Les 6: Van politie naar officier

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 6: Van politie naar officier

Maatschappijkunde Kader 4

2024-2025

CRIMINALITEIT

Leerdoelen

1.  Je kunt uitleggen wat de taken van de politie zijn (R)
2. Je kunt uitleggen wat de bevoegdheden van de politie zijn (R)
3. Je kunt uitleggen welke rol de officier van justitie in het strafproces speelt (I)

De taken van de politie

Alle politiediensten samen houden zich bezig met vier kerntaken:

1. Handhaven van de openbare orde

2. Hulpverlening

3. Opsporing van strafbare feiten

4. Preventie

De bevoegdheden van de politie

Om haar taken goed uit te kunnen voeren heeft de politie speciale bevoegdheden. Dit betekent dat de agenten bijzondere handelingen mogen uitvoeren. De politie mag een verdachte:

• staande houden
• een bekeuring geven
• fouilleren (soms ook preventief fouilleren)
• arresteren of aanhouden
• verhoren
• vasthouden

Proces verbaal

De politie maakt bij een strafbaar feit altijd een proces-verbaal op. Dat is een politieverslag over het misdrijf. In het verslag staat beschreven wat er volgens de politie is gebeurd en wie de slachtoffers zijn. Het tijdstip, de plaats en andere bijzonderheden staan ook in dit rapport. 

Het proces-verbaal wordt vervolgens opgestuurd naar de officier van justitie. Hij gaat verder met het opsporingsonderzoek. 

Boa

Bij hun werk krijgen agenten hulp van zogeheten boa's: ambtenaren die de politie helpen bij het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Boa is de afkorting van buitengewoon opsporingsambtenaar. Boa's controleren of mensen zich aan de regels houden en geen overtredingen begaan, zoals foutparkeren of milieuregels overtreden.

Boa's mogen:

• verdachten aanhouden
• iemands identiteit controleren
• processen-verbaal opmaken
• boetes uitschrijven. 

Grenzen aan de bevoegdheden

Omdat Nederland een rechtsstaat is, zijn de bevoegdheden van de politie heel precies omschreven in de wet. Op deze manier is de rechtsbescherming van de burger gegarandeerd: de politie kan niet zomaar iets naar eigen willekeur doen. 

Soms wordt de rechtshandhaving, een ander kenmerk voor de rechtsstaat, daardoor extra moeilijk. Een voorbeeld: dankzij de identificatieplicht kan de politie eenvoudig controleren of de gegevens die iemand opgeeft, juist zijn (= rechtshandhaving). Maar de politie mag niet zomaar naar je identiteitsbewijs vragen; agenten moeten hier een geldige reden voor hebben (= rechtsbescherming) 

Officier van justitie

De officier van justitie is een speciale ambtenaar die namens de samenleving bewijzen zoekt tegen een verdachte en die een straf kan eisen. We noemen alle officieren van justitie bij elkaar het Openbaar Ministerie (OM). Het OM is een afdeling van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. De officier van justitie:

• leidt het opsporingsonderzoek
• beslist of een verdachte naar de rechter gaat
• eist in een rechtszaak een bepaalde straf
• zorgt dat die straf ook wordt uitgevoerd

Officier van justitie

De officier van justitie heeft drie verschillende mogelijkheden wanneer de officier van de justitie en de politie klaar zijn met het opsporingsonderzoek: 

• Seponeren
  
  
• Schikken (= geldtransactie)
  
  
• Vervolging

Lezen

Examenkatern Criminaliteit (Essener) 

blz. 64-67

Zelfstandig werken

Examenkatern Criminaliteit (Essener)
Opdr. 9 t/m 17
blz. 68-71

Bespreken opdrachten blz. 68-71

Huiswerk voor volgende keer

Invullen: begrippen en samenvatting H6 (p. 72-73)

Begrippen H6

Handhaving van de openbare orde = 

Hulpverlening = 

Opsporing = 

Preventie = 

Dienstverlening = 

Bevoegdheden = 

Staande houden = 

Aanhouden = 

Vasthouden = 

Fouilleren = 

Rechter-commissaris = 

Boa's = 

Officier van justitie =

Openbaar Ministerie =

Opsporingsonderzoek =

Proces-verbaal = 

Strafdossier = 

Seponeren = 
Schikken / transactie  = 

Vervolging = 

Openbaar aanklager =