7.4 vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vertering 7.4

Wat gaan we doen vandaag?

- Het 'biologische momentje' van de dag.

- Leerdoelen vorige les (check)

- Leerdoelen nieuw

- Nieuwe deel 7.4

- Practicum

- HW check

Tijd over: oefentoets 

Het 'biologische momentje' van de dag:

Maagzuur bevat zoutzuur...?

Maagzuur is sterk genoeg om scheermesjes op te lossen.
Alleen omdat de cellen op je maagwand zich constant regenereren slaagt dit enorm agressieve zuur er niet in je maag te vernietigen. 

Daardoor krijg je ook om de drie tot vier dagen een volledig nieuwe maagwand

Leerdoelen vorige les:

Na de les van vorige week kun je nu...

• Verschillende voedingsstoffen en hun functies kunnen benoemen.
  - uitgesplitst in brandstoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen.
• Kun je uitleggen wat gebrekziekten zijn en
    voorbeelden geven.
  
• Uitleggen wat aminozuren zijn en wat hun
    functies in het lichaam zijn.
  
• Werking van enzymen benoemen.
  
• De functie van enzymen benoemen. 

Nieuwe leerdoelen:

Na deze les kun je

• De verteringsorganen benoemen en hun functies toelichten. 
• De functie van oppervlakte vergroting tot
    het proces van vertering uitleggen.
• Het proces van slikken, verslikken en
    ademhaling benoemen.
  
• Uitleggen wat darmperistaltiek is.
• De functie en het proces van emulgeren
    uitleggen.
  
• Werking van verschillende verteringssappen benoemen en
    uitleggen.
  
• Opname van voedingsstoffen in de dunne darm
   benoemen.
  
• Functie van de dikke darm uitleggen. 

Organen van de vertering!
Bron 6 blz. 26 KK!

In welke 4 organen worden verteringsappen gemaakt?

Terugblik: Wat was vertering ook alweer?

• Kleinmaken van voedingsstoffen = vertering.
• - WEL: eiwitten, vetten, koolhydraten
  
• - NIET: water, vitaminen, mineralen, glucose
  
  
  
• Verteringsstelsel - verteringsorganen - verteringssappen - enzymen. 

• Enzymen zijn specifiek! Enzym + voedingsstof. 'Knippen' te grote voedingsstoffen (bij juiste temp.). 

Start: mondholte en keelholte:

• Kauwen:
  - verkleining (gemakkelijker doorslikken);
  - oppervlakte vergroting (betere vertering).
  
• Speekselklieren maken speeksel.
  
• Speeksel = water, slijm en enzym (amylase).
  
• Functie speeksel:
   - inslikken/glijbaarheid vergemakkelijken;
   - voedingsstof verteren: zetmeel (koolhydraat).
  
  
• Tong duwt voedsel naar de keelholte - doorslikken.
  

Wanneer je op de kop hangt, kun je dan ook je eten doorslikken en komt het dan ook in je maag?

1. Ja dat kan, het komt vanzelf in je maag.
2. Nee dat kan niet, dan komt alles er weer uit.
3. Geen flauw idee, nooit over nagedacht...

Slokdarm:

• Zie bron 5 blz. 25! KK
   (slikken/verslikken).
  
  
• Functie: voedsel doorduwen naar maag.
  
• D.m.v. peristaltische bewegingen. 
  = afwisselend samentrekken van lengte-
  en kringspieren.
  
• Geen verteringssappen.
  

Maag:

• Kringspier einde maag = Maagportier:
    kleine hoeveelheden voedsel doorlaten naar 12-vingerige darm.
  
• Functie maag: tijdelijke opslagplaats, vertering, kneden en mengen door peristaltiek.
  
  
  
• Maagsapklieren maken maagsap.
  
• Maagsap bestaat uit: water, zoutzuur en enzym.
  
• Functie maagsap:
    - zoutzuur dood ziekteverwekkers.
    - kleiner knippen van grote eiwitten, deels vertering van eiwitten.
  

Twaalfvingerige darm:

• Uitmonding afvoerbuizen
    lever/galblaas en alvleesklier.
  
  
  
• Functie:
  - neutraliseren van pH (zuurtegraad) vanuit de maag voor overige delen verteringsstelsel.
  
  
  
• Voor gal en alvleessap zie volgende dia. 

Een van de sappen die in de twaalfvingerige darm toegevoegd wordt is gal. Waar wordt gal gemaakt?

Lever en galblaas:

• Lever: 1,5 kilo, heeft meerdere functies: regelt lichaamstemp. Breekt giftige stoffen af (alcohol etc.). Regelt suikerhuishouding, slaat ijzer op, regelt afbraak bloedcellen.
  
  
  
• Lever maakt gal. Gal wordt opgeslagen in de galblaas = opslagplaats.
  
  
• De galbuis vervoert gal naar de 12-vingerige darm.
• Functie gal: emulgeert vetten:
   grote vetdruppels verdelen in kleine druppels = oppervlakte vergroting.
   = betere inwerking enzymen = betere vertering.
  
• Gal verteerd geen vet!
  

Alvleesklier:

• Functie alvleesklier: - aanmaken hormonen suikerhuishouding + alvleessap.
  
  
  
• Verteringssap: alvleessap.
  
• Alvleessap bestaat uit: water en verschillende enzymen.
  
  
  
• Functie alvleessap:
   - maagzuur neutraliseren.
   - vertering van de voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten en vetten.

Dunne darm:

• Het slijmvlies van de dunne darm is sterk geplooid = darmplooien. Bron 10 blz. 28 KK!
  
  
• Darmplooien hebben veel uitstulpingen.
    - Dit zijn darmvlokken. Deze bevatten veel bloedvaatjes.
  
  
  
• Groot oppervlakte, door darmplooien en de darmvlokken + veel bloedvaatjes zorgt voor snelle opname van stoffen.
  

Blinde darm, dikke darm, endeldarm:

• Blindedarm: vlak onder de uitmonding dunne darm. Bevat een uitstulping, het wormvormig aanhangsel (appendix).
  
  
  
• Dikke darm: lengte ongeveer 1,5 meter.
  
• Functie dikke darm: water onttrekken aan de voedselbrij en opnemen in het bloed. Indikken voedselbrij.
  
    Diarree: geen water opgenomen uit de voedselbrij.
• Bacteriën verteren overgebleven cellulose, daaruit ontstaat glucose.
    De bacteriën breken ook gal af wat poep zijn bruine kleur geeft.
  
  
  
• Geen verteringssappen!
  
• Door peristaltiek gaan de onverteerde resten naar de endeldarm, die het verzameld en die wordt afgesloten door een
    kringspier, de anus.
  
• Van tijd tot tijd ontspant de kringspier en dan wordt de endeldarm geleegd = ontlasting of poepen.
  

Einde

- Practicum

- HW check

Tijd over: oefentoets