Les 1: verbranding en ademhaling

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, vwo
• Leerjaar 3

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Overzicht Periode 1

• Thema 1 en thema 2: verbranding en ademhaling en voeding en vertering
• Benodigde lesmaterialen: boek biologie voor jou de 2/3 A VWO/Gymnasium

Week 1 leerdoel	Week 2 leerdoel
Verbranding in een cel en een organisme snappen Je noemt bouw en functie van organen betrokken bij bloedsomloop, ademhaling en spijsvertering	Je noemt bouw en functie van organen betrokken bij bloedsomloop ademhaling en spijsvertering. Je noemt dat gezondheid en ziektes beinvloed worden door de combinatie van voeding, leefstijl, leefomgeving, infecties, aanleg en leeftijd

Overzicht Periode 1

• Thema 1 en thema 2: verbranding en ademhaling en voeding en vertering
• Benodigde lesmaterialen: boek biologie voor jou de 2/3 A VWO/Gymnasium

Week 3 leerdoel	Week 4 leerdoel
Je benoemt de belangrijke voedingstoffen: eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen, vitamines en water en de belangrijke functies voor het lichaam	Je legt de functie van enzymen in de spijsvertering uit je beschrijft hoe de opname, verspreiding en gebruik van voedingstoffen en zuurstof verloopt

Overzicht Periode 1

• Thema 1 en thema 2: verbranding en ademhaling en voeding en vertering
• Benodigde lesmaterialen: boek biologie voor jou de 2/3 A VWO/Gymnasium

Week 5 leerdoel	Week 6 leerdoel
je benoemt eisen waaraan een evenwichtig voedselpakket moet voldoen en je legt uit wat de gevolgen kunnen zijn als er een niet-evenwichtig voedingspakket	je benoemt bouw en functie van organen betrokken bij bloedsomloop, ademhaling en spijsvertering

Overzicht Periode 1

• Thema 1 en thema 2: verbranding en ademhaling en voeding en vertering
• Benodigde lesmaterialen: boek biologie voor jou de 2/3 A VWO/Gymnasium

Week 7 leerdoel	Week 8 leerdoel
je benoemt bouw en functie van organen betrokken bij bloedsomloop, ademhaling en spijsvertering	je benoemt hoe de afvalstoffen het lichaam verlaten

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Schrijf in je eigen woorden wat je al weet over de volgende onderdelen en processen: longen, darmen, bloedsomloop, voedselopname, gaswisseling, transport, uitscheiding, en stofwisseling. Denk na over hoe deze bijdragen aan verbranding in een cel en aan de algehele gezondheid van een organisme.

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

Probeer uit te leggen hoe de genoemde onderdelen en processen samenwerken om energie te produceren en te gebruiken in het lichaam. Hoe dragen deze systemen bij aan de groei, gezondheid en vervanging van cellen? Schrijf je ideeën op en wees voorbereid om je gedachten te delen.

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

aantekeningen maken

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

      Leerdoelen 

Verbranding in een cel en een organisme begrijpen

We leren over hoe verbranding werkt in een cel en in een heel organisme. 

R: Je moet kunnen vertellen wat verbranding in een cel precies is, bijvoorbeeld wat er gebeurt met glucose en zuurstof.

T: Je moet kunnen uitleggen hoe het proces van verbranding werkt in verschillende situaties, zoals bij ademhalen of wanneer je iets eet.

I: Je moet begrijpen waarom verbranding zo belangrijk is voor je lichaam en hoe het ervoor zorgt dat je energie krijgt om dingen te doen.

In deze les gaan we vooral werken aan het vertellen wat verbranding is (R), uitleggen hoe het werkt in je lichaam (T), en begrijpen waarom het belangrijk is (I).

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

      Leerdoelen 

Bouw en functie van organen begrijpen

We leren over de bouw (hoe ze eruitzien) en de functie (wat ze doen) van de organen die betrokken zijn bij de bloedsomloop, ademhaling en spijsvertering. 

R (Reproductie): Je moet kunnen opnoemen welke organen betrokken zijn bij de bloedsomloop, ademhaling en spijsvertering en wat hun functies zijn.

T (Toepassing): Je moet kunnen uitleggen hoe deze organen samenwerken om je lichaam gezond te houden.

I (Inzicht): Je moet begrijpen waarom de functies van deze organen belangrijk zijn voor je algehele gezondheid.

Met andere woorden, je leert wat de organen doen (R), hoe ze samenwerken in je lichaam (T), en waarom ze zo belangrijk zijn (I).

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

      Les/leer-doelen 

R;  Je kunt in je eigen woorden het begrip stofwisseling uitleggen.

T1: je kunt uitleggen hoe een planten m.b.v. fotosynthese, energie vastleggen in glucose.

T1: je kunt uitleggen dat bij de afbraak van glucose energie vrij komt.

R:  je kunt uitleggen wat verbranding is.

R: je kunt uitleggen wat mitochondriën doen.

T1: je kunt het verband uitleggen tussen verbranding in cellen en lichamelijke activiteit.

T1: Je weet dat bij verbranding zuurstof wordt gebruikt en koolstofdioxide ontstaat.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Stofwisseling

Vandaag gaan we leren over hoe ons lichaam energie krijgt en gebruikt om te groeien, gezond te blijven, en cellen te vervangen. We zullen onderzoeken hoe verschillende onderdelen en processen in het lichaam, zoals de longen, darmen, bloedsomloop, voedselopname, gaswisseling, transport, uitscheiding, en stofwisseling, samenwerken om dit mogelijk te maken.

Stofwisseling = stoffen omzetten in andere stoffen

Wat hebben planten nog meer nodig voor fotosynthese?

Water en koolstofdioxide

Fotosynthese

•  In de groene delen energie  opgeslagen als glucose
• Wat is glucose?
• Waarom maakt de plant glucose?

water + koolstofdioxide + licht -> glucose + zuurstof 

Glucose is een soort suiker

De plant maakt allerlei andere stoffen uit glucose, zo ook de stoffen waar de plant uit bestaat. 

Fotosynthese

Zonlicht

Koolstofdioxide

Glucose

Zuurstof

Water

+

+

+

Fotosynthese

Koolstofdioxide

Glucose

Water

Zuurstof

Licht

Stofwisseling 

In ALLE organismen vindt stofwisseling plaats
beweging, warm blijven, groei en herstel
Wat zou er gebeuren als je stofwisseling stopte?

Stofwisseling is nodig om in leven te blijven. zonder stofwisseling ga je dood. Het kan zijn dat een deel van je stofwisseling niet werkt, dan heb je een stofwisselingsziekte. Dit komt vooral voor bij kinderen omdat je er niet oud mee wordt. 

voorbeelden zijn diabetes en taaislijmziekte

Verbranding

Glucose wordt afgebroken om energie vrij te maken
Dit noem je; verbranding
Verbranding vindt plaats     in mitochondriën

Mitochondriën zijn celorganellen die voorkomen in zowel plantaardige als dierlijke cellen.

mitochondriën = energiefabriekjes in de cel

Mitochondriën 

cellen die veel energie nodig hebben, hebben meer mitochondriën.

De afbraak van glucose vindt plaats in mitochondriën

Fotosynthese

Plant heeft (zon)licht nodig voor fotosynthese

Fotosynthese kan alleen in de bladgroenkorrels

Foto= licht   synthese= maken

Verbranding

Ezelsbruggetje

Relatie tussen een mitochondrium en een bladgroenkorrel --->

Verbranding in organismen

Longen =  zuurstof en koolstofdioxide 

darmen = brandstof

bloed = vervoer brandstof en zuurstof

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

In welke soort cellen zullen de meeste mitochondriën zitten?

1. Huidcellen
2. Oogcellen
3. Spiercellen
4. In iedere soort zitten evenveel mitochondriën

cellen die veel energie nodig hebben bevatten veel mitochondriën

Wat is de functie van mitochondriën?

1. Hier wordt glucose afgebroken zodat zuurstof vrijkomt
2. Hier wordt glucose afgebroken zodat energie vrijkomt
3. Hier wordt zuurstof afgebroken zodat energie vrijkomt
4. Hier wordt energie afgebroken zodat glucose vrij komt

Wie doen er aan verbranding?

1. Alleen planten
2. Alleen dieren
3. Planten en dieren
4. Alle levende organismen

Verbranding is?

1. De afbraak van CO2 in cellen
2. De productie van glucose is cellen
3. De toename van water in de cel
4. De afbraak van glucose in cellen

Verbranding is ...

1. glucose + zuurstof -> koolstofdioxide + water + energie
2. koolstofdioxide + water =-> glucose + zuurstof + energie
3. koolstofdioxide + glucose + energie -> zuurstof + water
4. glucose + water + energie -> koolstofdioxide + zuurstof

maken opdrachten

maak in tweetallen de volgende opdrachten uit het boek biologie voor jou:  blz 9  tm 12 opdracht 1-2-3-4-5-6- 8-9 

blz 17 tm 20 opdracht 1 tm 10

lever de gemaakte opdrachten in via team 

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

lezen-Actualiteit 

Opdracht:

• maak een korte samenvatting van het gelezen artikel

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

praktische opdracht

alleen uitvoeren: 

• Pratica op blz 70  tm 73  van je boek : 
• Verbranding bij een kaars 
• Koolstofdioxide bij een verbrande kaars
• noteer de gegevens in je lab verslag

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

    Begrippen uit deze les

• stofwisseling
• glucose
• mitochondriën
• verbranding 
• brandstof

Afsluiting

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.