Thema 10 Regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Thema 10 Regeling

Het zenuwstelsel

Onderdelen zenuwstelsel

* Centrale zenuwstelsel

   Grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam

   en het ruggenmerg

* Zenuwen

   verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen         zoals je zintuigen en je spieren

Het zenuwstelsel

Uitleg

Afgekort: CZS

Functies zenuwstelsel

Wat zijn de functie van het zenuwstelsel?

1.  verwerking van impulsen
   
2.  werking regelen van spieren en klieren
   

Werking zenuwstelsel

Het zenuwstelsel verwerkt impulsen die afkomstig zijn van zintuigen. 

Het zenuwstelsel regelt de werking van spieren en klieren.

Prikkels

Een prikkel is een invloed uit het milieu op een organisme.

- Inwendige prikkels (van binnen)

- Uitwendige prikkels (van buiten)

Je zintuigen reageren hierop door impulsen aan te maken.

Op een prikkel volgt niet altijd hetzelfde gedrag.

Wat is een impuls?

1. Een signaaltje dat van buitenaf het lichaam komt.
2. Wanneer je een lamp aandoet is dit het klikgeluid dat je hoort.
3. Een elektrisch signaal vervoert door het lichaam.
4. Een snelle reactie op iets wat er in de omgeving gebeurt.

Wat is GEEN functie van het zenuwstelsel

1. Het verwerken van impulsen
2. Het regelen van de werking van spieren
3. Het maken van prikkels
4. Impulsen versturen

Wat is het centrale zenuwstelsel?

1. grote hersenen + kleine hersenen + hersenstam + ruggenmerg
2. grote hersenen + kleine hersenen + hersenstam
3. Grote hersenen + kleine hersenen
4. Grote hersenen

Wat is de juiste volgorde?

1. prikkel-zintuig-impuls-zenuw-hersenen-waarneming
2. prikkel-impuls- zintuig-zenuw-hersenen-waarneming
3. zintuig-prikkel-impuls-zenuw-hersenen-waarneming
4. prikkel-zintuig-waarneming-impuls-zenuw-hersenen

Zenuwcellen

• Geleiden impulsen
• Bestaan uit een cellichaam met   daarin de celkern

• Het cellichaam heeft uitlopers. 
• Via de uitlopers gaan impulsen   naar spier of klier 
• Kunnen meer dan een meter lang   zijn

Typen zenuwcellen

Drie typen zenuwcellen:

1.  Gevoelszenuwcellen
2.  Schakelcel
3.  Bewegingszenuwcel

Gevoelszenuwcellen

Schakelcel

Bewegingszenuwcel

Typen zenuwen

• Gevoelszenuw bevat alleen uitlopers van     gevoelszenuwcellen (bijvoorbeeld de oogzenuw)
• Bewegingszenuw bevat alleen uitlopers van 

       bewegingszenuwcellen

• Gemengde zenuw bevat uitlopers van zowel de  

      gevoelszenuwcellen als de bewegingszenuwcellen.
      De meeste zenuwen in het lichaam zijn gemengde zenuwen.

Gevoelszenuwcel

• Geleiden impulsen van  

       zintuigen naar het centrale         zenuwstelsel

• Cellichamen liggen vlak bij   het centrale zenuwstelsel

Bewegingszenuwcel

• Geleiden impulsen van het  

       centrale zenuwstelsel naar         spieren of klieren

• Cellichamen liggen IN het  

       centrale  zenuwstelsel

Schakelcel

• Schakelcellen geleiden impulsen binnen het centrale zenuwstelsel
• Liggen dus helemaal in het centrale zenuwstelsel!
• Verbind de andere twee als een "schakel"
  

Zenuwen

De uitlopers in een bundel bij elkaar: zenuwen

Om elke uitloper zit een isolerend laagje: impulsen kunnen niet "overspringen" naar andere uitloper

Een laagje bindweefsel, dat om het isolerende laagje zit, bundelt de uitlopers en   beschermd de zenuw

Welke zenuwcellen geleiden impulsen van het centraal zenuwstelsel naar de spieren?

1. Schakelcellen
2. Bewegings zenuwcellen
3. Gevoelszenuwen
4. Alle zenuwcellen

welke cellen zijn zenuwcellen?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welk van deze
zenuwcellen is
een gevoelszenuwcel?

1. helemaal links
2. helemaal rechts
3. in het midden

In de tekst hiernaast is sprake van uitlopers van zenuwcellen. Hoe heten die zenuwcellen?

1. Bewegingszenuwcellen
2. Gevoelszenuwcellen
3. Schakelcellen

Wat voor type zenuwcel is zenuwcel 1?

1. Bewegingszenuwcel
2. Schakelcel
3. Gevoelszenuwcel
4. Weet ik niet

Juist of Onjuist:

A: Gevoelszenuwcellen geven impulsen door aan spieren.

B: Schakelcellen liggen vind je alleen in het centrale zenuwstelsel.

1. A = Juist
2. B = juist
3. A & B zijn juist
4. Geen van beiden

Bij Guillain-Barré worden gevoelszenuwcellen aangetast. Bekijk onderstaande afbeelding. Met welke letter wordt een gevoelszenuw aangegeven? 

1. A
2. B
3. C
4. D

Ruggenmerg

Hersenstam

Hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

Zenuwen

Prikkel

Impuls

Zintuig

Bewustwording

Van prikkel naar impuls

Zintuigen zetten prikkels om in impulsen.

Uitleg

Waar ligt het zintuig van het oor?

1. Trommelvlies
2. Hamer
3. Gehoorgang
4. Slakkenhuis

Zintuigen

Orgaan	Zintuig	Adequate prikkel	Waarneming
Oog	Gezichtszintuig (netvlies)	Licht	Zien
Oor	Gehoorzintuig (slakkenhuis)	Geluid	Horen
Tong	Smaakzintuig	Smaakstoffen	Proeven
Neus	Reukzintuig	Geurstoffen	Ruiken
Huid	Tastzintuig (Pijnzintuig) Koude zintuig Warmte zintuig Drukzintuig	Vorm/structuur Pijn Lage temperaturen Hoge temperaturen	Voelen

Uitleg

Schakelcel

Bewegingszenuwcel

Gevoelszenuwcel

Zenuwcellen

Uitleg

Zenuw = een bundel uitlopers van zenuwcellen

dus: Zenuw ≠ zenuwcel

Uitleg

Schakelcel

Gevoelszenuwcel

Bewegingszenuwcel

Ligt volledig in het CZS

Cellichaam ligt in het CZS

Cellichaam ligt buiten het CZS

Aangesloten op zintuigcellen

Aangesloten op spier/klier

Impulsen naar het CZS

Impulsen vanuit het CZS

Impulsen door het CZS

kleine hersenen

hersenstam

grote hersenen

Grote hersenen

Kleine hersenen

Hersenstam

Stemt bewegingen op elkaar af

Verstuurt impulsen

Hersencentra

Reguleert de ademhaling

Geheugen

Hersenschors

Hersenen

Grote hersenen

• Hersencentra (waarnemingen en bewuste reacties)
• Geheugen

Kleine hersenen

• Coördinatie

Hersenstam

• Onbewuste processen en reflexen
• Impulsen uit hals en hoofd

Uitleg

Ella wordt geknepen door haar zusje, ze trekt haar arm terug.

Zet de woorden in de juiste volgorde.

Schakelcel

Schakelcel

Spieren

Bewustwording

Zintuigcel

Hersenen

Impulsen

Impulsen

Prikkel

Bewuste reactie

Uitleg

Onbewuste reactie

Uitleg

Klik op bioplek blz. 7.

Zenuwstelsel vs. hormoonstelsel

impulsen

hormonen

hoog

laag

kort

lang

via het bloed

via zenuwcellen

Hormoonstelsel

Uitleg

Glucose

• Brandstof: verbranding 
• Om te kunnen bewegen + warm te blijven 
  
• Lichaam wil een balans: regelt de hoeveelheid glucose
• Hormonen: insuline + glucagon 

Uitleg

glucose + zuurstof --> energie + water + koolstofdioxide

Glucosegehalte van je bloed

Uitleg