Training 2: HC Britse Rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Examentraining de week ervoor

Plan vandaag

• Overzicht HC: Britse Rijk
• Maken examenvragen HC BR
• 
  

Overzicht HC

•     Brits kolonialisme in Amerika

oorzaken en gevolgen kolonialisme, slavernij en onafhankelijkheid

•     Brits kolonialisme in India

verschil tussen India en Amerika, invloed en Brits bestuur, superioriteit en gevolgen

•     De Industriële revolutie in Engeland

ontstaan, economische, politieke en sociale veranderingen, invloed koloniale bezittingen en liberalisme

Brits kolonialisme in Amerika (1585-1833)

d

d

.

.

.

.

.

In opdracht van Queen Elizabeth I ontdekt en koloniseert sir Walter Raleigh
Roanoke-Island (1585)

Voorafgaand:
Politiek spanning tussen Spanje (Habsburgse Rijk) en Europa.

Economie: wereldhandel groeit door nieuwe handelsroutes

Religieus: godsdienstoorlogen / minder vrijheden

Gevolgen voor Engeland:

Politiek: Engeland zoekt meer mogelijkheden om Spanje aan te vallen.

Economisch: nieuwe handelswaar en zoektocht landbouwgrond

Religieus: minderheden zoeken meer vrijheid

Brits kolonialisme in Amerika (1585-1833)

• Start kolonisatie na de Engels-Spaanse oorlog (1585-1604)
• Eerste nederzetting is Jamestown, eerste permanente kolonie is Virginia in 1607, daarna 1620 New England
• Nieuwe samenleving volgens strenge protestantse calvinisme, kerkhervorming Engeland niet ver genoeg ---> via Holland naar koloniën: Pilgrim Fathers op de Mayflower
  
• basis voor democratie: samenwerken voor het gemeenschappelijk welzijn door te stemmen

Brits kolonialisme in Amerika (1585-1833)

O.L.V. Karel II (1660-1685) bijna de hele Noord-Amerikaanse oostkust gekoloniseerd

• Bestuurd m.b.v. politieke vrienden: New York -> Hertog van York, 1664 i.p.v. New Amsterdam,  William Penn --> 1681 Pennsylvania 

Uiteindelijk 13 koloniën; noordelijk deel hiervan is vestigingskolonie, zuidelijk deel gericht op export tabak m.b.v. plantages dus plantagekolonie

• economisch profijt door tabak

New Jersey (NJ), Maryland (MD), Virginia (VA), Massachusetts (MA), Rhode Island (RI), Connecticut (CT), New York (NY), Pennsylvania (PA), North Carolina (NC), Georgia (GA), Delaware (DE), South Carolina (SC), and New Hampshire (NH)

13

Begin wreedzaam

Handel van indianen naar Engelsen:

• Bont (bevers en beren)
• Huiden (van bizons)
• Landbouwproducten

Handel van Engelsen naar indianen:

• Geweren
• Bijlen
• Messen
• Landbouwproducten

Botsingen

Oorzaken:

1. Ruzie over landbouwgrond
2. Indianen bezwijken aan Europese ziektes  (pokken, griep, mazelen)
3. Indianen steunen de Franse kolonisten

Gevolgen:
1 – ongeveer anderhalf miljoen (75%)
       Indianen gedood / vermoord
2 – Fransen verdreven
3 – Engels grondgebied groeit  (GO WEST)

Het lot van de inheemse bevolking

De trans-Atlantische driehoekshandel

• Behoefte aan goedkope arbeidskrachten bij Engelse kolonisten in Amerika, van belang voor plantagekoloniën

Ook koloniën in het Caraïbisch gebied, zoals Barbados en Jamaica: eerst katoen- en later vooral suikerplantages --> vraag suiker EU hoog vanaf 1650

Via factorijen aan westkust Afrika komen slaafgemaakten naar eilanden

• Royal African Company RAC (1660) krijgt monopolie op Engelse goud- en trans-Atlantische slavenhandel (1672)
• Vanaf 1698 geen monopolie meer: door vrije ondernemingen neemt slavenhandel flink toe
• RAC opgegeven in 1752

De Amerikaanse onafhankelijkheid

IDEE VAN EEN TRIAS POLITICA

Volgens Montesquieu kon een dictatuur voorkomen worden door de politieke macht op te delen in een

• Wetgevende macht (parlement)
• Uitvoerende macht (regering)
• Rechterlijke macht (rechters)

GEVOLG

Ruzie over de belastingen. Engelse regering voert belastingwetten in

• Kolonisten weigeren, omdat ze niet vertegenwoordigd zijn in het parlement (‘no taxation, without representation’)

IDEE VAN VOLKSSOEVEREINITEIT

Volgens Rousseau vormt het volk de hoogste macht (=soevereiniteit)

GEVOLG

• Radicale Engelse kolonisten willen onafhankelijkheid (los van Engeland) en bewapenen zich. 
• De Engelse koning George III stuurt het leger.

IDEE VAN NATUURLIJKE RECHTEN

Volgens Voltaire, Rousseau, Louverture, John Locke en Adam Smith mag ieder mens zeggen, geloven, denken, zijn, handelen in volle vrijheid.

GEVOLG

• Handelaren willen af van Engelse regels (Boston Tea Party);
• Religieuze minderheden willen godsdienstvrijheid;
• Slaven willen vrijheid (abolitionisme)

invloed Verlichting

Amerikaanse Onafhankelijkheid

1770: Boston Massacre

1773: Boston Tea Party

1775: Koning George III stuurt leger naar de Amerikaanse koloniën

1776: 13 Amerikaanse koloniën verklaren zich onafhankelijk (Declaration of Independance)

1783: Engeland stopt (verliest) de onafhankelijkheidsoorlog (ook wel vrijheidsoorlog en Amerikaanse Revolutie genoemd)

1787: Founding Fathers stellen eerste
grondwet op:

• Er komt een (bijna perfecte) trias politica
• VS worden een federale staat
• ‘All men are created equal’
• Vrijheidsrechten worden vastgelegd

Afschaffing van slavenhandel en slavernij

Na de onafhankelijkheidsverklaring (1776):

• Groeiend verzet van slaven (vooral op Barbados en Jamaica)
• Groei abolitionisme beweging
• Vrijlating van slaven in Noordelijke staten

Na de Franse Revolutie (1789):

• Frankrijk en Engeland verbieden slavenhandel (1807 in het Britse Rijk)
• Britse Rijk verbiedt slavernij (1833)

Na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865):

• Slavernij in de VS verboden 1865 ---> emancipatie
• Afro-Amerikanen krijgen burgerrecht* (1868) en stemrecht* (1870)

Onafhankelijkheids-

verklaring: ‘vrij en gelijk geboren’, Grondwet: 'alle burgers gelijke rechten', Abolitionisme; allemaal geïnspireerd door Verlichting

Afschaffing van slavenhandel en slavernij

Gevolgen van de Amerikaanse onafhankelijkheid voor Engeland en de katoenproductie

na (1776):

• Engeland verhoogt de katoenproductie op Barbados en Jamaica
• Ze richten zich steeds meer op de katoenimport uit India

Gevolgen van de afschaffing van slavernij in het Britse Rijk voor de Engelse katoenproductie na 1833

• Engeland kan de concurrentie met de VS en Brazilië niet meer aan
• Economie op Barbados en Jamaica stort helemaal in
• Engeland richt zich volledig op India: BELANGRIJKSTE KATOENPRODUCENT VOOR ENGELAND

Vragen bij HC Britse Rijk

1 t/m 3

Modern imperialisme

Europese strijd om macht en aanzien

• Opkomend nationalisme + meer strijd tussen Europese grootmachten;
  
• Toename militarisme + macht op zee = macht over de koloniën
  

'Britannia rules the waves'

• Engeland heerst over de Middellandse Zee (Gibraltar, Marokko, Suezkanaal)
• Engeland investeert flink in de marine
  

Engeland en het kolonialisme in India
(1765 – 1885)

Na verlies Amerikaanse kolonies verplaatst koloniale zwaartepunt zich naar Azië: huidige India, Pakistan, Bangladesh en Myanmar: Brits-Indië

Sinds 17e eeuw aanwezig: voor handel o.l.v. de EIC (East Indian Company)

•     Bouwen factorijen

17e-18e eeuw: Het gezag van de Mogolvorsten verzwakt in de 18e eeuw door onderlinge strijd om de macht ----> uitbreiding macht van EIC

• Engeland koopt steeds meer populaire katoenen stoffen (mooi, design, kleur)

Engeland en het kolonialisme in India
(1765 – 1885)

1765: EIC verslaat verzameld leger van mugulvorsten en sluit het Verdrag van Allahabad:

• Indiase keizer heeft formeel de macht (tot 1858)
• EIC is feitelijk de baas
• EIC mag belasting heffen in India
  
  

Van kolonialisme naar modern imperialisme: Engels bestuur in India (1765 – 1858)

1. Indirect rule (1765-1858): gebruik bestaande vorsten + corruptie tegengaan v.a. 1784
2. Rol Royal Navy: controleert en beschermt
   
3. Brits-Indische leger: o.l.v. Britse officieren, Indiase soldaten (vooral Sikhs), voor orde en bescherming handelsbelang

GEVOLGEN voor Engeland

• Belastingen vormen belangrijke inkomstenbron;
• Begin  invoer van ruwe katoen voor Engelse textielindustrie;
• Groei verbouw van inter-aziatische handelsgewassen (opium, thee);
• India wordt een belangrijke afzetmarkt voor Engelse industrie (textiel).

GEVOLGEN voor India

• door hoge belastingdruk verkopen veel Indiase boeren hun land aan grootgrondbezitters;
• door export is er minder ruwe katoen voor Indiase textielnijverheid;
• door import van goedkope industriële kleding uit Engeland stort Indiase textielnijverheid in;
• door groei van import en export worden er moderne spoorwegen en havens in India aangelegd.

Modern Imperialisme:
economische gevolgen van de Engelse overheersing

GEVOLGEN voor Engeland:

De (witte) Engelsen voelen zich superieur en zien het als hun taak (the white man’s burden) om Indiërs te beschaven.

Invoering Engels taal, rechts- en onderwijssysteem

Indiase tradities zoals op het gebied van huwelijk en erfenis afgeschaft

GEVOLGEN voor India:

De meeste Indiërs passen zich aan:

• elite (Indiase grootgrondbezitters, lokale vorsten, hoogopgeleide Indiërs) ziet kansen om hogerop te komen en werken samen met de Engelsen;
  
• grootse deel van de bevolking gedraagt zich onderdanig (geen openlijk verzet, wel meer focus op eigen religie/cultuur)
  

Modern Imperialisme: sociale gevolgen

 van de Engelse overheersing

Engeland en het kolonialisme in India:
Politieke gevolgen

1857: de Grote Opstand

Oorzaken:

1. afwijzing Indiase tradities (volk)
   
2. onmogelijkheid op carrière in leger of
   bestuur (elite)
   
3. economische uitbuiting (volk)

Gevolg: oprichting Indian National Congress (1885) door superioriteitsgevoel en direct rule  -----> eisen inspraak, gelijkheid, scholing

Gevolg: Verhoudingen verharden + meer verzet tegen regime (Gandhi)

Gevolgen:

• Brits leger stopt opstand met veel geweld
  
• Engelse vorst(in) wordt keizer van India (begin van meer direct rule);
  
• Rol van EIC uitgespeeld.

Vragen bij HC Britse Rijk

4 en 5

Werkplaats van de wereld (1750-1900)

Industriële revolutie in Engeland door:

17e eeuw: Verbeteringen en schaalvergroting  in de landbouw + Betere ziekte-bestrijding ----->  groei opbrengsten landbouw en bevolkingsgroei

Begin 18e eeuw: Groeiende vraag naar textiel + Groeiend aanbod van goedkope arbeidskrachten

Tweede helft 18e eeuw: Groeiende behoefte aan uitvindingen: zoals de Spinning Jenny (Hargreaves) en de Stoommachine (Newcomen; James Watt)

Einde 18e eeuw: Ontstaan textielfabrieken, industriesteden (Manchester), groei mijnbouw (ijzer en steenkool), ontstaan industrieel kapitalisme, enorme groei katoenimport (Liverpool), begin transportrevolutie (spoorwegen, stoomschip, kanalen)

 

Industriële revolutie

Vier noodzakelijke voorwaarden voor I.R. in Engeland

1. Kapitaal
2. Arbeid
3. Natuurlijke grondstoffen
4. Ondernemingszin

Drie noodzakelijke voorwaarden koloniën:

1. Kapitaal
2. Afzetmarkt
3. Katoen* (grondstoffen) 

*Katoen is het belangrijkste exportproduct voor Engeland, zowel in India als daarbuiten: leg uit waarom

Nieuwe sociale klassen in Engeland

Kapitalistische klasse willen vrijhandel, liberale markteconomie, kleine rol overheid, meer politieke macht

• Rijke handelaren (o.a. door de koloniale handel)
  
• Fabrieksdirecteuren (= industrieel kapitalisme)
  
• Bankiers (Londen is financieel centrum van de wereld)

Arbeidersklasse willen betere leef- en werkomstandigheden, kiesrecht

• Fabrieksarbeiders (vooral vrouwen en kinderen)
  
• Mijnwerkers (vooral mannen)
  
• Werklozen, dagloners, dieven en prostituees.
  

Politieke veranderingen

Koning en House of Commons willen geen verandering, maar House of Commons geeft toe: Reform Bill (1832)

• herindeling kiesdistricten (Lords of the loom winnen van de Lords of the soil) 
• kiesrecht blijft beperkt tot 7% van de mannen

Koning en House of Commons willen geen verandering, maar door stakingen van vakbonden / opstanden geeft House of Commons toe: Factory Acts (1833)

• Rechten m.b.t. veiligheid, werktijden, kinderarbeid, etc.
  
• Maar geen kiesrecht, geen vaste contracten, geen uitkeringen en het lidmaatschap van een vakbond blijft gevaarlijk.
  

De rol van Robert Owen, ondernemer en utopisch socialist

In 1795 koopt hij een weverij in Schotland (New Lanark) en zorgt voor goede huisvesting, onderwijs en ontspanning voor de arbeiders.
In 1813 publiceert hij een boek met ‘verlichte ideeën’ over de mens = de mens is van nature goed, dus als de omstandigheden ook goed zijn, ontstaat een ideale samenleving.

• Experiment met zijn ideale samenleving (New Harmony). Maar mislukt!

Robert Owen bedenkt een nieuwe bepaling van prijzen, gebaseerd op de arbeidsduur (en niet op basis van vraag & aanbod)

----> dreiging voor bestaande industrieel kapitalisten, maar ook juist van belang 

 

Industrie en imperialisme

Door industrialisering grote economische voorsprong op rest v/d wereld: daarom werkplaats van de wereld 1750-1900

Londen als financieel, politiek en cultureel centrum van de wereld 

• Wereldtentoonstelling in Londen 1851: producten en uitvindingen uit alle landen
  

Industrialisatie bevorderd door:

• Bescherming economie
• Koloniale bezit
  
• Investeringen buitenland

Concurrentie Britse Rijk

Na 1870 nam de voorsprong van Groot-Brittannië op andere westerse landen af.

OORZAKEN:

• De VS houdt katoen voor eigen industrie in Noord-Oost van de Verenigde Staten;
• Duitsland  industrialiseert en streeft Engeland voorbij op het gebied van zware industrie (kolen en straal) (vanaf 1850)
• Frankrijk, Duitsland en andere Europese landen streven naar uitbreiding van hun koloniale bezit

GEVOLGEN:

• Engeland gaat op zoek naar nieuwe afzetmarkten en grondstoffen –--> Afrika
  
• Engeland trekt de touwtjes aan in de koloniën (van indirect naar direct rule)
  
• Britse Rijk bereikt zijn maximale omvang.
  

Britse Rijk op z'n grootst

Vragen bij HC Britse Rijk

6 en 7

Eindexamenvragen bij HC Britse Rijk