5.1 De Koude Oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

5.1 De Koude Oorlog begint

H5 De Koude Oorlog 1945-1989

Tas op de grond, werkboek op tafel

Inloggen LessonUp: 
code op het bord

Wat was de Koude Oorlog?
(En wat waren de gevolgen voor de wereld?)

Hoofdvraag hoofdstuk 5

Wat weet je al over de Koude Oorlog?

Wat was de Koude Oorlog?
(En wat waren de gevolgen voor de wereld?)

-->  De Koude Oorlog (1947-1989) was een periode van spanning en ruzie tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie (voorganger Rusland). Ze vochten niet direct tegen elkaar, maar probeerden elkaar te overtreffen met kernwapens en invloed in andere landen.

Hoofdvraag dit hoofdstuk 

Een nieuwe Koude Oorlog?

Veel overeenkomsten:

• Een verdeeld Europa.
• Toenemende invloed van Rusland in delen van Oost-Europa.
• Dreiging met kernwapens.
• De NAVO, een militair bondgenootschap van westerse landen, werkt samen om Russische agressie tegen te gaan.

• Russische inval in Oekraïne (2022).

Burgerschap 

Video februari 2022 

Waarom is president Poetin de oorlog gestart met Oekraïne? Dat heeft alles te maken met het verleden en de tijd van de Sovjet-Unie. Ruslandkenner Hans van Koningsbrugge legt het uit.

www.rtl.nl

Video maart 2024

De grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog

A. Je kunt verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied.

B. Je kunt uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten.

C. Je kunt beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Leerdoelen 5.1

§5.1

De Koude Oorlog begint - A. Twee systemen 

Sovjet-Unie:

• Communisme
• Dictatuur
• Weinig rechten (kritiek op regering verboden)
• Regering bepaalde alles in de economie
• Gelijkheid; geen verschil in rijk en arm

Verenigde Staten:

• Kapitalisme 
• Democratie
• Grondrechten (bijv. vrijheid van meningsuiting)
• Vrijheid in economie
• Rijk worden was een doel

VS en SU vanaf 1922 - geen vrienden van elkaar.
Beide landen vinden hun eigen systeem (ideologie) het beste en waren bang voor de ander.

§5.1

De Koude Oorlog begint - B. Samen tegen Hitler 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) vochten de
geallieerden (Groot-Brittannië, Sovjet-Unie, Verenigde Staten) tegen de asmogendheden (Duitsland en Japan).

De geallieerden hadden een gemeenschappelijke vijand. 

§5.1

De Koude Oorlog begint - B. Samen tegen Hitler 

Tijdlijn Tweede Wereldoorlog

• Aug 1939: Stalin (leider SU) sloot niet-aanvalsverdrag met Hitler. 
• Juni 1941: Hitler viel toch SU binnen, SU sluit aan bij geallieerden.
• Dec 1941: Japanse aanval Amerikaanse Marinebasis Pearl Harbor,
                     VS sluit zich aan bij geallieerden 
• 1944: Bevrijding Europa door geallieerden
             - GB & VS stuurden wapens naar SU
             - SU verdreef Duitsland uit Oost-Europa
             - VS en GB verdreven Duitsland uit West-Europa
  

Amerikaanse poster, 1942

Bevrijding Europa vanaf 1944

Britten Amerikanen Canadezen 

Sovjets

§5.1

De Koude Oorlog begint - B. Samen tegen Hitler 

Februari 1945: conferentie van Jalta.

 -> leiders geallieerden bijeen
  “hoe verder als Dui is verslagen?”

Gemaakte afspraken:

• In alle bevrijde Europese landen komen democratische verkiezingen
• Duitsland en Berlijn opdelen in vier zones: VS - SU - GB - FR
• Organisatie oprichten die zorgt voor vrede en veiligheid: Verenigde Naties (VN) 

GB: Churchill   -   VS: Roosevelt   -   SU: Stalin

April 1945: Hitler pleegt zelfmoord, Duitsland geeft zich over. 

§5.1

De Koude Oorlog begint - B. Samen tegen Hitler 

Augustus 1945: 

VS gooit twee atoombommen op Hiroshima en Nagasaki 

Japan geeft zich over. 

--> Einde Tweede Wereldoorlog

A. Je kunt verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied

B. Je kunt uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten.

C. Je kunt beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Herhalen leerdoelen 5.1

De staat bepaalt wat er geproduceerd wordt

De staat moet zorgen voor gelijkheid

Er moet veel economische vrijheid zijn

Iedereen moet evenveel geld hebben

Ondernemers bepalen wat ze produceren

Rijk worden is een belangrijk doel

Voorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg zijn gratis 

Er is een grondwet 

A. Je kunt verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied

B. Je kunt uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten.

C. Je kunt beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Herhalen leerdoelen 5.1

Je kunt uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Om welke reden kwamen de leiders van de geallieerden begin 1945 bij elkaar?



Om welke reden kwamen de leiders van de geallieerden begin 1945 bij elkaar?





Om welke reden kwamen de leiders van de geallieerden begin 1945 bij elkaar?




Om welke reden kwamen de leiders van de geallieerden begin 1945 bij elkaar?

1. De geallieerden wilden een wapenstilstand afspreken met Duitsland.
2. Het Duitse leger had een grote aanval gewonnen op de geallieerden.
3. Roosevelt en Hitler wilden afspraken maken over de verdeling van Duitsland.
4. Ze wilden afspreken hoe Europa er na de oorlog uit moest zien.

Welke van de volgende afspraken uit de Conferentie van Jalta klopt niet?

1. In alle bevrijde Europese landen komen democratische verkiezingen.
2. Er komt een verbod op militaire bondgenootschappen in Europa.
3. Duitsland en Berlijn worden opgedeeld in vier zones: VS, SU, GB en FR.
4. Er wordt een organisatie voor vrede en veiligheid opgericht, de Verenigde Naties.

AAN DE SLAG!

Wat?

Maken §5.1 in werkboek
opdracht 1 t/m 13

Huiswerk voor:
Woensdag 27 november

Tijd?

Tot einde van de les 

Hulp?

Je mag fluisterend samenwerken

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een samenvatting van de leertekst

5.1 De Koude Oorlog begint

H5 De Koude Oorlog 1945-1989

Tas op de grond, werkboek op tafel

A. Je kunt verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied.

B. Je kunt uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten.

C. Je kunt beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Leerdoelen 5.1

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

Na Tweede Wereldoorlog komt wantrouwen tussen VS en SU terug. 

1945: VS atoombom 

1949: SU atoombom 

--> start wapenwedloop: race om meer en betere wapens te hebben dan de ander

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

Afspraken conferentie van Jalta: tijdelijke verdeling Duitsland en Berlijn in vier zones. 

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

Afspraken conferentie van Jalta (feb 1945):
overal democratische regeringen.

SU

• Plaatst communistische regeringen in
   Oost-Europa

Gevolg: Het Oostblok.
Landen onder invloed SU

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

Reactie VS:

Uitbreiding communisme is een bedreiging

Voorkomen dat meer landen communistisch
worden

--> containmentpolitiek

Marshallplan (1947)

Economische steun VS aan Europese landen, zodat economie op gang kwam en voorkomen dat landen het communisme zouden steunen. 

• Westblok --> Groei economie
• Oostblok --> Stalin verbood dit. Geen groei economie.

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

Verschil Sovjetzones en Westelijke zones in Duitsland. 

Communisme
Fabrieken van staat, regering bepaalt + Duitse machines en goederen als schadevergoeding WO2 naar SU.
Slechte economie

Kapitalisme
Snel herstel economie o.a. door Marshallhulp. 
Welvarend

§5.1

De Koude Oorlog begint - C. Oost tegenover West 

IJzeren Gordijn. Grens: 1945-1989.

• Dwars door Europa en Dui
• Grens Oostblok/Westblok
• Streng bewaakt: wachttorens,
  mijnenvelden en prikkeldraad

IJzeren Gordijn 

Van bondgenoot naar vijand

Voor WO II: de VS bemoeiden zich niet met de SU         er was crisis (1929)

Tijdens WO II: gedwongen samenwerking VS met de SU vanaf 1941.

gezamenlijke vijand, geen vrienden.

Na WO II: bevrijd Europa werd in tweeën gesplitst: 'West' (westers/VS) en 'Oost' (SU)

Einde van de 'vriendschap'

- Inval door DU in de S-U

- Aanval op Pearl Harbor (VS)

AAN DE SLAG!

Wat?

Maken §5.1 in werkboek
opdracht 1 t/m 13

Huiswerk voor:
maandag 25 november

Tijd?

Tot einde van de les 

Hulp?

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een samenvatting van de leertekst