Blok 1: Naar de Oost

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

MENS EN MAATSCHAPPIJ

Les 1: Ontdekkingsreizen

Over welke onderwerpen gaat dit nieuwe blok?
Wat denk je te gaan leren?

Wat gaan we vandaag doen?

Starten met een nieuw boek: Uitvindingen (leerwerkboek 11). 

Welke onderwerpen gaan we vandaag bespreken?

• Waarom werden er ontdekkingsreizen uitgevoerd? 
• Wat was de rol van Nederland in deze tijd?
• Het ontdekken van een nieuw werelddeel? 

Eerst samen aan de slag met vraag 1 en 2!

Specerijen!

Na het jaar 1000 ontstonden in Europa veel steden, hier was van alles te koop! Ook de dingen die van heel ver weg kwamen. Denk bijvoorbeeld aan specerijen, die via Italiaanse en Arabische handelaren uit het verre Oosten kwamen (Indonesië). Maar.. hier zat wel een nadeel aan. 

Europeanen zochten hierdoor zelf handelswegen. Maar dan over zee! Met de stand van de zon en de sterren (en door langs de kust te varen) bepaalden ze waar ze waren. 

Nieuwe handelsroutes!

In 1948 lukte het de Portugees Vasco de Gama als eerste om over zee naar Indië te varen. Hij voer om het zuidelijkste puntje van Afrika naar Azië. Hij nam verschillende specerijen en andere producten mee naar Europa. Maar liefst honderd jaar lang waren de Portugezen de baas over de zeeroute tussen Europa en Azië, tot Nederland een belangrijke rol ging spelen in deze handel.

Dan doen we het lekker zelf!

Toen Portugal en Spanje een land werden, was Nederland vanwege de oorlog met Spanje niet langer welkom in Portugese of Spaanse havens. Hierdoor besloten de Nederlanders om zelf op zoek te gaan naar specerijen. 

Vanaf 1595 werden alle compagnieën met handel in Oost-Indië samengevoegd, zo ontstond in 1602 de Vereenigde Oost-Indische Compagnie, de VOC. Met een vloot van meer dan honderd schepen, duizenden werknemers, zo'n dertig kantoren werd het al snel een gigantisch, succesvol bedrijf. 

Uit angst dat anderen ook geld zouden verdienen aan de specerijenhandel besloten de Nederlanders dit te monopoliseren: alleen zij mochten specerijen verhandelen vanuit Oost-Indië. 

Ontdekking van Amerika

In 1942 (6 jaar eerder dan Vasco da Gama) kreeg Columbus als opdracht van de Spaanse koning een nieuwe, snellere zeeroute naar Indië te vinden. 

Hij dacht dat de snelste route via het westen zou zijn, toen hij in 1492 na een lange zeereis aan land kwam, dacht hij dat hij in Indië was en noemde de inwoners Indianen, maar hij was in een voor Spanjaarde onbekend werelddeel. 

Amerigo Vespucci maakte ook een paar reizen naar dit gebied (1497), maar hij wist wel dat dit een nieuw werelddeel was! Het land werd daarom naar Amerigo vernoemd: Amerika! 

www.npostart.nl

MENS EN MAATSCHAPPIJ

Les 1: Ontdekkingsreizen

Wat gaan we vandaag doen?

Verder met een nieuw boek: Uitvindingen (leerwerkboek 11). 

Welke onderwerpen gaan we vandaag bespreken?

• Welke specerijen werden waar vandaan gehaald? Hoe zien ze eruit?
• Hoe is de wereldkaart ontstaan? Wanneer? 
• Waarom kloppen de wereldkaarten niet 100%?

Eerst het huiswerk bespreken!

SPECERIJEN!

Het beeld van de aarde veranderd

"De aarde is plat en vormt het middelpunt in het heelal"

Eeuwenlang dachten veel mensen dat dit zo was, tot de tijd van de ontdekkings-reizen. Een schip leek achter de horizon te verdwijnen, maar kwam toch terug! De schepen vielen dus toch niet van het einde van de wereld af. 

Ferdinand Magellaan zeilde tussen 1519 en 1521 als eerste de wereld rond, hij voer net als Columbus naar het westen, maar ging om het nieuwe werelddeel heen. 

De kerk zei altijd dat de zon en andere planeten om de aarde heen draaiden, tot Galileo Galilei een telescoop bouwde in 1609, waarmee hij zover de ruimte in kon zien dat hij bewijs had dat de zon het middelpunt van het heelal was. 

De wereldkaart

Door de ontdekkingsreizen werd de wereldkaart continue aangepast. En desondanks alle werelddelen ontdekt zijn, is er geen wereldkaart die de aarde helemaal juist weergeeft. 

Het is lastig om de wereldbol op een platte kaart te tekenen. Als de vorm klopt, klopt de grootte bijvoorbeeld niet.

Hierdoor kiest de kaartenmaker een projectie, een manier om de wereldbol plat weer te geven. De oudste: Mercatorprojectie (kompas, scheepsvaart), hier klopt wel de vorm - maar niet de grootte. 

AAN HET WERK

Maak t/m opdracht 14!