NW Z - Het transportstelsel - Z-route

• Biologie
• Secundair onderwijs

Human Body

Human Body

Week 1 - Van cel tot organisme

Week 2 - Spijsvertering

Week 3 - Ademhaling

Week 4 - Uitscheiding

Week 5 -> Transportstelsel + samenhang stelsels

Week 6 -> Toets

Week 7 -> Jury

Overzicht van de inhouden = verkennen van de leerstof in dit project.

Even opfrissen: Sleep de plaatjes van klein naar groot (LINKS met het GROOTSTE beginnen)

Dierlijke cel

Plantaardige cel

Week 5 - MC 1 - Het transportstelsel

+

+

Celverbranding

Energie

Glucose

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Waarom energie nodig?

Wat gebeurt er met de ademhaling bij inspanning? Hoe komt dit?

De celfabriek

Het transportstelsel 

zorgt voor het transport van stoffen 

van én naar de cellen. 

Het transportstelsel 

zorgt voor het transport van stoffen 

van én naar de cellen. 

Waaruit bestaat het transportstelsel?

1. het bloedvatenstelsel
2. het hart en de slagaders
3. de aders en de slagaders
4. het hart, de aders, de slagaders en de haarvaten

Het transportstelsel bestaat uit:

- het hart

- de slagaders

- de aders

- de haarvaten (!)

Hierdoor stroomt het bloed.

Het Hart

Wat is de functie van het hart?

1. Bloed rondpompen
2. Zuurstof door het lichaam pompen
3. Koolstofdioxide door het lichaam pompen
4. Het hart maakt rode bloedcellen aan

harttussenwand

Wat valt je op?

Kleppen in het hart

• tussen boezem en kamer = hartkleppen

• tussen kamers en longslagader en aorta = halvemaansvormige kleppen

RB

RK

RK

LK

aorta

longslagader

rechterboezem

1

linkerkamer

2

Hartkleppen

3

halvemaansvormige kleppen

4

harttussenwand

5

0

Sleep de onderdelen naar het hart!

Rechterboezem

Rechterkamer

Linker

boezem

Linkerkamer

Het hart

functie: bloed door de bloedvaten pompen

aanpassingen aan transportfunctie:

- hart bestaat uit spierweefsel: kan samentrekken

- wand van de linkerkamer is dikker want moet krachtiger kunnen samentrekken omdat deze het bloed door het hele lichaam pompt (rechterkamer enkel naar longen)

- hartkleppen verhinderen dat bloed terug kan stromen

 Wist je dat 

- je hartritme verandert als je muziek luistert?

- je hart gezonder is als je gelukkig bent? 

- een vrouwenhart gemiddeld net iets sneller klopt (78 keer/ minuut) dan dat van een man (70 keer/minuut)?

- een hart per dag wel 100 000 keer klopt? (in een gemiddeld leven betekent dat zo’n 2,5 miljoen keer)

- bij elke hartslag zoveel druk gecreëerd wordt dat het bloed wel 

9 m de lucht in kan spuiten?

bloedvaten

Het bloedvatenstelsel

bestaat uit:

- slagaders

- aders

- haarvaten

Slagader

functie: bloed van het hart naar de organen brengen

  

aanpassing: dikke wand want bloed wordt er krachtig en schoksgewijs door gepompt

Ader

functie: bloed van de organen terugvoeren naar het hart

aanpassing: er zitten kleppen in de aders om te verhinderen dat het bloed kan terugstromen want de druk is veel lager dan in de slagaders

Haarvat

functie: verschillende stoffen uitwisselen tussen het bloed en de organen/weefsels/cellen

  

aanpassing: héél dun (soms zelfs 1 cellaag) en sterk vertakt om de uitwisseling te vergemakkelijken

Het grootste deel van het bloedsomloopstelsel bestaat uit het netwerk van haarvaten. 

Een bloedvat loopt van het hart weg. Dat is een...

1. Ader
2. Slagader
3. Haarvat
4. Dit kunnen alle soorten bloedvaten zijn

welke drie soorten bloedvaten zijn er?

1. Aorta, slagaders en aders
2. Aorta, aders en haarvaten
3. Aorta, slagaders en haarvaten
4. Slagaders, aders en haarvaten

Welke bloedvaten zijn op de foto zichtbaar?

1. slagaders
2. haarvaten
3. aders
4. de aorta

Bloed

Bloed is onmisbaar!

Ons lichaam bestaat uit 5 a 6 liter bloed.

Bloed heeft 3 functies:

- transport van stoffen (zuurstof, koolstofdioxide, voedingsstoffen,...)

- lichaamstemperatuur

- bescherming (wonden en ziekteverwekkers)

Het bloed

Bloed

• veel rode bloedcellen
• witte bloedcellen zijn groot
• witte bloedcellen nemen deeltjes op

Rode bloedcellen

- Geen celkern           

- Functie: Vervoeren zuurstof            

- Zuurstof bindt aan de rode kleurstof
 hemoglobine, hierdoor kunnen rode

bloedcellen makkelijk zuurstof opnemen

en afgeven          

Hemoglobine (Hb) kleurt de bloedcellen rood.

Bevatten veel ijzer

          

Witte bloedcellen

Witte bloedcellen

• Hebben wel een celkern.
• Hebben geen vaste vorm 
• 'eten' bacteriën en virussen
• Je hebt witte bloedcellen die ziekteverwekkers opnemen en kapot maken
• De witte bloedcel gaat hierbij meestal ook dood 

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes zijn eigenlijk geen cellen. 

Het zijn uitelkaar gevallen cellen. 

Bloedplaatjes zorgen voor de stolling van bloed bij bijvoorbeeld wondjes. 

Geen celkern

Bloedplaatjes

rode bloedcellen

bloedplaatje

bloedplasma

witte bloedcel

De dubbele bloedsomloop bij de mens

Goed om te weten

- zuurstofarm bloed = op plaatjes altijd blauw gekleurd

- zuurstofrijk bloed = op plaatjes altijd rood gekleurd. 

- Bloedvaten die van het hart aflopen zijn altijd slagaders.

- Bloedvaten die naar het hart toelopen zijn altijd aders.

rechterhelft 

linkerhelft

De bloedsomloop

Kleine bloedsomloop: De rechterhelft van het hart pompt het bloed naar de longen. Vanuit de longen stroomt het bloed naar de linkerhelft van het hart.

Grote bloedsomloop: van de linkerhelft van het hart wordt het bloed het hele lichaam doorgepompt en weer terug naar de rechterhelft van het hart. 

Dubbele bloedsomloop

Kleine bloedsomloop
+
Grote bloedsomloop

=

dubbele bloedsomloop

Bij de grote bloedsomloop stroomt zuurstofrijk bloed naar...

1. longen
2. de rest van het lichaam
3. het haar
4. het hart

Waarom spreken we bij zoogdieren over een dubbele bloedsomloop?

1. Het bloed stroomt 2x per cyclus door het hart.
2. Er is zuurstofrijk en zuurstofarm bloed.

Bij de kleine bloedsomloop stroomt zuurstofrijk bloed naar..

1. de longen
2. de rest van het lichaam
3. het haar
4. het hart

Zuurstofarm -

kleine bloedsomloop

Zuurstofrijk -

grote bloedsomloop

Zuurstofrijk -

kleine bloedsomloop

Zuurstofarm -

grote bloedsomloop

Het transportstelsel verbindt 

alle andere orgaanstelsels in ons lichaam!

Stofuitwisseling!

- cellen zorgen voor energie

- van de ene vorm naar de andere

- zetten wel energie om (bruikbaar voor ons lichaam)

Energieomzetting via celademhaling