4.1 Eigen keuzes maken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

§4.1 Eigen keuzes maken

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

...uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot
in de jaren 1950 verzuild was

...drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden
in de jaren 1950 en 1960

...beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving
het individu meer centraal kwam te staan

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Voorkennis activeren

Introductie

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

DOEN

§4.1 Eigen keuzes maken

§4.2 Over de grens kijken

§4.3 Gelijke rechten 

en nieuwe rollen

SE H4

§4.4 Een multiculturele samenleving

Herhaling

IETS NIEUWS LEREN

kijkplaat

Kijkplaat

Waar denk jij aan bij eigen keuzes maken?

H4

Nederland na 1945: Cultuur en mentaliteit

De vraag van dit hoofdstuk is:

Wat veranderde in Nederland na 1945 in de manier van leven en denken?

Cultuur

Mentaliteit

Mentaliteit is je houding en denkwijze.

Welke twee voorbeelden passen daarbij?

Ik ben meestal positief

Ik eet elke dag hagelslag

Ik ga vaak naar het strand

Ik maak graag muziek

Ik wil altijd winnen

Wat is de juiste definitie van cultuur?

1. Alles wat te maken heeft met kunst, zoals schilderijen of muziek
2. De dingen die mensen in andere landen doen die anders zijn dan in Nederland
3. De geschiedenis, kunst, religie en taal van alle mensen in een land
4. De ideeën van mensen, hun gewoonten, geloof, kunst en wetenschap

Expert-opdracht

LEERLING A

Lees leertekst A
blz  10

LEERLING B

Lees leertekst B 

blz  12

LEERLING C

Lees leertekst C 

blz  14

Expert-opdracht

LEERLING A

Lees leertekst A
blz  10

LEERLING B

Lees leertekst B 

blz  12

LEERLING C

Lees leertekst C 

blz  14

Geef elkaar uitleg

Leg ook goed de begrippen uit

Begin bij A, dan B, daarna C

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was

Begrippen:

• verzuiling
• mentaliteit
• sociale controle

B

Jeugdculturen

Leerdoel:

• Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960

C

Individualisering

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan

Begrippen:

• ontzuiling
• secularisatie
• individualisering

Begrippen:

• jeugdcultuur

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Rond 1880: verzuiling

Oorzaak: leiders van protestantse kerken willen hun mensen beschermen tegen 'slechte' invloeden. 

• Eigen voetbalvereniging
• Eigen krant
• Eigen school
• Eigen politieke partij
• Eigen vakbond.

Katholieken en socialisten gingen er snel aan mee doen.

En de liberalen?

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was

Begrippen:

• verzuiling
• mentaliteit
• sociale controle

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Hoe zag het leven er uit?

• Je deed alles binnen je eigen zuil:
  boodschappen
  tv-kijken 
  krant lezen

Verzuiling zorgt voor een bepaalde mentaliteit 

• gehoorzamen aan de leiders
• kinderen luisteren naar ouders/leraren
• sterke sociale controle

Gevolg: mensen gedragen zich hetzelfde

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

A

Leven in zuilen

Tweede Wereldoorlog

• Men was vooral Nederlander
• Bezetter verbood kranten, radio, politiek

Na de oorlog terug naar het oude. 

Behalve de jongeren....

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Verandering vanaf 1950:

• Lonen omhoog, welvaart stijgt
• Jongeren langer naar school

Gevolg:

• Jongeren zitten meer bij elkaar
• Invloed op elkaars gedrag

Gevolg:

• Jeugdculturen: eigen stijl en mentaliteit van een groep jongeren. Kleding, kapsel, muziek.
  Nozems, provo's, hippies. 

Leerdoel:

• Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960.

Begrippen:

• jeugdcultuur

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Nozems

• Eind jaren 50
• Werkende jongens uit steden
• Kenmerken: brommer, leren jack, spijkerbroek, vetkuif
• Willen genieten van hun vrijheid.

Jailhouse Rock is een nummer van Elvis Presley aan het eind van de jaren vijftig (1956). 

Vertel hoe Elvis een held was voor de jongeren, maar veel ouderen zijn bewegingen ongehoord en schandalig vonden.  Het vrouwenblad Libelle berichte daarover: 'Een uitgekookte herrieschopper die al schreeuwend en kronkelend een prettig banksaldo bij elkaar rock-'n-rollt.'.

Herrieschopper

Jailhouse Rock is een nummer van Elvis Presley aan
het eind van de jaren vijftig (1956). Elvis was een held
voor de jongeren, maar veel ouderen vonden zijn bewegingen
ongehoord en schandalig.

Het vrouwenblad Libelle berichtte daarover: 'Een herrieschopper die al schreeuwend en kronkelend een prettig banksaldo bij elkaar rock-'n-rollt.'.

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Provo's

• Midden jaren 1960
• Studerenden aan de universiteit
• Ze provoceerden het gezag
• Willen samenleving en politiek veranderen

www.npostart.nl

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

B

Jeugdculturen

Hippies

• Eind jaren 60
• Lief zijn voor elkaar
• Waren tegen milieuvervuiling, oorlog en kernwapens
• Herkanbaar aan: kleding met veel kleuren, bloemen en parelkettingen. Lang haar
• Waren voorstander van vrije seks, blowen, popfestival
• Woonden in gekraakte panden

www.npostart.nl

Op het festival Woodstock trad in 1969 Country Joe op om te protesteren tegen de oorlog in Vietnam. 

Dat hoor je terug in het nummer.

De prearly gates verwijst naar de hemelpoort en is een verdere verwijzing naar de enorme hoeveelheid (zinloze) doden die zijn gevallen tijdens deze oorlog. 

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Vanaf jaren '60 ontzuiling:

• nieuwe radiostations zonder zuil
• nieuwe politieke partij zonder zuil
• jongeren trekken zich van zuilen niks aan

Gevolg:

• Verzuilde organisaties verdwenen
• Kranten gingen politici kritisch volgen ipv leiders zuil volgen

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan

Begrippen:

• ontzuiling
• secularisatie
• individualisering

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Naast ontzuiling ook secularisatie: Steeds minder mensen gelovig

Kerk ouderwets:

• Ongetrouwd samenwonen
• Scheiden
• Voorbehoedsmiddelen

Kerk moet zich niet bemoeien met zulke persoonlijke kwesties

§4.1

Eigen keuzes maken

BASIS

C

Individualisering

Mensen laten zich minder beïnvloeden door anderen.

Oorzaken:

• Door secularisatie hadden leiders minder macht
• In steden was minder sociale controle

Dit leidde tot individualisering 

HEB JE HET GESNAPT?

...uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot

in de jaren 1950 verzuild was

...drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden

in de jaren 1950 en 1960

...beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving

het individu meer centraal kwam te staan

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Leg in je eigen woorden uit wat verzuiling is. Gebruik ook een voorbeeld!

Leg uit wat secularisatie is

Geef je inzet tijdens deze les een cijfer

110