2.2 de Sovjet-Unie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2. De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten

2.2 de Sovjet-Unie

Leerdoelen

• Je kunt een beschrijving geven van de economie en samenleving in de Sovjet-Unie.
• Je kunt uitleggen wat de Grote Terreur inhield.
• Je kunt met voorbeelden uitleggen dat het communisme een internationale beweging was.

Introductie

Na de Oktoberrevolutie probeerden de bolsjewieken hun communistische idealen in praktijk te brengen.

De bolsjewieken geloofden in een sterke staat, strak geleid door de Communistische Partij. 

Hoe zag de nieuwe samenleving in de Sovjet-Unie eruit?

Oktoberrevolutie, Rusland 1917

Economie en samenleving

• De staat werd eigenaar van banken en fabrieken; dat heet nationaliseren. Ook landbouwgrond kwam onder toezicht van de staat.
• Nadat Lenin in 1924 was overleden, ging Jozef Stalin de Sovjet-Unie leiden. In 1928 voerde hij de planeconomie in. In een vijfjarenplan werd voortaan precies bepaald wat de bedrijven de komende vijf jaar moesten maken. 

Economie en samenleving

Stalin  begon daarnaast met het collectiviseren van boerderijen: zelfstandige boerderijen werden samengevoegd tot grote, gezamenlijke boerderijen, kolchozen genoemd.

We lezen Economie en samenleving blz. 72/73

Visie Marxisme:
De communistische revolutie wordt door de arbeidersklasse geleid.

Visie Leninisme:
De communistische revolutie wordt door de partij geleid.

Visie Stalinisme:
Communisme met één man als leider (Stalin zelf).

De Grote Terreur

• De communisten streefden naar verandering van de samenleving: economisch, politiek-bestuurlijk en sociaal, maar ook cultureel.
  
• Door middel van propaganda en censuur werden de veranderingen doorgevoerd. Daarnaast was er een geheime politie.  

• Mensen met afwijkende ideeën werden gearresteerd en naar een strafkamp gestuurd.
  
• Zo ontwikkelde de Sovjet-Unie zich tot een totalitaire staat. 

Goelag-archipel

De Grote Terreur

Stalin wilde zijn macht behouden door angst te zaaien. 

• Er kwamen schijnprocessen: de rechters veroordeelden verdachten zonder hun zaak te onderzoeken. Maar de meeste verdachten werden zonder proces doodgeschoten of verbannen naar een strafkamp.

Deze onderdrukking bereikte een hoogtepunt tijdens de Grote Terreur (1936-1938). 

• Honderdduizenden Sovjetburgers werden vermoord of naar strafkampen gestuurd. 

Propaganda

planeconomie en collectivisatie

Stachanov

Wie was dit?

Bekijk het filmpje

Communisme elders in de wereld

• Al in de 19e eeuw kwamen communisten uit heel Europa bijeen. Ze gingen ervan uit dat arbeiders in alle industrielanden één gezamenlijk doel hadden: de omverwerping van het kapitalisme. Tijdens WOI bleek dat niet te kloppen: Franse en Duitse arbeiders streden tegen elkaar, niet tegen de ondernemersklasse.
• Er braken wel wat revoluties uit, maar die werden meestal snel onderdrukt.

 

• Echt sterk werd het communisme nergens: tot 1940 bleef de Sovjet-Unie het enige communistische land ter wereld.