5.3 De Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.3 De reformatie

Handboek bladzijdes 62 en 63 

Kenmerkend aspect

De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had 

HET HEILIGE ROOMSE RIJK

- rijk in midden-Europa

-Rooms=iedereen is katholiek

- er is een paus en een keizer Karel V

- veel gebieden hebben ook een koning

Kritiek op de Katholieke kerk.

Toenemende kritiek op de geestelijkheid:

• Streven naar wereldlijke macht door de Paus.
• Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid.
• Slechte opleiding  van de parochiepriesters. 

Kritiek op de katholieke kerk.

Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de Inquisitie.

                         

                                                                                                                                        Kerkelijke rechtbank die niet-

                                                                                                                                       katholieken (ketters) opspoort 

                                                                                                                                       en veroordeelt.

Vanaf 15e eeuw: 

Kritiek op de geestelijkheid kon snel worden verspreid door de nieuw uitgevonden drukpers.

                                                   gevolg

Begin van de hervormingen / reformatie: Protestbeweging tegen misstanden en manieren  van geloven in de katholieke kerk. 

Splitsing van de Kerk

Uitgangspunt Katholieke kerk:

• De kerk bepaalt de geloofsregels.
• Geestelijkheid is nodig voor het contact tussen God en gelovige

Humanisten

      Erasmus,             Luther,                Calvijn

Erasmus: Vulgaat (Latijnse Bijbelvertaling) staat vol fouten.

Luther en Calvijn: 

• Kerk is niet bezig met geloof maar met bijgeloof, rijkdom en macht.
• Bijbel is basis van het geloof
• Geestelijkheid is niet nodig

Kerk moet hervormd worden!

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.
• Bijbelvertaling 

Erasmus bleef wel Katholiek, hij wilde de kerk van binnenuit veranderen en geen andere kerk oprichten. 

Luther en Calvijn, twee kerkhervormers die na Erasmus kwamen dachten daar anders over. 

Luther stuurde in 1517 een brief naar de bisschop met 95 stellingen.

De volgende verschillen ontstonden tussen de katholieken en protestanten.

Katholiek:

• Paus is leider van de kerk
• Alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken.
• Geestelijken mogen niet trouwen.
• In de kerk staat de eucharistieviering centraal.
• Geestelijken en heiligen zijn nodig als  bemiddelaars tussen de gewone mens en God

Protestants:

• Er is geen aparte leider van alle protestantse groepen te samen
• Alle taken in de kerk, worden door leken vervuld. Behalve het ambt van predikant.
• Predikanten mogen trouwen
• In de kerkdienst staat de preek van de predikant over een Bijbeltekst centraal.
• Geestelijken en heiligen zijn niet nodig, iedereen kan zelf zijn weg naar God vinden.

 

Verschillen tussen Luther en Calvijn: 

1. Kerkdiensten 

2. Weg naar hemel 

3. Rol van de vorst 

1. Verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof. 

1. Verering van relikwieën en heiligen, branden van kaarsen en orgelspel is bijgeloof. 

2. Alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel. 

2. Predestinatie: God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat. 

3. “Wiens gebied, diens gebed”, vorst mag het geloof voor zijn onderdanen te bepalen. 

3. Gelovige mag zelf zijn geloof bepalen, als de vorst dit niet toestaat mag de gelovige in opstand komen. 

Godsdienstoorlogen in het heilige Roomse rijk

Dankzij de opkomst van Luther kwamen er veel oorlogen tussen:

- Keizer Karel V en koningen die katholiek zijn

- Koningen die Luther gingen steunen

Verspreiding en strijd

Regelmatig strijd door godsdienstige tegenstellingen: 

• Oorlog van Karel V tegen Lutherse vorsten. 

1555 Vrede van Augsburg:  Elke vorst mocht bepalen of zijn land katholiek of luthers werd. 

• Vanaf 1562 godsdienstoorlogen in Frankrijk tussen katholieken en hugenoten.

1598 Edict van Nantes: Frankrijk werd katholiek, maar hugenoten kregen vrijheid van godsdienst. 

• In Engeland ontstond de Anglicaanse kerk in 1534 met Hendrik VIII als hoofd.  

1563 in‘de 39 artikelen’ werd de  leer van Engelse staatskerk werd vastgelegd. 

Hendrik VIII - 6 vrouwen 

Reactie Rooms Katholieke kerk:

Contrareformatie   

             

Bestrijding van het protestantisme en verbetering van de misstanden in de katholieke kerk. 

Protestanten werden als ketters gezien 

Kenmerkend aspect

De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had 

extra info: Kritiek op kerk: corruptie, rijkdom, verkoop van geestelijke zaken en rol van priester. In 1517 verspreidt Luther deze kritiek via uitvinding boekdrukkunst. 1521 Rijksdag in Worms: verbannen uit de kerk en vogelvrij verklaard. Luther wordt in bescherming genomen door de vorst van Saksen. Calvijn: hemel of hel voorbestemd, volledig leven aan God, overheid bepaalt staatsgodsdienst. 1555 Vrede van Augsburg: vorst bepaalt godsdienst in Duitsland. 1598 Edict van Nantes: godsdienstvrijheid in Frankrijk.