Les 6. Nietzsche's Wereld: God is Dood en de Wil tot Macht

• Godsdienst
• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Nietzsche 1844-1900

Friedrich Nietzsche was een invloedrijke Duitse filosoof, geboren op 15 oktober 1844 en overleden op 25 augustus 1900. Zijn leven en filosofie zijn opmerkelijk en vaak omstreden vanwege zijn scherpe kritiek op traditionele waarden, zijn zoektocht naar nieuwe betekenissen en zijn complexe psychologische inzichten.

Leven: Nietzsche werd geboren in een lutherse familie en studeerde klassieke filologie aan de universiteit. Hij werd op jonge leeftijd hoogleraar aan de Universiteit van Basel, maar moest vanwege gezondheidsproblemen in 1879 met vervroegd pensioen gaan. Zijn leven werd getekend door periodes van intense creativiteit, gevolgd door perioden van ernstige depressie en psychische instabiliteit. Hij bracht zijn laatste jaren door in een staat van mentale achteruitgang en overleed in 1900 op 55-jarige leeftijd.

Wat was het alternatief van Karl Marx op het kapitalisme?

1. Individualisme
2. Feodalisme
3. Liberalisme
4. Communisme

Wat was een belangrijk thema in het werk van Leo Tolstoj?

1. De zoektocht naar spirituele verlichting
2. De viering van materiële rijkdom
3. De strijd om politieke macht
4. De verheerlijking van de industriële vooruitgang

Hoe beschouwde Leo Tolstoj oorlog en geweld?

1. Als noodzakelijke middelen voor sociale verandering
2. Als natuurlijke uitkomsten van economische concurrentie
3. Als onvermijdelijke aspecten van menselijke aard
4. Als te vermijden obstakels voor spirituele groei

Leerdoelen

• Je kunt de god is doodtheorie uitleggen.  
• Je bent in staat om de kernconcepten van Nietzsche, zoals de wil tot macht, de Übermensch, de slavenmoraal , herenmoraal en de eeuwige terugkeer, te begrijpen en uit te leggen.
• Je weet wat amor fati inhoudt bij Nietzsche.

Opmerkelijk en vaak omstreden vanwege zijn scherpe kritiek 

op traditionele waarden, zijn zoektocht naar nieuwe betekenissen 

en zijn complexe psychologische inzichten.

Nietzsche werd geboren in een lutherse familie en studeerde klassieke filologie aan de universiteit. Hij werd op jonge leeftijd hoogleraar aan de Universiteit van Basel, maar moest vanwege gezondheidsproblemen in 1879 met vervroegd pensioen gaan. 

Zijn leven werd getekend door periodes van intense creativiteit, gevolgd door perioden van ernstige depressie en psychische instabiliteit. 

Hij bracht zijn laatste jaren door in een staat van mentale achteruitgang en overleed in 1900 op 55-jarige leeftijd. Hij werd verzorgd door zijn moeder en toen deze overleed door zijn zus.

Friedrich Nietzsche was een invloedrijke Duitse filosoof, geboren op 15 oktober 1844 en overleden op 25 augustus 1900. Zijn leven en filosofie zijn opmerkelijk en vaak omstreden vanwege zijn scherpe kritiek op traditionele waarden, zijn zoektocht naar nieuwe betekenissen en zijn complexe psychologische inzichten.

• Een van Nietzsche's meest bekende concepten is de "wil tot macht" (Wille zur Macht), een fundamentele drijfveer van de mens. Waar anderen zoals Schopenhauer de wil tot overleven als centraal beschouwden, zag Nietzsche de wil tot macht als het onderliggende principe van alle menselijke gedragingen en verlangens.

• Ressentiment ontstaat wanneer mensen zich machteloos voelen tegenover degenen die succesvol of sterk zijn. In plaats van deze kracht te bewonderen of na te streven, keert de zwakke persoon zijn gevoelens van wrok om in een gevoel van morele superioriteit.

Leven: Nietzsche werd geboren in een lutherse familie en studeerde klassieke filologie aan de universiteit. Hij werd op jonge leeftijd hoogleraar aan de Universiteit van Basel, maar moest vanwege gezondheidsproblemen in 1879 met vervroegd pensioen gaan. Zijn leven werd getekend door periodes van intense creativiteit, gevolgd door perioden van ernstige depressie en psychische instabiliteit. Hij bracht zijn laatste jaren door in een staat van mentale achteruitgang en overleed in 1900 op 55-jarige leeftijd.

Bron: Durf te denken - Nietzsche (Youtube)

Bron: The school of Filosophy Nietzsche (YouTube)

02:42

Voor Nietzsche is afgunst (jaloezie) iets goeds. Wat vind jij?

04:01

Wat vind jij van zijn denken over het christendom?

Onderbouw je mening.

04:59

Wat vind je van zijn derde statement?

Leg je antwoord goed uit.

Wat vond Nietzsche zelf van zijn 4e statement en waarom?

Deze uitdrukking wordt vaak gezien als Nietzsche's kritiek op de traditionele religie, vooral het christendom, en de impact daarvan op de moderne samenleving.

1

De God is doodtheorie.

De traditionele religieuze ideeën over God en een bovennatuurlijke wereld zijn volgens Nietzsche niet meer relevant in de moderne tijd.

2

Het geloof in God heeft zijn betekenis en invloed verloren in de moderne samenleving.  Het concept God zou dus niet meer nodig zijn.

3

De "God is dood" theorie is een concept dat is geïntroduceerd door de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche in zijn werk "Also sprach Zarathustra" (Aldus sprak Zarathoestra) en andere geschriften. Deze uitdrukking wordt vaak geïnterpreteerd als een samenvatting van Nietzsche's kritiek op de traditionele religie, vooral het christendom, en de gevolgen daarvan voor de moderne samenleving.

In essentie betoogt Nietzsche dat de traditionele religieuze opvattingen over God en de metafysische wereld niet langer geldig zijn in de moderne tijd. Hij beweert dat de vooruitgang van de wetenschap, filosofie en cultuur heeft geleid tot een afname van geloof in de traditionele religieuze waarheden. Dit betekent niet dat Nietzsche letterlijk gelooft dat God ooit heeft bestaan en nu dood is, maar eerder dat het geloof in God zijn betekenis en invloed heeft verloren in de moderne samenleving.

Voor Nietzsche heeft de dood van God belangrijke implicaties voor de menselijke moraal en betekenis. Hij waarschuwt voor de opkomst van nihilisme, een filosofische houding die de afwezigheid van objectieve waarheid en betekenis benadrukt. Nietzsche ziet het verdwijnen van traditionele religieuze waarden als een kans om nieuwe waarden te creëren die gebaseerd zijn op menselijke creativiteit en kracht.

De "God is dood" uitspraak wordt vaak geïnterpreteerd als een oproep tot zelfreflectie en het zoeken naar nieuwe bronnen van betekenis en waarde in een seculiere wereld. Het heeft bijgedragen aan discussies over de rol van religie, moraal en cultuur in de moderne samenleving en blijft een belangrijk onderwerp binnen de filosofie en de sociale wetenschappen.

Nietzsche ziet het verdwijnen van traditionele religieuze waarden als een kans om nieuwe waarden te creëren die gebaseerd zijn op menselijke creativiteit en kracht.

6

De God is doodtheorie.

Deze manier van denken leidt tot nihilisme, de filosofie dat er geen objectieve waarheid of vaste betekenis in het leven is. Nihilisten geloven dat traditionele waarden en normen geen diepere betekenis hebben.

5

Zonder God is er dus ook geen moraal, alleen maar machtsstrijd tussen de mensen. (Recht van de sterksten)

7

Voor Nietzsche heeft "de dood van God" belangrijke gevolgen voor de menselijke moraal en betekenis.

4

De "God is dood" theorie is een concept dat is geïntroduceerd door de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche in zijn werk "Also sprach Zarathustra" (Aldus sprak Zarathoestra) en andere geschriften. Deze uitdrukking wordt vaak geïnterpreteerd als een samenvatting van Nietzsche's kritiek op de traditionele religie, vooral het christendom, en de gevolgen daarvan voor de moderne samenleving.

In essentie betoogt Nietzsche dat de traditionele religieuze opvattingen over God en de metafysische wereld niet langer geldig zijn in de moderne tijd. Hij beweert dat de vooruitgang van de wetenschap, filosofie en cultuur heeft geleid tot een afname van geloof in de traditionele religieuze waarheden. Dit betekent niet dat Nietzsche letterlijk gelooft dat God ooit heeft bestaan en nu dood is, maar eerder dat het geloof in God zijn betekenis en invloed heeft verloren in de moderne samenleving.

Voor Nietzsche heeft de dood van God belangrijke implicaties voor de menselijke moraal en betekenis. Hij waarschuwt voor de opkomst van nihilisme, een filosofische houding die de afwezigheid van objectieve waarheid en betekenis benadrukt. Nietzsche ziet het verdwijnen van traditionele religieuze waarden als een kans om nieuwe waarden te creëren die gebaseerd zijn op menselijke creativiteit en kracht.

De "God is dood" uitspraak wordt vaak geïnterpreteerd als een oproep tot zelfreflectie en het zoeken naar nieuwe bronnen van betekenis en waarde in een seculiere wereld. Het heeft bijgedragen aan discussies over de rol van religie, moraal en cultuur in de moderne samenleving en blijft een belangrijk onderwerp binnen de filosofie en de sociale wetenschappen.

Slaven moraal= Christelijke moraal.

Heren moraal= meedogenloos moraal

De mens moet zich losmaken van het christelijke moraal.

Moraal

De termen "slavenmoraal" en "herenmoraal" zijn begrippen 

die Nietzsche gebruikt in zijn werk om twee verschillende morele systemen te beschrijven die volgens hem in de geschiedenis van de menselijke cultuur 

zijn ontwikkeld.

 Slavenmoraal. Dit moraal waardeert eigenschappen zoals nederigheid, gehoorzaamheid, mededogen en zelfopoffering. Het beloont degenen die lijden en onderdrukking accepteren.  (Christelijk moraal)

Herenmoraal: Deze staat tegenover de slavenmoraal. De herenmoraal waardeert eigenschappen zoals kracht, trots, onafhankelijkheid en creativiteit. 

De termen "slavenmoraal" en "herenmoraal" zijn begrippen die Nietzsche gebruikt in zijn werk om twee verschillende morele systemen te beschrijven die volgens hem in de geschiedenis van de menselijke cultuur zijn ontwikkeld.

Slavenmoraal: Volgens Nietzsche is de slavenmoraal ontstaan bij mensen die onderdrukt werden, zoals slaven, onderdanen, of mensen in een ondergeschikte positie. Deze morele code waardeert eigenschappen zoals nederigheid, gehoorzaamheid, mededogen en zelfopoffering. Het beloont degenen die lijden en onderdrukking accepteren, en het veroordeelt kracht, trots en heerschappij als immoreel.

Herenmoraal: Daarentegen stelt Nietzsche de herenmoraal tegenover de slavenmoraal. Dit morele systeem wordt geassocieerd met degenen die macht hebben, zoals heersers, krijgers, of mensen in een dominante positie. De herenmoraal waardeert eigenschappen zoals kracht, trots, onafhankelijkheid en creativiteit. Het beloont degenen die hun vermogens maximaliseren en hun eigen weg in het leven volgen, terwijl het zwakte, onderdanigheid en conformiteit als immoreel beschouwt.

Nietzsche bekritiseert de slavenmoraal omdat het volgens hem leidt tot de verzwakking van de menselijke geest en creativiteit, terwijl het de herenmoraal prijst als een bron van vitaliteit en levenskracht. Hij moedigt individuen aan om voorbij de conventionele morele normen te kijken en hun eigen waarden te creëren op basis van hun persoonlijke kracht en verlangens.

Het begrijpen van deze concepten is cruciaal om de bredere kritiek van Nietzsche op de traditionele moraal en de oproep tot een herwaardering van waarden te begrijpen, wat een belangrijk aspect is van zijn filosofische denken.

Slaven moraal= Christelijke moraal.

Heren moraal= meedogenloos moraal

De mens moet zich losmaken van het christelijke moraal.

Moraal

De termen "slavenmoraal" en "herenmoraal" zijn begrippen die Nietzsche gebruikt in zijn werk om twee verschillende morele systemen te beschrijven die volgens hem in de geschiedenis van de menselijke cultuur zijn ontwikkeld.

Volgens Nietzsche draait de traditionele moraal, vooral die van het christendom, de echte waarden van goed en kwaad om.

1

 Deze omkering komt voort uit een diepgeworteld gevoel van wrok en wraak bij degenen die zich onderdrukt voelen door degenen met macht.

2

Het christendom zou deze slavenmoraal gepropageerd hebben door de nadruk te leggen op nederigheid, mededogen en zelfopoffering als deugden.  

3

Trots, jaloersie,  kracht en individualiteit zouden worden beschouwd als zondig en immoreel. 

4

Dit heeft de menselijke geest en creativiteit verzwakt en zorgt ervoor dat mensen als een 'kudde' denken, waarbij individualiteit en potentieel worden onderdrukt.

5

De termen "slavenmoraal" en "herenmoraal" zijn begrippen die Nietzsche gebruikt in zijn werk om twee verschillende morele systemen te beschrijven die volgens hem in de geschiedenis van de menselijke cultuur zijn ontwikkeld.

Slavenmoraal: Volgens Nietzsche is de slavenmoraal ontstaan bij mensen die onderdrukt werden, zoals slaven, onderdanen, of mensen in een ondergeschikte positie. Deze morele code waardeert eigenschappen zoals nederigheid, gehoorzaamheid, mededogen en zelfopoffering. Het beloont degenen die lijden en onderdrukking accepteren, en het veroordeelt kracht, trots en heerschappij als immoreel.

Herenmoraal: Daarentegen stelt Nietzsche de herenmoraal tegenover de slavenmoraal. Dit morele systeem wordt geassocieerd met degenen die macht hebben, zoals heersers, krijgers, of mensen in een dominante positie. De herenmoraal waardeert eigenschappen zoals kracht, trots, onafhankelijkheid en creativiteit. Het beloont degenen die hun vermogens maximaliseren en hun eigen weg in het leven volgen, terwijl het zwakte, onderdanigheid en conformiteit als immoreel beschouwt.

Nietzsche bekritiseert de slavenmoraal omdat het volgens hem leidt tot de verzwakking van de menselijke geest en creativiteit, terwijl het de herenmoraal prijst als een bron van vitaliteit en levenskracht. Hij moedigt individuen aan om voorbij de conventionele morele normen te kijken en hun eigen waarden te creëren op basis van hun persoonlijke kracht en verlangens.

Het begrijpen van deze concepten is cruciaal om de bredere kritiek van Nietzsche op de traditionele moraal en de oproep tot een herwaardering van waarden te begrijpen, wat een belangrijk aspect is van zijn filosofische denken.

Slaven moraal= Christelijke moraal.

Heren moraal= meedogenloos moraal

De mens moet zich losmaken van het christelijke moraal.

De Übermensch.

Deze is een ideaal van menselijke zelfontplooiing en zelfverwezenlijking.

Hij beschouwt de mensheid als een overgangsfase tussen dier en Übermensch, en hij ziet de Übermensch als een toekomstige evolutionaire stap voorwaarts.

Dit is iemand die zijn eigen waarden schept, vrij van traditionele religieuze en morele beperkingen en die volledig zijn eigen potentieel realiseert.

De heren staan zo nu en dan in de geschiedenis op en vormen de voorbode tot de Übermensch: een – volgens Nietzsche – betere, hogere mens die in de toekomst zal ontstaan. 

Het idee van de Übermensch (of 'bovenmens' in het Nederlands) is een cruciaal concept in het denken van Nietzsche, en het staat in nauw verband met zijn kritiek op traditionele moraal en zijn visie op menselijke zelfoverstijging.

Volgens Nietzsche is de Übermensch een ideaal van menselijke zelfontplooiing en zelfverwezenlijking. Hij beschouwt de mensheid als een overgangsfase tussen dier en Übermensch, en hij ziet de Übermensch als een toekomstige evolutionaire stap voorwaarts. De Übermensch is iemand die zijn eigen waarden schept, vrij van traditionele religieuze en morele beperkingen, en die volledig zijn eigen potentieel realiseert.

Het concept van de Übermensch staat in contrast met wat Nietzsche de 'laatste mens' noemt, een denkbeeldige toekomstige mensheid die gekenmerkt wordt door middelmatigheid, conformiteit en gebrek aan creativiteit. De Übermensch is het tegenovergestelde van de 'laatste mens' en vertegenwoordigt een radicaal nieuwe vorm van menselijkheid.

Nietzsche geloofde dat de Übermensch niet zomaar spontaan zou ontstaan, maar eerder het resultaat zou zijn van individuen die zichzelf bevrijden van traditionele morele en sociale beperkingen, en die hun eigen weg in het leven creëren. Deze individuen worden vaak geassocieerd met de 'herenmoraal', waarbij ze eigenschappen als kracht, trots en onafhankelijkheid cultiveren.

Hoewel de Übermensch vaak wordt gezien als een ideaal dat ver buiten het bereik van de huidige mensheid ligt, fungeert het concept als een inspiratiebron en een richtlijn voor individuen om hun eigen waarden te ontdekken en te streven naar hogere vormen van zelfrealisatie. Het is belangrijk op te merken dat de interpretatie van het concept van de Übermensch complex is en verschillende interpretaties heeft voortgebracht.

Slaven moraal= Christelijke moraal.

Heren moraal= meedogenloos moraal

De mens moet zich losmaken van het christelijke moraal.

De laatste Mens.

Dit is iemand die tevreden is met een saai leven, 

maar geen ambitie of diepgang heeft.

 De 'laatste mens': een denkbeeldige toekomstige mensheid die gekenmerkt wordt door middelmatigheid, oppervlakkigheid en gebrek aan creativiteit. 

Zoekt comfort en veiligheid: Hij wil een voorspelbaar, veilig en comfortabel leven zonder grote risico's of onzekerheden. Zijn belangrijkste doel is stabiliteit, lichamelijk welzijn, en het vermijden van pijn of lijden.

Streeft geen hogere idealen na: Hij heeft geen ambitie om zichzelf te verbeteren of te groeien. Hij accepteert de status quo en vermijdt existentiële vragen. Alles draait om persoonlijke bevrediging in het hier en nu.

Middelmatigheid en conformisme: Hij volgt de menigte en vermijdt buitengewone prestaties of het scheppen van nieuwe waarden. Hij verkiest gemak boven het nemen van risico’s.

Vermijdt lijden: Voor de laatste mens is lijden iets wat vermeden moet worden, in plaats van iets wat je kunt overwinnen of gebruiken voor persoonlijke groei.

Het idee van de Übermensch (of 'bovenmens' in het Nederlands) is een cruciaal concept in het denken van Nietzsche, en het staat in nauw verband met zijn kritiek op traditionele moraal en zijn visie op menselijke zelfoverstijging.

Volgens Nietzsche is de Übermensch een ideaal van menselijke zelfontplooiing en zelfverwezenlijking. Hij beschouwt de mensheid als een overgangsfase tussen dier en Übermensch, en hij ziet de Übermensch als een toekomstige evolutionaire stap voorwaarts. De Übermensch is iemand die zijn eigen waarden schept, vrij van traditionele religieuze en morele beperkingen, en die volledig zijn eigen potentieel realiseert.

Het concept van de Übermensch staat in contrast met wat Nietzsche de 'laatste mens' noemt, een denkbeeldige toekomstige mensheid die gekenmerkt wordt door middelmatigheid, conformiteit en gebrek aan creativiteit. De Übermensch is het tegenovergestelde van de 'laatste mens' en vertegenwoordigt een radicaal nieuwe vorm van menselijkheid.

Nietzsche geloofde dat de Übermensch niet zomaar spontaan zou ontstaan, maar eerder het resultaat zou zijn van individuen die zichzelf bevrijden van traditionele morele en sociale beperkingen, en die hun eigen weg in het leven creëren. Deze individuen worden vaak geassocieerd met de 'herenmoraal', waarbij ze eigenschappen als kracht, trots en onafhankelijkheid cultiveren.

Hoewel de Übermensch vaak wordt gezien als een ideaal dat ver buiten het bereik van de huidige mensheid ligt, fungeert het concept als een inspiratiebron en een richtlijn voor individuen om hun eigen waarden te ontdekken en te streven naar hogere vormen van zelfrealisatie. Het is belangrijk op te merken dat de interpretatie van het concept van de Übermensch complex is en verschillende interpretaties heeft voortgebracht.

Wat is geen kenmerk van de Übermensch? 

(Kies het beste antwoord.)

1. Zelfoverstijging en het creëren van eigen waarden
2. Acceptatie van het tragische in het leven met kracht
3. Het streven naar comfort en veiligheid boven alles
4. Het leven zien als een creatief kunstwerk

Het leven op aarde moet men volledig omarmen en waarderen. Hij pleitte voor een filosofie van 'ja-zeggen' tegen het leven en alle ervaringen, zowel positief als negatief. 

Amor fati. (Heb je lot lief.) 

Geen spijt hebben van dat wat gedaan en gebeurd is.

Hoewel Nietzsche geen specifieke opvattingen over reïncarnatie naar voren bracht, kunnen sommige aspecten van zijn denken in verband worden gebracht met vergelijkbare concepten. 

Amor fati is een ander belangrijk psychologisch idee van Nietzsche. Het verwijst naar het idee dat men zijn lot moet liefhebben, inclusief alle moeilijkheden en tegenslagen.

Zelfacceptatie: Dit betekent niet alleen dat je het leven accepteert zoals het is, maar dat je het moet omarmen met al zijn uitdagingen en lijden. Het is een psychologische staat van volledige acceptatie van de wereld en jezelf.

Geen spijt of wrok: Psychologisch gezien moedigt het mensen aan om wrok en spijt los te laten, en het leven met een affirmatieve houding te benaderen, ongeacht de omstandigheden.

Voor Nietzsche was de gedachte aan de eeuwige terugkeer een ultieme test van de menselijke geest en wilskracht. Dus heb je lot lief.

De eeuwige wederkeer

Dit is het idee dat alles in het universum zich oneindig vaak herhaalt. Als je leven zich elke keer op exact dezelfde manier zou herhalen, zou je dan tevreden zijn met hoe je leeft?

Volgens dit concept zal alles wat in het verleden is gebeurd, inclusief elk moment van pijn en geluk, elk aspect van ons leven en elke gedachte die we hebben gehad, zich opnieuw voordoen in precies dezelfde volgorde, met dezelfde mensen, tot in het oneindige.

Hoewel Nietzsche geen specifieke opvattingen over reïncarnatie naar voren bracht, kunnen sommige aspecten van zijn denken in verband worden gebracht met vergelijkbare concepten. 

Amor fati is een ander belangrijk psychologisch idee van Nietzsche. Het verwijst naar het idee dat men zijn lot moet liefhebben, inclusief alle moeilijkheden en tegenslagen.

Zelfacceptatie: Dit betekent niet alleen dat je het leven accepteert zoals het is, maar dat je het moet omarmen met al zijn uitdagingen en lijden. Het is een psychologische staat van volledige acceptatie van de wereld en jezelf.

Geen spijt of wrok: Psychologisch gezien moedigt het mensen aan om wrok en spijt los te laten, en het leven met een affirmatieve houding te benaderen, ongeacht de omstandigheden.

Bijvoorbeeld, 

Nietzsche's idee van de 'eeuwige terugkeer' houdt in dat het universum zich eindeloos herhaalt in een cyclische beweging van tijd. In dit opzicht zou men kunnen speculeren dat individuele levens ook in een soort cyclus van geboorte en wedergeboorte zouden kunnen plaatsvinden, maar Nietzsche zelf sprak niet specifiek over dit idee in termen van reïncarnatie zoals in sommige geloofssystemen wordt voorgesteld.

Geef de betekenis weer van dit citaat.

Lees de tekst op de afbeelding en geef antwoord op de vraag.

Ik houd niet van geld. Geld is de reden dat we vechten.

Dat wat me niet doodt, maakt me sterker.

Niet het geweld maar het goede vernietigt het kwaad.

Wat heb je deze les geleerd? 

Schrijf zoveel mogelijk op in 

60 seconden.

Wat heb je deze les geleerd? 

Schrijf zoveel mogelijk op in 60 seconden.