This lesson contains 45 slides, with interactive quizzes, text slides and 7 videos.
Lesson duration is: 45 min
Items in this lesson
hst 4.3 "atomen als bouwstenen"
Slide 1 - Slide
Leerdoelen
Je kunt van een aantal elementen de symbolen herkennen.
Je kunt beschrijvendatatoomsoorten in het Periodiek Systeem gerangschikt zijn.
Je kunt de bouw van stoffen verklaren met behulp van het deeltjesmodel.
Je kunt benoemen dat de elementen waaruit een stof is opgebouwd andere eigenschappen hebben dan die stof.
Slide 2 - Slide
Vandaag
Herhaling van de vorige paragrafen
Filmpje
stukje herhaling met tekst
Uitleg verschil moleculen en atomen met tussendoor filmpjes
Periodiek systeem
Uitleg 4.3
Slide 3 - Slide
Herhaling paragraaf 1 en 2
Slide 4 - Slide
Als iets verhit wordt zonder zuurstof is het dan een verbrandingsreactie of ontledingsreactie?
A
verbrandingsreactie
B
ontledingsreactie
Slide 5 - Quiz
Wat gebeurt er als je papier verhit in een reageerbuis?
A
Fase-overgang
B
Scheiding
C
Verbranding
D
Ontleding
Slide 6 - Quiz
Wat gebeurt er als je papier verhit zonder dat het in een reageerbuis zit?
A
Fase-overgang
B
Scheiding
C
Verbranding
D
Ontleding
Slide 7 - Quiz
Het zuur worden van melk is een ...
A
Fase-overgang
B
Scheiding van een mengsel
C
Vorming van een mengsel
D
Chemische reactie
Slide 8 - Quiz
een ontleding is een....
A
reactie met zuurstof
B
reactie waarbij altijd energie nodig is
C
reactie waarbij uit meerdere stoffen één stof wordt gemaakt
D
reactie waarbij uit één stof meerdere stoffen worden gemaakt
Slide 9 - Quiz
Hoe noem je de ontleding van water?
A
Fotolyse
B
Elektrolyse
C
Thermolyse
Slide 10 - Quiz
Hoe noem je het apparaat waarmee het water werd ontleed?
A
Toestel van Herman
B
Toetstel van Newton
C
Toetsel van Einstein
D
Toestel van Hoffman
Slide 11 - Quiz
Wat is de beginstof van het ontleden van water?
A
Water
B
Waterstof
C
Zuurstof
D
Elektriciteit
Slide 12 - Quiz
Wat zijn de reactieproducten van het ontleden van water? Meer antwoorden mag.
A
Water
B
Waterstof
C
Zuurstof
D
Elektriciteit
Slide 13 - Quiz
hst 4 paragraaf 3
Atomen als bouwstenen
Slide 14 - Slide
Slide 15 - Video
Stoffen scheiden
Slide 16 - Slide
Stoffen scheiden
Om stoffen van elkaar te scheiden, gebruik je een scheidingsmethode.
Welke je gebruikt hangt af van de stoffen die in het mengsel aanwezig zijn.
Extra
De scheidingsmethodes die wij in deze paragraaf gaan behandelen, zijn indampen, filtreren en extraheren.
Indampen
Filtreren
Extraheren
Slide 17 - Slide
Moleculen
Slide 18 - Mind map
Atomen: De bouwstenen van moleculen
Er bestaan heel veel zuivere stoffen. Er bestaan dus ook heel veel verschillende moleculen.
Al die moleculen zijn opbouwd uit verschillende bouwstenen, ook wel atomen genoemd.
Watermolecuul (H2O)
Ammoniak (NH3)
- wordt gebruikt om mee schoon te maken
Ethanol (C2H6O)
- scheikundige naam voor de alcohol in bier en wijn
Extra
Je kan de moleculen ook zien als legohuisjes. Om die legohuisjes te maken heb je bouwstenen nodig, de atomen. Elke kleur van een legoblokje is een atoom.
Zo zijn er in de voorbeelden ook verschillende kleuren gebruikt.
Wit = waterstof atoom
Rood = zuurstof atoom
Blauw = stikstof atoom
Zwart = koolstof atoom
Slide 19 - Slide
Slide 20 - Video
Wat is een atoom?
A
Een molecuul
B
Een bouwsteen van een molecuul
C
Onderdeel van een ion
D
Een stof
Slide 21 - Quiz
Vul het goede woord in, dat op de lege plaats hoort: Stoffen bestaan uit...............
Slide 22 - Open question
Zuivere stoffen
Zuivere stoffen bestaan uit alleen moleculen van die stof.
Bijvoorbeeld: een schepje suiker bevat alleen suikermoleculen.
Slide 23 - Slide
Zuiveren
Als je een stof gaat zuiveren, ben je eigenlijk de moleculen aan het sorteren. Je zorgt ervoor dat de moleculen van dezelfde soort bij elkaar terechtkomen. Dat sorteren en zuiveren doe je door scheidingsmethodes te gebruiken.
Voorbeeld
Het zuiveren van suiker. Suikerbieten die in de fabriek worden verwerkt, bestaan voor ongeveer 20% uit suiker. Stap voor stap wordt de suiker gescheiden van de andere stoffen. Uiteindelijk blijven er dan witte kristallen over die voor meer dan 99% uit suiker bestaan.
Afbeelding 12
Een mengsel van 3 stoffen
Afbeelding 13
3 zuivere stoffen
Slide 24 - Slide
Stoffen ontleden
Je gaat zo een filmpje zien over het ontleden van suiker
Na het filmpje moet je de volgende vraag beantwoorden:
- Wat zie je gebeuren? Noem daarbij minimaal 3 waarnemingen.
Slide 25 - Slide
Slide 26 - Video
Wat zag je gebeuren? Noem minimaal 3 waarnemingen
Slide 27 - Open question
Stoffen ontleden
Een molecuul kun je kapot maken. Bij het ontleden van water, worden watermoleculen kapot gemaakt.
Het ontleden van een stof is een chemische reactie.
Als je water ontleedt, krijg je waterstof en zuurstof
Extra
Bij het ontleden van een stof ontstaan er nieuw stoffen. De losse bouwstenen vormen nieuwe combinaties. Voor de pijl heb je namelijk 6 watermoleculen en na de pijl heb je 3 zuurstofmoleculen en 6 waterstofmoleculen.
Slide 28 - Slide
Ontleden
Moleculen "kapotmaken" zodat er nieuwe moleculen ontstaan
Je start met 1 soort moleculen vóór de pijl!
Slide 29 - Slide
Slide 30 - Video
Wat is ontleden?
A
Kapot maken van atomen
B
Scheiden van moleculen
C
Opsplitsen van moleculen
D
Verbranden van atomen
Slide 31 - Quiz
Een element
Waterstof en zuurstof worden elementen genoemd. Een element is een stof die niet verder kan worden ontleed door een chemische reactie.
Een element bestaat helemaal uit 1 soort atomen.
Aluminium folie
Extra
Er zijn iets meer dan 100 verschillende atomen, dus ook iets meer dan 100 elementen.
Houtskool
Bestaat uti 1 soort atomen: aluminiumatomen
Bestaat uit 1 soort atomen:
koolstofatomen
Slide 32 - Slide
Hoeveel elementen heeft het water molecuul?
H2O
A
1
B
2
C
3
D
4
Slide 33 - Quiz
Hoeveel elementen heeft een amoniak molecuul?
A
1
B
2
C
3
D
4
Slide 34 - Quiz
Hoeveel elementen heeft een ethanol (alcohol) molecuul?
A
1
B
2
C
3
D
4
Slide 35 - Quiz
Het periodiek systeem
Uitleg
Het periodiek systeem is een schema met rijen (perioden) en kolommen (groepen). Alle elementen staan hierin overzichtelijk geordend.
De elemten staan in de rijen op volgorde van atoomnummer (aantal protonen in de kern, komt in deel 2 aan bod).
Elementen met dezelfde eigenschappen staan onder elkaar.
Extra
Het periodiek systeem kan je in je BiNaS vinden. In elk vakje staat een element met zijn eigenschappen. Zo staat in de afbeeldingen hierboven het atoomgetal rechts bovenaan en het massagetal links bovenaan. Verder worden de elementen aangegeven met hun symbool/afkorting.
Slide 36 - Slide
Leg uit wat het verschil is tussen scheiden en ontleden. Gebruik daarbij de woorden: 'sorteren' en 'kapot maken'