This lesson contains 25 slides, with text slides and 5 videos.
Lesson duration is: 70 min
Items in this lesson
§1.4 Nederland als parlementaire democratie
H1 Staatsinrichting van Nederland
Slide 1 - Slide
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
A
Het vormen van een bestuur
Leerdoel:
Je kunt beschrijven hoe na verkiezingen in Nederland een regering wordt gevormd.
Begrippen:
coalitie
oppositie
referendum
B
Rechten en taken van het parlement
Leerdoel:
Je kunt uitleggen welke rechten en taken de Tweede Kamer en de Eerste Kamer hebben.
Begrippen:
recht van amendement
recht van budget
recht van enquête
C
Rechten in een democratie
Leerdoel:
Je kunt drie manieren noemen waarop de Nederlandse burger wordt beschermd tegen machtsmisbruik door de overheid.
Begrippen:
klassieke grondrechten
sociale grondrechten
rechtsstaat
rechterlijke macht
uitvoerende macht
wetgevende macht
recht van initiatief
recht van interpellatie
Slide 2 - Slide
Aan het einde van de 19e eeuw werden er sociale wetten ingevoerd: Kinderwetje van Van Houten, Ongevallenwet, Woningwet.
Het caoutchouc-artikel zorgde ervoor dat steeds meer mannen kiesrecht kregen.
Feministen strijden voor gelijke rechten en kansen. Tijdens de Eerste Feministische Golf streden Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs voor o.a. vrouwenkiesrecht.
De pacificatie van 1917 zorgde voor een aantal veranderingen van de grondwet:
De financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
Algemeen mannenkiesrecht
Evenredige vertegenwoordiging
Sinds 1815 is Nederland een constitutionele monarchie en sinds 1919 ook een parlementaire democratie. Hoe werkt het bestuur van Nederland tegenwoordig?
Herhaling
Slide 3 - Slide
Directe verkiezingen - Gemeenteraad - Provinciale Staten - Tweede Kamer
Indirecte verkiezingen - Eerste Kamer
Referendum - stemmen over een wet of maatregel - uitslag is een advies voor de minister
???
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
A
DeBoze burgers
Het vormen van een bestuur
Het vormen van een bestuur begint bij verkiezingen -> Op deze manier hebben we invloed op het bestuur->
Slide 4 - Slide
De Tweede Kamer:
150 zetels. De verkiezingen bepalen hoeveel zetels (stoelen) een partij krijgt
Om beslissingen te nemen moet er een meerderheid voor een wetsvoorstel stemmen (de helft + 1)
Daarom moeten partijen samenwerken: de coalitiepartijen
Zij leveren ministers voor de regering.
De partijen die niet in de regering zitten zijn oppositiepartijen
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
A
DeBoze burgers
Het vormen van een bestuur
Slide 5 - Slide
Regering:
De ministers en de koning
De ministers zijn het dagelijks bestuur: zij moeten problemen oplossen die tijdens hun bestuur ontstaan.
Kabinet:
Ministers en staatssecretarissen
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
A
DeBoze burgers
Het vormen van een bestuur
Slide 6 - Slide
Wie is ons staatshoofd?
Coalitie en oppositie?
Slide 7 - Slide
Slide 8 - Video
Slide 9 - Video
Aan de slag
§1.4 A: opdracht 1 t/m 5
timer
10:00
Slide 10 - Slide
§1.4 Nederland als parlementaire democratie
B: Rechten en taken van het parlement
Wat doen leden van de Tweede Kamer en Eerste Kamer als ze eenmaal zijn gekozen?
Om dingen te veranderen in Nederland moet het parlement wetten wijzigen of nieuwe wetten aannemen.
Slide 11 - Slide
Hoe komt een wet tot stand?
Een minister of Tweede Kamerlid komt met een wetsvoorstel (recht van initiatief) ->
De Tweede Kamer stemt over het voorstel en/of kan veranderingen aanbrengen (recht van amendement) ->
De Eerste Kamer stemt over het voorstel ->
De minister en het Staatshoofd ondertekenen het voorstel ->
Na publicatie in het Staatsblad is het een wet.
Slide 12 - Slide
Rechten van het parlement:
Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
B
DeBoze burgers
Rechten en taken van het parlement
Alleen de Tweede Kamer
Eerste - en Tweede Kamer
Slide 13 - Slide
De rechten van de ministers (regering) en de Eerste en Tweede Kamer
Rood = wetgevende bevoegdheden
Blauw = controlerende bevoegdheden (= ze controleren de regering)
Paars = een controlerende als een wetgevende bevoegdheid
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
B
DeBoze burgers
Rechten en taken van het parlement
Slide 14 - Slide
Rechten van het parlement:
Wetgeving:
Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
Beide:
Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
Controlerende:
Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
B
DeBoze burgers
Rechten en taken van het parlement
Slide 15 - Slide
Slide 16 - Video
Aan de slag
§1.4 B: opdracht 6 t/m 8
timer
10:00
Slide 17 - Slide
§1.4 Nederland als parlementaire democratie
C: Rechten in de democratie
In een democratie is het belangrijk dat één groep nooit te veel macht in handen kan krijgen.
Dat wordt op (3) verschillende manieren voorkomen.
Slide 18 - Slide
1 : klassieke en sociale grondrechten
Klassieke grondrechten grondwet van 1848.
-> NL democratisch en vrij:
Vrijheid van...
godsdienst
onderwijs
meningsuiting
drukpers: je mag je mening laten horen via internet, kranten of andere media
vereniging en vergadering (bijv. eigen partij oprichten)
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
C
DeBoze burgers
Rechten in de democratie
Slide 19 - Slide
De sociale grondrechten. In 1983 aan grondwet toegevoegd. Beschermen burgers tegen slechte leefomstandigheden:
Recht op...
bestaanszekerheid
onderwijs
woongelegenheid
werk
medische zorg
bewoonbaarheid van het land
rechtsbijstand
§1.4
Nederland als parlementaire democratie
C
DeBoze burgers
Rechten in de democratie
Slide 20 - Slide
Slide 21 - Video
2: Nederland is ook een rechtsstaat.
Niet alleen burgers, maar ook de overheid moet zich aan de wet houden.
Om daar voor te zorgen zijn rechters onafhankelijk