3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

3.2 les 1: Athene en Sparta

Leerdoel 3.2 les 1

1. Ik kan de bevolking van Athene indelen in meerdere lagen.
2. Ik kan beargumenteren of Athene wel of niet een volledige democratie was.

Sparta

De Atheense democratie

• In de 6^e eeuw v.Chr. was Athene een aristocratie (vraag: wat was dat ook alweer?).
• De tiran Peisistratos verdreef in 546 v.Chr. de aristocraten en greep de macht. Onder hem werd het leven van de armen beter.
• Na de dood van Peisistratos werd Athene in 508 v.Chr. een democratie.
• Alleen de burgers (= mensen met rechten en plichten) mochten meebeslissen in de raad van 500 (de volksvergadering).

• Links zie je de Pnyx (heuvel in Athene). Daar werd gestemd.

Schervengericht

Directe en indirecte democratie

• Directe democratie = het volk bestuurt zelf.
• Voorbeeld: Athene was een directe democratie.

• Indirecte democratie = het volk kiest volksvertegenwoordigers die namens hen besturen.
• Voorbeeld: Nederland is een indirecte democratie.

De Atheense samenleving

1. Burgers.

2. Vrouwen en kinderen.

3. Vreemdelingen (metoiken)

4. Slaven

Was de Atheense democratie wel zo democratisch, oftewel: was het volk wel echt de baas? Waarom wel of niet?

Het bestuur van Sparta

Sparta had een mengeling van meerdere bestuursvormen:

• Democratie: er was een volksvergadering van mannen, maar die had weinig invloed.
• Monarchie: er waren twee koningen, zij leidden voornamelijk het leger.
• Aristocratie: er was een raad van 30 oude mannen. In de praktijk beslisten zij het meest.

Leestekst. Een Spartaanse opvoeding.

Wat ga je doen?

Lees de tekst.

Beantwoord de vragen.

Klaar? Maken 3.2 opdracht 9 t/m 13.

Hoe gaan we dat doen?

Zelfstandig. De eerste 10 minuten in stilte.

3.2 les 2: Athene en Sparta

Leerdoel 3.2 les 2

1. Ik kan minimaal twee verschillen noemen tussen de stadstaten Sparta en Athene.
2. Ik kan verklaren waarom de Peloponnesische Oorlog uitbrak en uitleggen welk gevolg dat had voor Athene.

Perzische rijk rond 500 v.Chr.

De Perzische oorlogen

• Vanaf 499 v.Chr.
• Oorzaak: de Perzen wilden de macht in het oude Griekenland overnemen.

• Tijdens de Perzische Oorlogen werkten de stadstaten Sparta en Athene samen.
• Athene was sterk op zee.
• Sparta was sterk op het land.

Slag bij Marathon (490 v.Chr.)

Een Griekse boodschapper zou 40km hebben gerend om de overwinning door te geven.

Slag bij Thermopylae 

Het gevolg van de verloren slag is dat Athene wordt geplunderd.

Falanx = traditionele Griekse opstelling van het leger.

Slag bij Salamis (480 v.Chr.)

De Perzen worden voor de laatste keer verslagen.

Bondgenootschap Athene

• Na de Perzische Oorlogen sloot Athene met kleinere, omliggende stadstaten bondgenootschappen (= een verbond van staten die elkaar helpen in oorlog).
• De Delische Bond.
• Deze stadstaten werden verplicht democratisch en moesten belasting betalen.

Bondgenootschap Sparta

• De stadstaat Sparta vond dat de Atheners nu te machtig werden van alle stadstaten.
• Sparta richtte een eigen bondgenootschap op: de Peloponnesische Bond.

Athene

• Leger: sterke zeevloot
• Bestuursvorm: directe democratie
• Bondgenootschap met bijna alle eilanden en overzeese gebieden (Delische Bond).

Sparta

• Leger: sterk landleger
• Bestuursvorm: monarchie/aristocratie/ democratie
• Bondgenootschap met vooral omliggende gebieden op het land (Peloponnesische Bond).

De Peloponnesische Oorlog

Uiteindelijk kwam het tot een oorlog tussen Sparta en Athene.

De Peloponnesische Oorlog: 431 v.Chr. - 404 v.Chr.

Vraag: wie won de oorlog?

Antwoord: Sparta, nadat zij ook een vloot bouwden.

Athene verloor vanaf nu de macht over de Griekse stadstaten.

Aan de slag

Wat: maken 3.2 opdracht 9, 10 en 11.

Hoe: we werken zelfstandig. De eerste 10 minuten in stilte.