Bloemlezing

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Taak bloemlezing

• twee gedichten en een songstekt
• inleiding: toelichting keuze gedichten
• per gedicht analyse van de inhoud en van de vorm
• één verwerkingsopdracht

Vorm

Hoe ziet het gedicht er uit? 

Gebruik van wit op de bladzijde; 

Aantal versregels en strofebouw

Gebruik en bedoeling van enjambement. 

Maakt de schrijver gebruik van rijm? 

Rijm op basis van vorm

rijm op basis van plaats

rijmschema’s.

strofebouw

Een strofe =

• een aantal versregels dat door een witregel gescheiden is van andere versregels;
  
• vergelijkbaar met een couplet in een lied en een alinea in een tekst.

strofebouw

Verschillende strofevormen:

• distichon = 2 regels 
• terzine/terzet = 3 regels
• kwatrijn = 4 regels
• kwintet = 5 regels
• sextet = 6 regels
• octaaf = 8 regels

Enjambement

• versregel wordt afgebroken 
• natuurlijk pauzemoment
• benadrukken van bepaalde woorden (voor of na)

Enjambement

Als een zin doorloopt op de volgende versregel. 

 het sneeuwde toen

 op je wimpers
lagen kleine kristallen in je haren 

glinsterde het geheimzinnig

Racoon - Oceaan

Wat zie je in deze songtekst aan begrippen?: metafoor enjambement, rijmschema's etc. 

Waar gaat het liedje over?

Rijmschema

Als een gedicht eindrijm heeft, kunt je een rijmschema maken.

Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. 

De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.

a

a

b

b

c

c

Eindrijm

Woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank.

Kijk maar naar het gedicht hiernaast:

Medeklinkerrijm / alliteratie

Klinkerrijm / assonantie

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Of een flesje lotion,

Wat moest hij jou schenken?

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

gepaard rijm

omarmend rijm

gekruist rijm

abab

aabb

abba

Welk rijmschema kun je hier ontdekken?
Rood is al lang het rood niet meer
Het rood van rode rozen
De kleur van liefde van weleer
Lijkt door de haat gekozen

1. aabb
2. abab
3. abba
4. abcb

Assonantie

Ook wel klinkerrijm genoemd. 

De klinkers in een woord worden herhaald.

Dit kunnen ook klinkers zijn die hetzelfde klinken.

De hoge bomen horen 

Een groot cadeau

Alliteratie / Assonantie

Alliteratie (medeklinkerrijm):
groen - grom - griezel etc.

Assonantie (klinkerrijm):
moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

vallen - zacht - gras

Liesje leerde lotje lopen langs de Lange Lindenlaan

1. Alliteratie
2. Assonantie

De muis gaat naar huis

1. alliteratie
2. assonantie

De man die in Waddinxveen woonde wantrouwde het water.

1. Alliteratie
2. Assonantie

Verfraaiing 

- Beeldspraak – Stijlfiguren

stijlfiguren

tegenstelling

herhaling

omkering

vooropplaatsing

opsomming

pleonasme

tautologie

eufemisme

hyperbool

retorische vraag

Wat is beeldspraak?

stijlfiguren 

tegenstelling

woorden, zinnen of tekstgedeelten zijn tegengesteld aan elkaar:

>heden- verleden

>goed - slecht

>leven - dood

herhaling

een woord of woordgroep wordt vrijwel ongewijzigd herhaald

opsomming

een opsomming van feiten, namen of andere gegevens ( meer dan drie onderdelen )

Stijlfiguren

Hyperbool

Sterke overdrijving: ik sta al uren op jou te wachten

Eufemisme

Iets mooier, vriendelijker of minder onaangenaam wordt voorgesteld dan het in werkelijkheid is.

Het personeelsbestand afslanken' is een eufemisme 

Stijlfiguren

Bij een pleonasme wordt een eigenschap die onlosmakelijk verbonden is met het genoemde, nog eens in een bepaling uitgedrukt

houten boomstam , groen gras

Een tautologie noemt een begrip tweemaal of meerdere malen, en bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort

nooit ofte nimmer ,  onmiddellijk en meteen

Retorische vraag....

‘Laat jij de hond even uit?’.

Welke van de onderstaande stijlfiguren is een hyperbool?

1. 'nat water'
2. 'brullende motor'
3. 'vlug sjokken'
4. 'eeuwen op iemand wachten'

Stijlfiguren
De zwarte kraaien is een voorbeeld van het volgende stijlfiguur?

1. Palindroom
2. Tautologie
3. Metafoor
4. Pleonasme

Welke van onderstaande stijlfiguren is een pleonasme?

1. 'blij en verheugd'
2. 'een ronde cirkel'
3. 'bar en boos'
4. 'ijzeren discipline'

Welke van onderstaande stijlfiguren is een pleonasme?

1. 'blij en verheugd'
2. 'een ronde cirkel'
3. 'bar en boos'
4. 'ijzeren discipline'

Welke van onderstaande stijlfiguren is een tautologie?

1. 'nat water'
2. 'verdrietig en bedroefd'
3. 'zuchtende wind'
4. 'witte sneeuw'