4.2 Zijn we gelijkwaardig?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H4 Pluriforme samenleving: eigenheid of eenheid?

4.2Zijn we gelijkwaardig?

• Je kunt uitleggen hoe discriminatie, stereotypen en vooroordelen met elkaar samenhangen.
  
• Je kunt oorzaken en gevolgen van discriminatie herkennen en benoemen.
  
• Je kunt uitleggen waarom xenofobie en intolerantie het risico op discriminatie vergroten.

Leerdoelen

In Nederland wordt de gelijke behandeling van mensen zo belangrijk gevonden dat die zelfs is vastgelegd in artikel 1 van de Grondwet. 

Waarom is het desondanks niet vanzelfsprekend dat mensen elkaar gelijk behandelen?

Zijn we gelijkwaardig?

• Gelijke behandeling is essentieel in Nederland en vastgelegd in de Grondwet.
  
• Discriminatie blijft echter bestaan ondanks deze wet.

Waarin ligt de oorzaak van discriminatie?

Discriminatie

Het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen, bijvoorbeeld huidskleur, leeftijd of geloof.

Stereotypen -> Vaststaande beelden van groepen mensen, vaak versimpeld of overdreven.

Voorbeelden: "Nederlanders zijn zuinig," "vrouwen zijn goed in multitasken."

Stereotypen zijn handig. Je deelt mensen in categorieën in om nieuwe situaties en interacties zo voorspelbaar mogelijk te maken.

Waarin ligt de oorzaak van discriminatie?

Waarin ligt de oorzaak van discriminatie?

Het denken in stereotypen hoort bij de eigen identiteitsvorming-> bescherming bij de groep zoeken, ergen bij horen.

Ingroup vs. Outgroup:

• Positief beeld van de ingroup (de eigen groep).
  
• Negatief beeld van de outgroup (de andere groepen).
  
• Wij-zij gevoel

Stereotypen kunnen gemakkelijk leiden tot vooroordelen.

Waarin ligt de oorzaak van discriminatie?

Vooroordeel 

Een oordeel of mening over iemand zonder dat je de persoon kent.

Voorbeeldexperiment 

Situatie: Drie mannen zagen slot van fiets door, identiek gekleed.

Witte Nederlander: Minder aangesproken, zelfs geholpen.

Surinaamse en Marokkaanse Nederlander: Vaker aangesproken, politie gebeld.

Als mensen naar hun vooroordelen gaan handelen leidt dit gemakkelijk tot discriminatie.

Rapport van de Onderwijsinspectie:

• Studenten met een Migratieachtergrond zoeken langer naar stageplaatsen, meer sollicitatiebrieven nodig.

Gevolg -> Kansenongelijkheid, voor de persoon zelf eigenwaarde aantasten, geen zin om je best te doen, meer gericht op je eigen groep.

Is discriminatie een probleem?

Stereotypen worden overgedragen door middel van socialisatie. Je leert tijdens je opvoeding bijvoorbeeld hoe je je als jongen of meisje hoort te gedragen;

• ‘Jongens huilen niet' -> Stoer zijn. Mannen geschikt als leider
• Meisje krijgen een babypop -> Zorgzaam zijn. Vrouwen minder kans als directeur 

Is discriminatie aangeleerd?

Opvoeders kunnen ook stereotypen overdragen over mensen met een andere huidskleur of een andere afkomst dan de eigen groep.

Dit kan tot racisme leiden. Racisme is het minderwaardig en ongelijk behandelen van een groep mensen op grond van ras.

Is discriminatie aangeleerd?

Ook de media spelen een rol in de beeldvorming over anderen.

Negatieve stereotypering kan versterkt worden als media en andere socialiserende instituties eenzijdig aandacht besteden aan de problemen die een groep veroorzaakt.

Wat is de rol van de media?

vluchtelingen, boeren, klimaatactivisten, woonwagenbewoners. 

Wat is de rol van de media?

Xenofobie

Angst voor het vreemde, of de vreemdeling.

Het gevoel dat alles wat iemand kent en waaraan hij gewend is ‘bedreigd’ wordt door iets nieuws en vreemds, noemen we xenofobie, ofwel: angst voor het vreemde of vreemdelingen. 

Als mensen elkaar leren kennen,  verdwijnt die angst in veel gevallen.

De een kan gemakkelijker accepteren dat iemand er anders uitziet en andere gewoonten heeft, dan de ander.

Verschillend omgaan met verschillen?

Tolerantie

De mate waarin anders zijn of anders denken wordt geaccepteerd.

De mate waarin iemand tolerant is, hangt voor een groot deel af van zijn opvoeding. Wordt hij gecorrigeerd als hij zich negatief uitlaat over bijvoorbeeld homo’s, joden, vluchtelingen of iemands huidskleur? Of zeggen zijn ouders hetzelfde?

Samenvattend: Voor de wet zijn we gelijkwaardig. In de praktijk ligt dit genuanceerder. Door het onderscheid dat mensen maken tussen de ingroup en de outgroup, en door het overdragen van stereotypen en vooroordelen, kan gemakkelijk discriminatie ontstaan

Iedereen moet in vrijheid en op basis van gelijkwaardigheid kunnen leven. Dit is niet altijd eenvoudig in een samenleving waar veel verschillende opvattingen, leefwijzen, religies en culturen mogelijk zijn.

Zijn we gelijkwaardig?

Lezen H4.2 Zijn we gelijkwaardig?

Blz.  191/195

Opdrachten maken: Kennis en begrip 1 tot en met 6 + een toepassingsvraag naar keuze!

Opdrachten