HC 2.1 WOII: Opkomst van Hitler

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Tweede Wereldoorlog

Hitler aan de macht (Jaren dertig) 

KA37: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

KA38: In de praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme, facisme/nationaalsocialisme 

KA39: De crisis van het wereldkapitalisme  

Programma 

1. Examenvraag (10 min.) 

2. Uitleg: Hitlers opkomst (15 min.)

3. Opdracht: Begrippen

Lesdoelen 

1. Jullie kunnen uitleggen waarom Hitler in de jaren 30 in Duitsland aan de macht kon komen

2. Jullie kennen de methodes die Hitler gebruikte om aan de macht te komen en het land te beheersen

3. Je kunt belangrijke begrippen zoals nazificatie, gelijkstelling, machtigingswet uitleggen

Vragen??

Zelfstandig aan de slag?

Dit moet je dit uur hebben gedaan: 

1. Lees HC 2.1 (249 t/m 251) 
2. Neem de LessonUp door en beantwoord de vragen. Kijk hoeveel uitleg jezelf nodig hebt: Je kunt video's als extra ondersteuning bekijken. 
3. Neem de laatste drie leerdoelen van HC 2.1 door 

Wat was de economische situatie in Duitsland eind jaren dertig?

1. Goed: Duitsland had de hoogste economische groei
2. Slecht: Duitsland zat in een economische crisis. Die was echter wel minder zwaar dan in andere landen
3. Goed: Duitsland deed het iets slechter dan andere landen, maar nog steeds erg goed
4. Slecht: Duitsland zat in een economische crisis en de Weimar regering had geen oplossingen

Leg met behulp van bronfragmenten uit welke twee kenmerken van het nationaalsocialisme in de afbeelding terugkomen (4p)

1919

1914

1924

1929

1933

1923

Verdrag van Versailles

Frankrijk bezet Ruhrgebied 

Dawesplan

Hitler aan de macht.

Economische crisis

Eerste Wereldoorlogbrak uit

Begrippen Hitler

De opkomst van Hitler is verbonden met veel begrippen: Nazificering, gelijkschakeling, Rijksdagbrand, Machtigingswet. 

Zorg dat je na de uitleg het volgende kunt met deze begrippen: 

1. Ze in eigen woorden uitleggen 
2. Er een voorbeeld van geven 
3. Een ander begrip noemen dat er volgens jou mee te maken heeft.  

Tweede economische crisis na 1929

gevolgen

• Democratische regeringen van de Republiek van Weimar slaagden er niet in om de crisis te stoppen.
• Economische ellende werd alleen maar erger.
• Gevolg: bevolking verloor (weer) haar vertrouwen in de democratie; anti-democratische partijen werden enorm populair.  Dat waren vooral de

1. KPD (communistische Partij Duitsland)
2. NSDAP (nationaalsocialistische Duitse arbeiders partij)

In 1933 kwam er een einde aan de Republiek van Weimar omdat

1. Hitler een grote verkiezingsoverwinning behaalde
2. Hitler vroegtijdig uit de gevangenis kwam
3. de Machtigingswet werd aangenomen
4. Amerika en versneld tempo leningen opeiste

Opkomst NSDAP

De NSDAP groeide na de economische crisis uit tot een massapartij. 

Oorzaken voor deze groei:

1. Hitler was een overtuigend spreker
2. NSDAP maakte op grote schaal gebruik van propaganda 
3. intimiderend machtsvertoon van de SA, een paramilitaire "knokploeg"
4. Hitler deed een aantal mooie beloftes:

• herstel van de economische crisis
• de verwerping van het Verdrag van Versailles
• één sterke leider die zou zorgen voor een stabiel bestuur

Leg uit wat propaganda is en bedenk een voorbeeld van deze propaganda door Hitler.

Hitlers route naar de macht: Deel 1 

• 30 januari 1933: NSDAP wordt grootste partij (niet de meerderheid), Hitler Kanselier (soort premier, maar met meer macht) 
• Hitler moet samenwerken met andere partijen, wil dit niet: schrijft nieuwe verkiezingen uit. Doel: hoopt absolute meerderheid te verkrijgen 
• Ontstaat harde strijd met socialistische partij (SPD), maar vooral met communistische partij (KPD): Soms zelf gewelddadig. 
• 27 februari 1933: Rijksdagbrand: Hitler geeft KPD de schuld. Nederlandse communist van der Lubbe wordt veroordeeld. Schuld twijfelachtig, maar Hitler buit dit moment uit.

Hitlers route naar de macht: Deel 2 

• Dankzij Rijksdagbrand krijgt Hitler van President Hindenburg het recht om alles te doen om orde en rust te herstellen = noodwet. Hij heeft geen toestemming van het parlement nodig. Gevolg: vele communisten en tegenstanders gearresteerd 
• 3 maart 1933: Nieuwe verkiezingen: NSDAP haalt weer geen meerderheid (228/647), maar Hitler verbiedt communisten om deel te nemen aan het parlement (88/647), daarom toch een meerderheid (288/566)
• 24 maart 1933: Parlement neemt Machtigingswet aan:  

1. Geeft Hitler onbeperkte macht: Duitsland wordt een dictatuur. 
2. Nazificering: Alles wordt ondergeschikt gemaakt aan de NSDAP. Dringt door in de hele maatschappij. 

Gevolgen Machtingswet

1. Geeft Hitler onbeperkte macht: Duitsland wordt een dictatuur. 
2. Nazificering: Alles wordt ondergeschikt gemaakt aan de NSDAP. Dringt door in de hele maatschappij. 
3. Gelijkschakeling: iedereen moet zich houden aan de ideologie van de Nazi's
4. Hitler kan grondwet veranderen: sommige burgerrechten verdwijnen of worden ingeperkt. 

Hitlers route naar de macht: Deel 3 

• 2 augustus 1934: president Hindenburg overlijdt, Er komt geen nieuwe president:

Hitler is vanaf dat moment Führer, Leider, van Duitsland

Aan hem is onvoorwaardelijke trouw verschuldigd, passend bij het Führerbeginsel.

Hitler begint met de omvorming van Duitsland naar een totalitaire staat.

1. Alle partijen, buiten de NSDAP verboden 
2. Verspreiding propaganda
3. Populair economisch plan: militarisering en modernisering van Duitsland 
4. Harde vervolging tegenstanders: Geheime politie (gestapo) en concentratiekampen
5. Lebensraum: Hitler wilde Duitsland zelfvoorzienend maken, daarvoor wilde hij landbouwgrond in Oost-Europa veroveren. Levensruimte voor het Duitse volk 
6. 'Überras': 'alle verkeerde elementen moesten uit het Duitse Ras worden verwijderd" 

totalitaire staat - een regeringsvorm waarbij alle persoonlijke belangen ondergeschikt worden gemaakt aan het staatsbelang. 

In nazi-Duitsland werden zowel arische als niet-arische geestelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten zonder pardon vermoord. Dit gebeurde in inrichtingen. Zo’n inrichting kreeg eerst een nationaalsocialistische directeur. Daarna moest het hele personeel lid worden van de NSDAP. Uit het hele land werden patiënten naar de inrichtingen gebracht. Zij werden na aankomst meteen gedood.

Hieronder staan vier begrippen die horen bij het nationaal-socialisme

Welke twee begrippen passen bij de tekst hierboven?

1. censuur propaganda
2. censuur gelijkschakeling
3. gelijkschakeling propaganda
4. gelijkschakeling rassenwetten

1919

1929

Versailles 

Crisis

Veel Duitsers ontevreden

NSDAP krijgt veel stemmen

Rijksdagbrand

Machtigingswet

Opdracht Begrippen Hitler

De opkomst van Hitler is verbonden met veel begrippen: Nazificering, gelijkschakeling, Rijksdagbrand, Machtigingswet. 

Zorg dat je na de uitleg het volgende kunt met deze begrippen: 

1. Ze in eigen woorden uitleggen 
2. Er een voorbeeld van geven 
3. Een ander begrip noemen dat er volgens jou mee te maken heeft.  

Opdracht Begrippen Hitler

Nazificering, gelijkschakeling, Rijksdagbrand, Machtigingswet. 

1. Vergelijk de uitleg van de begrippen met die van de persoon naast je. 
2. Zoek gezamenlijk een afbeelding die volgens jullie typisch is voor een van deze begrippen. 

Welke vragen heb je nog over de opkomst van Hitler