Woordsoorten TW 5_ leerjaar 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Toetsweek 5

Leerjaar 1

Deze week

Vandaag: LessonUp Woordsoorten

Morgen: Oefentoets + herhalen werkwoordspelling

Vrijdag:  Vragen stellen + herhalen ontleden / Daluur

Woordsoorten die je moet kennen:

• lidwoorden: bepaald en onbepaald
  
• werkwoorden: zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord
• zelfstandige naamwoorden: abstract, concreet en eigennaam
  
• voorzetsel
• bijvoeglijk naamwoord
• bijwoord
• voornaamwoorden:  persoonlijk, bezittelijk, onbepaald.
  

Lidwoorden (blw/olw)

Bepaald: de, het

Onbepaald: een

Het mooie meisje, een heel moeilijke toets.

Het zelfstandig naamwoord (zn)

Zelfstandig naamwoorden zijn woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten. 

Een mens, dier , ding of begrip.

ZN

Zn-en:  

concreet zijn (iets wat je kunt vasthouden, bijv. een tafel) 

abstract (iets wat je niet kunt vasthouden, bijv. de geest).

eigennamen--> (Caro, Frankrijk, de Mont Blanc, de Amstel) 

tafel=czn, 

geheugen = azn

Caro, Frankrijk, de Amstel= zn-e.

Het bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een  zelfstandig naamwoord. Het geeft een eigenschap, kenmerk of toestand aan van een zelfstandig naamwoord. Vaak staan ze voor het zn waar ze bij horen, maar niet altijd!

Voorbeelden:

de rode auto -->  rode zegt iets over auto en is dus bn.

de auto is rood --> rood zegt auto en is dus bn.

Het bijwoord (bw)

Een bijwoord zegt iets over hoe, wanneer, waar iets gebeurt.

Een bijwoord kan iets zeggen over andere woordsoorten BEHALVE over een zn (want dat doet het bn al).

Een bijwoord kan ook iets zeggen over een hele zin. 

bv. 

Hoogstwaarschijnlijk heb je slecht geslapen omdat het zo warm was.

Persoonlijk vnw (pers.vnw)

Persoonlijke voornaamwoorden verwijzen naar levende wezens of zaken, zonder die verder bij naam te nboemen de naam te noemen.

Persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een groep personen,  voorwerpen of onzichtbare zaken zonder ze bij naam te noemen.

Vervang de persoonlijke voornaamwoorden door namen van personen als je het niet zeker weet.

Kun je het niet vervangen door een naam, dan is het dus geen persoonlijk voornaamwoord!

'Ze waren best moe toen ze aan het eind van de dag thuiskwamen.'

 'Jan en Piet waren best moe toen Jan en Piet aan het iend van de dag thuiskwamen'

Bezittelijk vnw (bez.vnw)

Geeft aan dat er een bepaalde relatie is tussen 

een persoon, dier, ding of instantie en 

een zelfstandig naamwoord.

Heb je mijn nieuwe bril al gezien?

Ik ga morgen eten bij m’n opa.

Is dat jouw glas of het zijne?

Haal je voeten van de bank! 

Het voorzetsel (vz)

Hoe herken je voorzetsels?

Ze staan meestal voor een woord of een groepje woorden.

Samen met dat woord of dat groepje woorden zeggen ze dan iets over:

plaats: achter je, bij ons huis, op tafel.

tijd: na de lunch, in de ochtend

reden /oorzaak: vanwege een ruzie, door het  ongeluk

Voorzetsel

Voorzetsel vormen vaak een vaste combinatie met een werkwoord:
kijken naar, vertrouwen op, geloven in, houden van

Voorzetsels kunnen een vaste combinatie met een zelfst.naamwoord vormen. (voorzetseluitdrukking)

bij wijze van, door middel van, in overleg met

Zelfstandig werkwoord (zww)

Een zelfstandig werkwoord (zww) kan in z'n eentje - zelfstandig dus - in een zin staan.

• De geit eet.
  
• De koe leeft.
  
• De hond rent.
  
• De kat bijt.
  

Het koppelwerkwoord (kww)

Bij een naamwoordelijk gezegde is er altijd sprake van een koppelwerkwoord in combinatie met een naamwoordelijk deel, dat wordt dan samen met de rest van de werkwoorden het naamwoordelijk gezegde genoemd.

De kww zijn: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen 

(zwobbels) en heten  (dunken) en (voorkomen)   

Wij zijn nieuwsgierig naar de uitslag.  ng= zijn [nieuwsgierig]

Ik blijk niet de slimste van de de klas. ng= blijk [de slimste]

Let op betekenissen:

lijken: niet in lijken op

schijnen: niet als in de zon schijnt

heten: niet als in ik heet Caro, maar als het heet hier leuk te zijn (soort schijnen)

dunken en voorkomen: zie heten

Het hulpwerkwoord (hww)

Hulpwerkwoorden staan nooit in hun ééntje in een zin!
Ze komen dus alleen voor als er twee of meer werkwoorden in de zin staan.
Hulpwerkwoorden bieden hulp aan het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord.
In een zin kunnen meerdere hulpwerkwoorden voorkomen.

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'lastig' is

1. zn
2. bw
3. bn
4. lw

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

in, op, onder, door

1. lidwoorden
2. voorzetsels
3. telwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
gewonnen is ..

1. vz
2. zn
3. zww
4. lw

Welk woord is een bijvoeglijk naamwoord?
'Judith trok een vragend gezicht.'

1. vragend
2. trok
3. gezicht
4. Judith

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'Woordsoorten' is

1. azn
2. ww
3. bn
4. lw

Zww of Hww?

Deze film wordt veel bekeken.

Wordt is een...

1. zww
2. hww

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
heeft is ..

1. hww
2. zn
3. kww
4. zww

Er zijn ... soorten werkwoorden. (woordsoorten)

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat is juist?

Zij is ziek naar huis gegaan.

1. is=hww gegaan=zww
2. is= kww gegaan=zww

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
prijs is ..

1. vz
2. czn
3. bn
4. lw

Hij tekent een BIJZONDER mooie auto.

1. bijwoord
2. bijvoeglijk naamwoord

Vertel me eens op welke camping jullie je vakantie hebben doorgebracht.

1. me=pers, jullie=bez je=pers
2. me=bez, jullie=pers je=bez
3. me=pers, jullie=pers je=bez
4. me=bez, jullie=bez me=bez

'Ik zag twee vliegen vliegen.'

Hoeveel werkwoorden in deze zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zelfstandig naamwoorden (zn) staan er in onderstaande zin?
Jip en Janneke hebben een hond die Takkie heet.

Heerenveen =
In Heerenveen staat een groot schaatstadion.

1. Lidwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Stoffelijk zelfstandig naamwoord

Een lastige: welke zin heeft een naamwoordelijk gezegde en dus een koppelwerkwoord?

1. Hij blijft dit jaar profvoetballer.
2. Hij blijft dit jaar voetballen.

Frank vindt zijn broer niet.
Vindt is een....

1. zww
2. hww

woordsoorten

Zinsdelen

Persoonsvorm

Onderwerp

Zelfstandig naamwoord

Lidwoord

Gezegde

Bijvoeglijk naamwoord

Werkwoorden

Lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

Bijwoord

Voorzetsel

Bijwoordelijke bepaling