BS 3.5: Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

BS 3.5: Variatie in genotypen

Planning

1. Oefening basisstof 3.4
2. Leerdoelen
3. Uitleg basisstof 3.5
4. Opdrachten maken
5. Wat hebben we geleerd?

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is
• Je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose
  
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen (soort Ctrl-C + Ctrl-V)

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen
  
• Verschillende genotype
  
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen
  

Wat is een mutatie?

1. Een plotselinge verandering van het genotype
2. Een plotselinge verandering van het fenotype
3. Door straling krijg je een gek uiterlijk
4. Kankercellen

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

Bij welke soort cellen heeft een mutatie het grootste gevolg?

1. 1 lichaamscel
2. 1 geslachtscel

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
  
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Als een mutatie in een geslachtscel optreedt, kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Deze geslachtscel moet dan wél betrokken zijn bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Mutagene invloeden zijn stoffen van buitenaf die invloed hebben op mutaties. Ken je voorbeelden?

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord
  

Opdrachten maken

• BS 3.1: opdrachten 1, 2, 4, 5 en 6
• BS 3.2: opdrachten 1, 2, 4, 5 en 6
• BS 3.3: opdrachten 1, 2, 4 en 5
• BS 3.4: opdrachten 1, 2, 4 en 5
• BS 3.5: opdrachten 1, 2, 3, 5 t/m 8

Wat hebben we geleerd?

• Wat gebeurt er bij ongeslachtelijke voortplanting?
• Wat gebeurt er bij geslachtelijke voortplanting?
• Wat is een mutatie?
• Wat is het gevolg van een mutatie in lichaamscellen en geslachtscellen?
• Wat zijn mutagene factoren? Noem voorbeelden!
• Hoe verloopt het ontstaan van kanker?