3M - 'De grondwet van 1848'

• Geschiedenis
• Middelbare school

'De grondwet van 1848'

Staatsinrichting

We gaan het vandaag hebben over de staatsinrichting van Nederland. 

Met staatsinrichting bedoelen we alles wat met het bestuur en de organisatie van de staat (het land) te maken heeft. 

Bijvoorbeeld:

• Welke wetten zijn er?
• Wie mogen er stemmen?
• Wie bestuurt het land?
• Wie controleert het bestuur?

Dit torentje is een gebouwtje bij het Binnenhof in Den Haag. In het Torentje bevindt zich de werkkamer van de minister-president van Nederland. Het wordt daarom vaak naar de huidige premier genoemd, bijvoorbeel het Torentje van Rutte. 

Staatsinrichting?

Geschiedenis?

De manier waarop Nederland tegenwoordig bestuurd wordt is niet van de ene op de andere dag bedacht. In de loop van de tijd is dit langzaam ontstaan. Daarom hoort staatsinrichting ook bij geschiedenis. 

Vandaag gaan jullie meer te weten komen over het ontstaan van de Nederlandse staatsinrichting. 

Opdracht: Welke bestuursvormen waren er ook alweer? 

Maak de juiste combinaties. 

DEMOCRATIE

REPUBLIEK

CONSTITUTIONELE MONARCHIE

DICTATUUR 

Een bestuursvorm waarbij één persoon (of één groep) alle macht in een land heeft. 

Een bestuursvorm waarbij het volk (demos) zijn bestuurders kiest.

 Een bestuursvorm waarbij het staatshoofd (de president) wordt gekozen. 

 Een bestuursvorm waarbij de macht van de koning wordt beschreven in de grondwet. 

Nederland is wat?!

Constitutionele Monarchie

Een monarch (vorst) is het staatshoofd. In de grondwet (de constitutie) staat welke macht de vorst heeft

Koninkrijk

Onze monarch noemen we 'de koning'. 

Democratie

Het volk (demos) kiest zijn bestuurders.

Koninkrijk met een grondwet is een ...

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Even een terugblik...

• Tussen 1588 en 1795.
• Nederland was een republiek. 
• Een republiek is een staat zonder koning of keizer. 
• Nederland wordt bestuurd door regenten. 

De Franse tijd

Even een terugblik...

• Tussen 1795 en 1813.
• In deze periode zijn de Fransen in baas in Nederland. 
• Napoleon Bonaparte is de Franse leider en heeft een groot deel van Europa veroverd.  

Alle paars/blauwe gebieden hoorden bij het Franse rijk van Napoleon. 

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Even een terugblik...

• Tussen 1813 en nu.
• Napoleon verslagen bij Waterloo.
• Nederland, België en Luxemburg worden samen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
• De familie van Oranje wordt het nieuwe koningshuis. 

Tekst

Tekst

Sleep de namen naar het juiste portret.

Wilhelmina

Willem Alexander

Willem III

Willem I

Willem II

Juliana 

Beatrix

Koning Willem I

1815 - 1840

• Napoleon verslagen bij Waterloo.

• Zoon van de laatste standhouder wordt koning Willem I.
• 1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
  

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg.
• Willem I wordt soms, spottend, ook wel koning-koopman genoemd.

Hoe zag het bestuur van Nederland er uit 

tussen 1815-1848?

Schematisch

Bestuur Nederland 1815 - 1848

• Constitutionele monarchie
• Parlement --> Eerste en Tweede Kamer

Macht van de koning:

• Koning is het staatshoofd én regeringsleider.
• Mag ministers benoemen en ontslaan.
• Hij kiest de leden van de Eerste Kamer.

 

• Tweede Kamer gekozen door bestuur dorpen en steden (oude regenten families)

Overal in Europa hebben koningen veel macht. 

Kritiek

• Rond 1825 ontstonden politieke stromingen die verandering willen. 
• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer (absolute) koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Koning Willem II

1840-1849

• Had de bijnaam: "De Held van Waterloo". 
• Vond zijn vader te conservatief, maar eenmaal koning was hij zelf óók conservatief. 
• Geen ruimte voor veranderingen.

Revolutiejaar 1848

• In heel Europa worden koningen onder druk gezet om een deel van hun macht af te staan.
• Koningen weigeren. 
• In het jaar 1848 breken in heel Europa revoluties en rellen uit. Verzet tegen de koning en vóór meer democraties. PANIEK!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

VIDEO

SCHOOLTV: De grondwet van Thorbecke

De volgende dia stuurt je door naar een filmpje. Kijk deze!

Nieuwe Grondwet

1848

• Willem II is bang afgezet te worden.
  
• HIj heeft de leider van de Nederlandse liberalen de opdracht om een nieuwe grondwet op te stellen (te schrijven).
  
• Leider liberalen: Johan Rudolf Thorbecke

Hoe zag het bestuur van Nederland er vanaf 1848 uit?

Schematisch

What is new?? 

"Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk." 

• Ministeriële verantwoordelijkheid
  
• Ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (reging = ministers + koning)
  
• Ministers kunnen alleen regeren met toestemming van de Eerste en Tweede Kamer (samen het parlement)

Deel 1

Ministeriële verantwoordelijkheid betekent:

1. Ministers kunnen niet vervolgd worden.
2. Ministers zijn verantwoordelijk voor goed bestuur.
3. Ministers hebben geen invloed.
4. Ministers zijn verantwoordelijk voor de koning.

What is new??

• Onschendbaarheid
  
• Over de koning mag geen dicussie ontstaan en hij hoeft geen verantwoording af te leggen aan het parlement.

GEVOLGEN

• Fouten van de koning zijn het probleem van de ministers.
  
• De koning mag niks meer doen of zeggen zonder toestemming ministers. 

Deel 2

VIDEO

IJZEREN EEUW: Onschendbaarheid

0

What is new?? 3

• Rechtsreekse verkiezingen
  
• Voortaan wordt de Tweede Kamer direct door de burgers gekozen.
• In dorpen en gemeentes mochten de burgers hun gemeenteraad kiezen. 

• In de provincies morgen de burgers de Provinciale Staten kiezen. 
• De Provinciale Staten kiezen de Eerste Kamer.  
• Maar... cencuskiesrecht.

Censuskiesrecht

"Kiesrecht dat afhankelijk is van het betaalde bedrag aan belastingen."

Dus... alleen mensen die veel belasting bestalen (de rijken) mogen stemmen. 

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen.
2. Rijke mannen en vrouwen mogen stemmen.
3. Als een man genoeg belasting betaald mag hij stemmen.
4. Niemand mag stemmen.

Wat hoort niet bij de grondwetswijziging van 1848?

1. Ministeriële verantwoordelijkheid
2. Censuskiesrecht
3. Algemeen kiesrecht
4. De koning is onschendbaar

Nederland was tussen 1813 en 1848 geen echte democratie. Welke van de onderstaande zinnen bevestigen dit?

BEVESTIGEN

DEZE ZINNEN ZIJN OVER

1. Het parlement was niet gekozen door de hele bevolking. 

2. Het parlement bestond uit een Eerste en Tweede Kamer. 

3. De regering werd benoemd en geleid door de koning.

4. Het parlement kon besluiten van de regering niet tegenhouden. 

Koning Willem II wilde de regering zelf leiden. Hoe is te verklaren dat hij Torbecke toch de opdracht gaf een liberale grondwet te maken die de koning minder macht gaf?

Wat is het verschil tussen censuskiesrecht en algemeen kiesrecht?

In 1848 werd er censuskiesrecht ingevoerd. Alleen mannen die een behoorlijk bedrag aan belastingen betaalden, mochten stemmen. Leg uit waarom dit ervoor zorgde dat een klein deel van de bevolking kiesrecht had.