3M 8.4 Sociaal gedrag CHECK FILMPJES

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 8 Gedrag

8.1 Wat is gedrag?

8.2 Oorzaken van gedrag

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

8.4 Sociaal gedrag

8.5 Taakverdeling binnen groepen

8.6 Gedrag bij mensen

Startopdracht - Zelfstandig stil

Geef een korte omschrijving van deze vormen van leren:

• Inprenting 
• Trial and error  
• Conditionering 
• Gewenning 
• Imitatie 
• Inzicht

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen

Leerprocessen

• Inprenting -> bepaald gedrag wordt geleerd in een korte gevoelige periode
• Trial and error  -> proefondervindelijk leren
• Conditionering -> leren door belonen en straffen
• Gewenning -> reactie op prikkel neemt af door vaak te herhalen
• Imitatie -> leren door na te doen
• Inzicht -> leren door ervaringen uit het verleden

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 8.4 --> Sociaal gedrag
• Met verschillende korte filmpjes
• Quizvragen
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt verschillende typen sociaal gedrag onderscheiden.

Wat is sociaal gedrag?

Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar is sociaal gedrag. Dit kan bijvoorbeeld gaan om paren, vechten of elkaar voedsel brengen.

Er zijn verschillende soorten sociaal gedrag:

• Rangorde (groepsgedrag)
• Territoriumgedrag en conflictgedrag
• Paringsgedrag (voortplantingsgedrag)

Signalen (prikkels)

Bij sociaal gedrag is de handeling van een individu de prikkel (het signaal) voor een handeling van een soortgenoot. 

Signalen worden afgegeven via:

• Geuren / kleuren
• Geluiden
• Houdingen
• Gebaren

Paringsgedrag

Baltsgedrag =  gedrag bij dieren voordat ze paren --> gedragsketen

• Bij elke diersoort anders.
• Vast patroon
• Op vaste tijden van het jaar

Handelingen in een gedragsketen 

noemen we signalen.

Balts Stekelbaarsje

Balts Heideblauwtje

Broedzorg

• Na de paringsdans (balts) komt het paren. 
• Na het paren, komen er jongen. 
• Het uitbroeden van of grootbrengen 

     van de jongen, heet broedzorg.

Zeepaardmannetjes hebben een broedbuidel. Het vrouwtje brengt tijdens de paring, de eicellen in de buidel van het mannetje, die de eicellen dan bevrucht met zijn zaad dat aanwezig is in de buidel.

Paringsgedrag

Paringsgedrag is gedrag dat te maken heeft met voortplanting:

• Baltsgedrag
• De paring
• Broedzorg

0

Territorium gedrag

• Gedrag met als functie het afbakenen van een gebied (territorium) en het verdedigen ervan tegen binnendringende soortgenoten. 
• Afbakenen met geur of geluid.
• Het territorium moet zo groot zijn 

     dat het de groep kan voeden.

Afbakenen met geur

Territorium gedrag

Aanvalsgedrag: Ter verdediging van eigen territorium.

Dreiggedrag: gedrag dat vaak wordt laten zien bij de grens van een territorium.

Imponeergedrag: je zo groot en indrukwekkend mogelijk maken

Vluchtgedrag: Vaak vlucht de verliezer van het gevecht.

Overspronggedrag

Wanneer dieren in geval van een ruzie geen vlucht-, dreig- of aanvalsgedrag laten zien, maar iets heel anders noemen we dit oversprong gedrag.

Voorbeeld: Een hond gaat zich krabben en vlucht.

Verantwoorde behuizing

Om natuurlijk gedrag te stimuleren is er steeds meer aandacht voor verantwoorde behuizing van dieren.

Nadelen onverantwoorde huisvesting

• Verwondingen
• .......

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. De kat geeft een mens een kopje
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. verzoeningsgedrag
4. sociaal gedrag

Welk gedrag zie je in het filmpje?

1. Dreiggedrag
2. Overspronggedrag
3. Baltsgedrag
4. Sociaal gedrag

Mannetjeshonden plassen veel vaker
dan vrouwtjeshonden.
Bij welk type gedrag hoort dit gedrag
van de hond?

1. Imponeergedrag
2. Baltsgedrag
3. Overspronggedrag
4. Territoriumgedrag

Welk sociaal gedrag is hier te zien?

1. dreiggedrag
2. voedingsgedrag
3. verzorgingsgedrag
4. baltsgedrag

Welke vorm van sociaal gedrag is dit?

1. Overspronggedrag
2. Imponeergedrag
3. Dreiggedrag
4. Territoriumgedrag

In de video zag je twee kangoeroes vechten. Is hier sprake van sociaal gedrag?

1. Ja, omgaan met soortgenoten is sociaal
2. nee, vechten is asociaal gedrag
3. Geen idee, maar wel leuk om naar te kijken
4. Maakt niet uit, dit is toch nep.

Huiswerk

Lezen 8.4

Maken opdracht 1, 2 

en 4 t/m 8

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's