6.2 De zeespiegel stijgt

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Formatieve toetsen

Je krijgt vóór het SO twee formatieve toetsen (weging 0). Je cijfer staat in magister. 
Is het gemiddelde van die toets 6,0 of lager, dan heb je verplicht 1 cc-uur voor het SO.

Voor volgende week maandag leer je: 
§6.1 lesstof en begrippen

Aan de slag:

Je maakt de formatieve toets via learnbeat.
Je hebt 15 minuten de tijd.

Klaar? Lees in learnbeat de theorie van §6.2 

Formatieve toets

6.2 De zeespiegel stijgt

Lesdoelen

Je weet aan het einde van de les:

• waarom de relatieve zeespiegel steeg
  
• wat de verklaring is voor de afwisseling van basisveen, oude zeeklei, Hollandveen en jonge zeeklei
  
• wat het verschil is tussen strandwallen, oude duinen en jonge duinen
  
• wat de invloed van de zee was in drie perioden (afbeelding Nederland in het Holoceen)

Herhaling VWO 2

Relatieve zeespiegelstijging

• = Zeespiegelstijging + bodemdaling
  
  Waardoor stijgt de zeespiegel?
• Smeltend landijs + uitzetten warmer zeewater 

Klimaat warmt op, zeespiegel stijgt

Holoceen = 12.000 jaar geleden tot nu

Kenmerken:

• warmer ->  minder landijs -> hogere zeespiegel
• kustlijn verschoof landinwaarts
• transgressie = periode waarin de invloed van de zee toeneemt

Klimaat warmt op, zeespiegel stijgt

Twee reden (relatieve) zeespiegelstijging:

1. Smeltend landijs
2. Bodemdaling

• Tijdens Pleistoceen: aardkorst Scandinavië wordt ingedrukt door het gewicht van het ijspakket
• Daarna: aardkorst Scandinavië komt weer omhoog
• Gevolg: bodem Noord-Nederland zakt in door wipwerking.

Klimaat warmt op, zeespiegel stijgt

Bodemdaling -> stijging grondwaterpeil -> moeras -> platenresten verteren niet -> Basisveen

Basisveen: eerste laag die tijdens het Holoceen op de Pleistocene ondergrond kwam te liggen

Dus:
Veen kwam bovenop zand en keileem uit het Pleistoceen

Waddenkust

Rond 3850 v.Chr.: einde aan landwaarts opschuiven kustlijn.  

Ontstaan oude duinen:

1. Op de grens tussen land en zee ontstonden strandwallen
2. De wind kreeg vat op het droge zand
3. Het zand waaide het op tot duinen doordat het achter helmgras bleef liggen
   

Waddenkust

De zee hield via zeegaten toegang tot een  binnenzee achter de strandwallen.

Getij: droogvallend met eb, onder water met vloed

-> ontstaan laag oude zeeklei door bezinken fijne kleideeltjes

Aan de slag:

Wat?	§6.2 Opdrachten: 1 t/m 4 1f en 1g niet maken
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Lees de kopjes: ' Veenmoerassen ' en 'Jongere afzettingen'
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

De een-na laatste ijstijd heet het

1. Weichselien
2. Saalien

Tot waar kwam het ijs in de eerste fase van het Saalien?

1. Haarlem-Utrecht-Nijmegen
2. Texel-Coevorden

Wat werd er in de eerste fase van het Saalien afgezet?

1. Stuwwallen
2. Tongbekkens
3. Keileemkoppen

In welk gedeelte van Nederland werd er tijdens het Weichselien löss afgezet?

1. Groningen
2. Zuid-Holland
3. Limburg
4. Drenthe

Uit welke ijstijd komen zwerfkeien?

1. Saalien
2. Weichselien

Wat is een voorbeeld van morene?

1. Stuwwallen
2. Keileem
3. Tongbekkens

Het regiem was groot in het Pleistoceen

1. Waar
2. Niet waar

Wat werd er niet afgezet in het Weichselien?

1. Dekzand
2. Löss
3. Stuwwallen

In het Weichselien kwam het ijs niet in Nederland

1. Waar
2. Niet waar

De eerste afzetting in het Holoceen noem je

1. Oude duinen
2. Basisveen
3. Strandwallen
4. Oude zeeklei

Zet de begrippen in de juiste ontstaansvolgorde

1

2

3

Zandbanken

Oude duinen

Strandwallen

Hoe noem je een periode waarin de invloed van zee toeneemt?

1. Transgressie
2. Regressie

Wat is de belangrijkste oorzaak van de bodemdaling in het Holoceen, wat te maken heeft met het Pleistoceen?

1. Bespreken samenvattingsvragen
- pak deze erbij en verbeter foute
antwoorden

2. Deel uitleg 6.2

3. Opdrachten 6.2

Vorige les

Start van het Holoceen 
Relatieve zeespiegelstijging
Eerste drie afzettingen:

1. Basisveen
2. Oude duinen
3. Oude zeeklei

Veenmoerassen

Na 3850 v.Chr. schoof de kustlijn op naar het westen door een afname zeespiegelstijging.

• Aan zee: lange, lage duinenrij
• Gebied daarachter:

1. Minder invloed zout water
2. Natuurlijke omgeving (milieu) wordt steeds zoeter
3. Open water groeit dicht door plantengroei
4. Veenontwikkeling door het niet vergaan van plantenresten

Naam proces bij stap 3 en 4: verlanding
Ontstaan van een dik veenpakket: Hollandveen

Veenmoerassen

 Veengroei komt niet altijd door een stijgende zeespiegel. Veen kan ook ontstaan waar regenwater niet in de bodem kan zakken.

-> Door ondoorlatende lagen keileem of klei

• Hoogveen = veen dat tijdens het ontstaan helemaal afhankelijk is van regenwater.
• Laagveen = veen dat onder water is gevormd, onafhankelijk van regenwater.
  

Jongere afzettingen

Door stormen werden in Noord- en Zuidwest-Nederland:

• Flinke happen veen weer weggeslagen
• Nieuwe zeegaten gevormd
• De overgebleven lagen veen bedekt door een nieuwe laag zand en klei: jonge zeeklei

Zandbanken voor de kust: afgebroken door de zee -> zand verder verplaatst door de wind -> blijft liggen achter helmgras ->  nieuwe duinenrij: jonge duinen

Aanslibbingskust

Meer zand wordt aangevoerd dan dat er wordt afgevoerd 

= strand wordt groter + ontstaan strandwallen -> verhoging duinen

Afbraakkust

Grote kracht golven (vooral bij diep zeewater)  De golven zijn in staat delen van de kust af te breken.

Golven beuken tegen de rotsen, waardoor gaten, grotten
en bogen ontstaan.

Aan de slag:

Wat?	§6.2 Opdrachten: 5 t/m 9
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Lees ' Zeekleilandschap '
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Aan de slag:

Je maakt de formatieve toets via learnbeat.
Je hebt 12 minuten de tijd.

Klaar? Lees in learnbeat de theorie van §6.2 

Formatieve toets