MEDISCHE BASISKENNIS: ZENUWSTELSEL EN BEWEGINGSAPPARAAT

• anatomie en fysiologie
• MBO
• Studiejaar 3

ZENUWSTELSEL EN BEWEGINGSAPPARAAT 

DOEL VAN DE LES

• Bouw en functie van het zenuwweefsel bestuderen
• Bouw en functie van het zenuwstelsel bestuderen 
• Aandoeningen zenuwstelsel behandelen
• Aandoeningen bewegingsapparaat behandelen

INHOUD VAN DE LES

• Zenuwcellen en zenuwsteuncellen
• Neurotransmitters 
• Centraal zenuwstelsel
• Animaal en vegetatief zenuwstelsel
• Diverse aandoeningen zenuwstelsel
• Diverse aandoeningen skelet, gewrichten, banden en pezen en spieren 

ZENUWSTELSEL

Waaruit bestaat het centrale zenuwstelsel?

1. Hersenen en hersenzenuwen
2. Hersenen en ruggenmerg
3. Hersenzenuwen en ruggenmergzenuwen

Wat hoort bij de animale levensverrichtingen?

1. Beweging en groei
2. Groei en voortplanting
3. Prikkelbaarheid en beweging

Wat is een ander woord voor axon?

1. Dendriet
2. Neuriet
3. Neuron

OEFENTOETSEN

Jullie gaan 2 oefentoetsen over de basisstof maken en die gaan we ook bespreken

Tijdsduur: ongeveer 50 minuten

ZENUWCELLEN EN ZENUWSTEUNCELLEN

Functie zenuwcellen (neuronen) doorgeven van prikkels 

Functies zenuwsteuncellen (gliacellen):

• Ondersteunen van het hersenweefsel door stevigheid te bieden
• Maken van myeline
• Opruimen van dode/kapotte cellen
• Betrokken bij de bloed-hersenbarrière
• Van groot belang voor vorming en functie van synapsen

SAMENWERKING TUSSEN ZENUWSTELSEL EN HORMOONSTELSEL

• Samen met het zenuwstelsel regelt het endocriene systeem de activiteiten van alle organen en systemen in ons lichaam

• De hypothalamus controleert de hypofyse en vormt de schakel met het zenuwstelsel.

VERNIEUWEN ZENUWWEEFSEL

• Neurogenese = ontstaan van nieuwe neuronen

• Plasticiteit = functieherstel na letsel van het zenuwweefsel 

NEURONEN = ZENUWCELLEN

Bestaan uit:

• Cellichaam
• Celkern
• Neurofibrillen = zenuwuitlopers

NEUROFIBRILLEN

• Dendrieten
• Neurieten = axonen

Om de axon zit een myelineschede met myeline

FUNCTIE MYELINE

• Beschermt de neuriet

• Myeline geeft de witte stof zijn witte kleur

•  Het zorgt ervoor dat zenuwimpulsen sneller worden doorgestuurd

NEUROTRANSMITTERS

• Stoffen in de hersenen die zorgen dat er signalen worden doorgegeven, voornamelijk zenuwimpulsen tussen zenuwcellen of spiercellen

•  Ze regelen diverse processen in de hersenen, als een soort boodschappers, die veelal te maken hebben met je stemming

SOORTEN NEUROTRANSMITTERS

• Er zijn meer dan 50 verschillende neurotransmitters in de hersenen

Voorbeelden:

•  Acetylcholine (komt vrij bij het motorisch eindplaatje)
• Dopamine (beloningssysteem)
• Histamine (slaapprocessen)
• Noradrenaline (komt vrij bij synaps)
• Serotonine (humeur, eetlust , sociaal gedrag)

ZENUWSTELSEL

• Centraal zenuwstelsel

• Perifeer zenuwstelsel 

CENTRAAL ZENUWSTELSEL

• Hersenen

• Ruggenmerg 

HERSENEN

• Grote hersenen

• Kleine hersenen 

• Hersenstam

PERIFERE ZENUWSTELSEL

• Hersenzenuwen

• Ruggenmergzenuwen 

HERSENZENUWEN

• Nervus trigeminus

• Nervus facialis

• Nervus Vagus = nervus parasympaticus

Wat is de Nederlandse naam voor Nervus Facialis?

1. Aangezichtszenuw
2. Drielingzenuw
3. Zwervende zenuw

DERMATOOM

Een deel van de huid dat hoofdzakelijk door een enkele ruggenmergzenuw wordt geprikkeld

MYOTOOM

Spier of spiergroep die wordt aangestuurd door 1 zenuw

HERSENVOCHT = CEROBROSPINAAL VOCHT

• Een kleurloze heldere vloeistof in de hersenkamers en tussen de hersenvliezen

• Het hersenvocht wordt gevormd door gespecialiseerde cellen in de ventrikels en wordt door het bloed afgevoerd

HERSENKAMERS = VENTRIKELS

•   Twee zijventrikels in de grote hersenen 
• Een derde ventrikel die in het midden ligt  
• Een vierde ventrikel die in of onder de kleine hersenen ligt
•  De verbinding tussen de derde en vierde is een soort kanaaltje, dat ‘aquaduct’ genoemd wordt.

FUNCTIES HERSENVOCHT

• Beschermt de hersenen en het ruggenmerg tegen schokken
• Voert  afvalstoffen af 

• Voert voedingsstoffen aan 
• Is behulpzaam bij het handhaven van een goede temperatuur

HERSENVOCHT

• Er is een voortdurende productie, circulatie en afvoer 
• Hersenvocht wordt weer afgegeven aan een grote ader tussen de beide hersenhelften

HERSENVLIEZEN

• Zachte hersenvlies
• Spinnenwebvlies
• Harde hersenvlies

Hersenvocht zit tussen het zachte hersenvlies en het spinnenwebvlies

HERSENSTAM

Verantwoordelijk voor onze basisfuncties:

•  Lichaamstemperatuur
• Hartslag
• Ademhaling
• Bloeddruk 
• Spijsvertering
• Oogbewegingen,
• Plassen, horen, proeven, kauwen en slikken
• Het voelen van beweging en zwaartekracht.

ONDERDELEN VAN DE HERSENSTAM

• Verlengde merg
• Pons = brug van Varol
• Middenhersenen

Soms worden ook de thalamus en de hypothalamus tot de hersenstam gerekend

VERLENGDE MERG = MEDULLA OBLONGATA

• Kernen die betrokken zijn bij het regelen van de ademhaling, hartslag, slikken, de omvang van kleine bloedvaten en daarmee indirect de bloeddruk, waken, slapen, hoesten en braken en andere vitale functies

• Bevat de piramidekruising

• Het is een belangrijke schakelcentrale tussen ruggenmerg en overige hersendelen.

PONS = BRUG VAN VAROL

• Plaats: tussen verlengde merg en tussenhersenen

Functie: 

• Contact tussen grote en kleine hersenen
• Doorgeven van prikkels van evenwichts- en gehoororgaan aan de kleine hersenen

MIDDENHERSENEN  

= mesencephalon

• Regulatie van zintuiglijke en motorische functies 
• Spelen een rol bij de totstandkoming van oogbewegingen

• Tevens worden hier visuele en auditieve reflexen gecoördineerd. 

TUSSENHERSENEN

• Plaats: tussen de grote hersenen en het begin van de hersenstam

Tekening:

1 = hypofyse

2= hypothalamus

3= thalamus

FUNCTIE HYPOFYSE

Vormt de schakel tussen het zenuwstelsel en het hormoonstelsel

FUNCTIES HYPOTHALAMUS

• Besturen  van het hormonale systeem

• Invloed op de hypofyse

FUNCTIES THALAMUS

• Zenuwsignalen komen binnen en gaan hier uit

• Alle zintuiglijke signalen behalve geur gaan hierdoorheen  

GROTE HERSENEN

• 2 hersenhelften = hemisferen
  

• 4 hersenkamers met hersenvocht

• Hersenbalk

FUNCTIES GROTE HERSENEN

• Bewustzijn (frontaalkwab = voorhoofdkwab)
• Gevoel (partiëltaalkwab = wandbeenkwab)
• Beweging (frontaalkwab)
• Geheugen (opslaan van informatie) (temporaalkwab = slaapbeenkwab)
• Persoonlijkheid en initiatief (frontaalkwab)
• Zien (occipitaalkwab =achterhoofdkwab)

ANIMALE ZENUWSTELSEL

Ook genoemd:

• Somatische zenuwstelsel
• Cerebrospinale zenuwstelsel
• Willekeurig zenuwstelsel

VEGETATIEF ZENUWSTELSEL

Ook genoemd:

• Viscerale zenuwstelsel
• Autonoom zenuwstelsel
• Onwillekeurig zenuwstelsel

Welke functies horen bij het vegetatieve zenuwstelsel?

1. Groei, stofwisseling en voortplanting
2. Groei, beweging en stofwisseling
3. Prikkelbaarheid, groei en stofwisseling

SAMENWERKING

De motorische zenuwcellen van het vegetatieve en animale zenuwstelsel werken samen:

• Zetten spieren en klieren aan tot actie
• Zorgen dat spieren en klieren inactief zijn