3.1 Blokvorming

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC De Koude Oorlog (1945-1991)

3.1 Blokvorming in Europa (1945-1955)

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe Europa in 1945 verdeeld raakte in twee ideologische blokken en waardoor de spanning groeide tussen deze blokken.

Koude Oorlog

Koude Oorlog

kenmerkende aspecten

- de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog

- de eenwording van Europa

- de dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk, wit/zwart)

Sovjet-Unie

• Dictatuur

• Communisme

• Onderdrukking

• Gelijkheid, soms dan...

wantrouwen  westen en SU

WOI: 1917 vrede Rusland en Duitsland

Communistische revolutie in Rusland
en de burgeroorlog 

1919: Communistische Internationale

1939: niet-aanvalsverdrag Hitler en Stalin

September 1939: aanval SU op Polen

Tweede front

• etussen beide landen

• Geen echte oorlog tussen beide landen

• Wel oorlog tussen sommige van hun bondgenoten

• Grote spanningen en angst in de wereld

Koude oorlog en WOII

• WO II bracht 'De Grote Drie (GB,VS,SU)' bij elkaar:  er was een gemeenschappelijke vijand. 
• Drie grote bijeenkomsten: vanaf 1941-1945 Teheran, Jalta en Potsdam.
• Problemen om op te lossen: aanpak Duitsland en Japan, denazificatie/misdadigers, vredesmacht,verkiezingen enz
• Duitsland wordt opgedeeld in bezettingszones.
• Veel onenigheid tussen VS en Su over de juiste aanpak.

Deel 2 verband WOII en KO

WO II ging over in de Koude Oorlog: = de periode van 1945 - 1991 waarin kapitalisme <> communisme. door

pol: parl.dem. <> 'volksdemocratieën'

ec: vrije markteconomie <> geleide staatseconomie

cultuur: godsdienstvrijheid <> 'opium voor het volk'  (marx)

Clement Richard Attlee (Putney, 3 januari 1883 – Londen, 8 oktober 1967) was een Brits politicus die van 1945 tot 1951 premier van het Verenigd Koninkrijk was

Harry Truman

Jozef Stalin (6 december 1878 - 5 maart 1953) was een Sovjet-Russisch politicus die in de jaren '20 dictatoriale macht kreeg over de Sovjet-Unie en deze tot zijn dood in 1953 bleef behouden

Conferentie van Potsdam (Juli-Augustus 1945)

aanwezigen:

- Stalin (SU), Truman (VS),  Churchill/Attlee (GB)

afspraken:

- geen wantrouwen

- SU werkt mee aan oprichting VN

- Europa verdelen in invloedsferen (Su wil sattelietstaten)

-bezettingszones van Duitsland

De Blokkade van Berlijn

mei 1948 - juni 1949

Tijdoverzicht:

1. Ijzeren Grordijn 1946
2. Trumandoctrine (1947)
3. Marshallplan (1947)

•   Onderdeel van de containmentpolitiek

•     Domino-Theorie (Eisenhower, jaren '60)

   3. Berlijnse Crisis (1948/1949) >

•     nav. invoeren één munt in west. zones >
•     Stalin blokkeert toegangswegen W-Berlijn >
•     grote tekorten in West-Berlijn >
•     Luchtbrug >
•     na 11 maanden blokkade opgeheven.
• Gevolgen crisis:
•     - Duitsland opgedeeld in BRD en DDR (1949)
•     - Navo opgericht (1949) >
•     - Warschau-pact (1955)

containment

De VS wil het communisme indammen

Ingrijpen als een land communistisch dreigt te worden

(ook Trumandoctrine)

Marshallhulp

Duitsland

Europa

Wat is er hand?

• Ruzie over Berlijn loopt hoog op

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

Ideologische blokken

1949

- containmentpolitiek (Truman)

- NAVO 

- communistisch China

- ontstaan BRD en DDR, en...

Ideologische blokken

1950

- Korea-oorlog

communisme

kapitalisme

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

2p Leg uit waarom armoede een voedingsbodem voor communisme was direct na WO2

Wat is geen eigenschap(pen) van het Sovjetsysteem?

1. gelaagde samenleving
2. nastreven wereldrevolutie
3. totalitaire staat
4. markteconomie

communistische revolutie

SU en VS tegen Duitsland

Potsdam

atoombommen Japan

Wie was de leider van de communistische partij van 1928-1953?

1. Lenin
2. Stalin
3. Brezjnev
4. Chroetsjtsjov