Noord-Europa

• Wereldoriëntatie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Basisschool

Noord-Europa

Scandinavië 

Aan het eind van de les weet je:

• Welke landen bij Scandinavië horen en dat er verschillende manieren zijn om de landen in te delen.
• Meer over Noorwegen, Zweden en Denemarken.
• Welk klimaat Scandinavië heeft. 

Scandinavië

Scandinavië is de naam waarmee een gebied in het noorden van Europa wordt aangeduid. 

De term Scandinavië wordt op drie verschillende manieren gebruikt:

1. Puur geografisch gezien is Scandinavië het gebied dat overeenkomt met het Scandinavisch Schiereiland, dit betreft de landen Noorwegen, Zweden en delen van Finland.

2. Politiek gezien bestaat Scandinavië uit Denemarken, Noorwegen en Zweden. Dit is de definitie die in Scandinavië zelf wordt gehanteerd. 

3. De Noordse landen oftewel Noordse Raad: Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden.  

Welk land hoort niet bij Scandinavië?

1. Denemarken
2. Noorwegen
3. Zweden
4. Polen

Welke 5 landen horen bij de Noordse landen, bij de Noordse Raad?

Scandinavië

Vandaag gaan we uit van de politieke beschrijving 

dat Scandinavië gevormd wordt door Noorwegen, 

Zweden en Denemarken.

Het woord wordt voor het eerste gebruikt door 

Plinius de Oudere (23-79) in de vorm 'Scadinauia' en is 

waarschijnlijk gevormd uit de Oudgermaanse woorden 'skadin' (schade) en 'auio' (eiland). Het betekende dus zoveel als ‘beschadigde, gescheurde, gevaarlijke kust’.

De talen Noors, Zweeds en Deens worden vaak aangeduid als de Scandinavische talen en ze lijken zo op elkaar dat ze onderling verstaanbaar zijn.

Noorwegen

Noorwegen

Noorwegen heeft een oppervlakte van 323.787 km² en 5.594.340 inwoners. Het is na IJsland en Kazachstan het dunbevolkste land van Europa.

De hoofdstad van Noorwegen is Oslo en de officiële taal is Noors (Bokmål, Nynorsk). Ze betalen met de Noorse Kroon.

Noorwegen is geen lid van de Europese Uniet.

Tot het land Noorwegen behoren de eilandengroep Spitsbergen en het eiland Jan Mayen in de Noordelijke IJszee, evenals het eiland Bouvet in de Zuidelijke IJszee. Noorwegen eist tevens een deel op van Antarctica.

Noorwegen heeft een zeer lange kustlijn. Inclusief fjorden, kleine voor de kust gelegen eilanden en andere inhammen is de kustlijn minstens 25.000 km lang. 

Een fjord is een diepe inham in een bergachtige kust, gekenmerkt door steile wanden die door gletsjerwerking zijn uitgesleten. Het water in de fjorden is vaak heel erg diep. Het langste fjord is het Sognefjord, het is 204 km lang.

Er zijn verschillende klimaten in Noorwegen. De westkust, het fjordengebied, heeft een zacht gematigd zeeklimaat, daar is het iets koeler dan in Nederland. In het hoge noorden heerst een toendraklimaat. Ten oosten van de bergketens heerst een landklimaat. 

Een zeeklimaat betekent dat het 's zomers relatief koud en 's winters relatief warm is. Dit komt doordat het zeewater veel langer dan het land een bepaalde temperatuur vasthoudt. De zeewinden brengen deze temperatuur van de zee naar het land.

Een toendra is een gebied zonder boom- en struiklaag, grenzend aan een poolgebied. De begroeiing bestaat uit grassen, mossen, korstmossen en dwergstruiken.

Het toendraklimaat heeft de volgende kenmerken:

Gemiddelde temperatuur van de koudste maand onder -3°C

Gemiddelde temperatuur van de warmste maand tussen 0°C en 10°C

Een landklimaat is een klimaat dat wordt gekenmerkt door extreme temperaturen in zowel de zomer als de winter, in tegenstelling tot een zeeklimaat. Doordat de relatief droge landoppervlakken makkelijk opwarmen en afkoelen worden de temperaturen in de zomer extreem hoog, en in de winter extreem laag.

In de hoger gelegen gebieden van het uiterste noorden heerst een poolklimaat met veel sneeuw en regen en vaak extreem lage wintertemperaturen.

In welk deel van Europa ligt Noorwegen?

1. Zuid-Europa
2. Noord-Europa
3. West-Europa
4. Oost-Europa

Wat is de hoofdstad van Noorwegen

1. Helsinki
2. Reykjavik
3. Kopenhagen
4. Oslo

Kun je op het strand liggen in Noorwegen?

1. Ja
2. Nee

Wat is een fjord?

1. hoge berg
2. diepe zee inham
3. oerbos
4. glooiende heuvel

Zweden

Zweden

Zweden grenst aan Noorwegen in het westen en noorden en aan Finland in het noorden en oosten.

Sinds 2000, toen de Oresundbrug werd geopend, is er ook een directe verbinding met Denemarken. 

 In de Oostzee liggen de eilanden Öland en Gotland die ook tot Zweden behoren.

Het land heeft een oppervlakte van 450.295 km² en 10.532.606 (2023) inwoners. Het is het op vier na dunstbevolkte land van Europa.

De hoofdstad en tevens grootste stad is Stockholm.

De officiële taal is Zweeds.

Zweden is lid van de Europese Unie, maar het land valt wel buiten de eurozone. Het betaalmiddel is de Zweedse kroon.

Het huidige Zweden is één van de rijkste, welvarendste en meest ontwikkelde landen ter wereld.

Zweden heeft twee volksliederen: een burgerlijk volkslied (Du gamla, Du fria) en een koninklijk volkslied (Ur svenska hjärtans djup en gång).

Dankzij een politiek van strikte neutraliteit is Zweden sinds 1814 niet meer in oorlog geweest. Deze politiek is de reden dat Zweden geen lid was van de NAVO. 

Na het uitbreken van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne diende Zweden op 18 mei 2022 een verzoek in om lid te mogen worden van de NAVO. Na lange tijd van verzet tegen het lidmaatschap door Turkije en Hongarije werd Zweden 7 maart 2024 NAVO-lid.

Het land is voor het grootste deel bedekt met uitgestrekte naaldbossen, met name in het noordelijk deel van het land. Het zuidelijk en oostelijk deel is vlak tot glooiend, waarbij de binnenlanden die aan Noorwegen grenzen, steeds meer reliëf vertonen en in het Scandinavisch Hoogland overgaan. 

Net als Noorwegen kent Zweden een gematigd zeeklimaat dat overgaat in een landklimaat. De gemiddelde temperaturen zijn in de zuidelijke helft van Zweden niet of nauwelijks lager dan in Nederland. Wel zet het koude seizoen eerder in (september/oktober) en eindigt het later (april/mei). In de hoger gelegen gebieden van het uiterste noorden heerst een poolklimaat met veel sneeuw en regen en vaak extreem lage wintertemperaturen.

Het Eurovisiesongfestival is erg populair in Zweden. Het muziekevenement is tot op de dag van vandaag elk jaar een kijkcijfertopper. Zweden behoort tot de meest succesvolle landen op het Eurovisiesongfestival en wist het al zeven keer te winnen.

Wat is de hoofdstad van Zweden?

1. Reykjavik
2. Oslo
3. Helsinki
4. Stockholm

Welke taal spreken ze in Zweden en met welke munt betalen ze?

Wat zie je vooral in het landschap van Zweden?

1. mooie (rode) huisjes
2. naaldbomen
3. Ikea
4. Pipi Langkous

Denemarken

Denemarken

Denemarken vormt samen met Groenland en de Faeröer eilanden het Koninkrijk Denemarken. Groenland en de Faeröer eilanden behoren tot het Deense koninkrijk, maar zijn zelfstandige landen met een eigen bestuur.

Het is het meest zuidelijk gelegen land van de Noordse landen en ligt ten zuiden van Noorwegen en ten zuidwesten van Zweden, waarmee het door de Sontbrug verbonden is. Ten zuiden van de enige Europese landgrens die het land rijk is, ligt Duitsland. Het land grenst daarnaast aan de Oostzee en Noordzee.

Denemarken heeft een totale oppervlakte van 43.094 km². Het bestaat hoofdzakelijk uit een groot deel van het schiereiland Jutland en de drie grote eilanden Funen, Seeland en Lolland, die samen met tal van kleinere eilanden de Deense archipel vormen.

Het aantal inwonders is 5.961 249 (2024), hiervan leeft het grootste gedeelte in stedelijke gebieden.

De hoofdstad van Denemarken is Kopenhagen.

De taal in Denemarken is Deens.

Denemarken is lid van de NAVO sinds 4 april 1949 en behoort daarmee tot de oudste leden van de NAVO. En ze zijn officieel een EU-lidstaat sinds 1 januari 1973.  

Ze vallen wel buiten de Eurozone, je betaalt er met de Deense Kroon.

Denemarken is het zuidelijkste Scandinavische land. Denemarken omvat het grootste deel van het schiereiland Jutland en ongeveer 405 eilanden, waarvan Seeland, Funen, Lolland, Falster, Langeland, Als, Møn, Bornholm en Amager de belangrijkste zijn. 

De enige landgrens is de grens met Duitsland in het zuiden. Deze landgrens heeft een lengte van 67 kilometer.

De kustlijn van Denemarken, zonder Faeröer en Groenland, heeft een totale lengte van 7314 kilometer.

Denemarken heeft een gematigd zeeklimaat, het weer is er vergelijkbaar met Nederland. De wind uit de Noord-Atlantische Oceaan (een warme oceaanstroom) zorgt gewoonlijk voor een vrij mild klimaat. Een enkele keer raakt de Oostzee met ijs bedekt, waardoor warmere wateren worden afgesneden en de winter streng is.

Als de wind 's winters uit het oosten waait, kan het zeer koud worden. 

's Zomers kan de temperatuur door diezelfde oostenwind oplopen tot boven de 30 °C.

Net als Nederland is Denemarken dankzij het overwegend vlakke landschap een fietsland. Wielrennen is dan ook een veel beoefende sport.

LEGO is een merknaam van Deense speelgoedfabrikant van gekleurde kunststofblokjes en -figuurtjes. Het familiebedrijf is de grootste speelgoedfabrikant van Europa en de op een na grootste ter wereld.

LEGO heeft al twee keer de prijs "speelgoed van de eeuw" gewonnen. De naam "LEGO" refereert inmiddels niet alleen aan de fabrikant zelf, maar is een soortnaam voor het speelgoed geworden.

Denemarken heeft een uitgebreid wegennet. Het Deense autosnelwegennet heeft een gezamenlijke lengte van ruim duizend km. Alle grote eilanden zijn door tunnels en bruggen met elkaar verbonden. De Sontbrug verbindt Denemarken met Zweden.

De Fehmarnbeltverbinding is een geplande tunnel tussen Duitsland en Denemarken die klaar moet zijn in 2029.

Wat is de hoofdstad van Denemarken?

1. Helsinki
2. Oslo
3. Stockholm
4. Kopenhagen

Welke taal spreken ze in Denemarken en met welke munt betalen ze?

Is Denemarken qua landschap te vergelijken met Nederland?

1. ja
2. nee

Noem een bekend product uit Denemarken?

In welk land ben jij wel eens geweest?

1. Denemarken
2. Noorwegen
3. Zweden
4. Geen van deze landen.

Fijn weekend!