H4 Grammatica Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Wat is het verschil tussen een verplicht en een toevallig wederkerend werkwoord?

Wederkerende werkwoorden

• Verplicht wederkerend werkwoord > je kunt het wederkerend voornaamwoord niet vervangen door een ander woord.  WG

                   Johanna vergiste zich vaak. (Je kan alleen jezelf vergissen. Niet een                     ander, dus hoort zich bij dit werkwoord.

• Toevallig wederkerend werkwoord > je kunt het wederkerend voornaamwoord wel vervangen door een ander woord. LV
  

                   Heb jij je gister vermaakt op dat feestje? (Je kan alleen jezelf                                     vermaken maar ook een ander. Daarom hoort 'je' niet verplicht bij                          het werkwoord.

Verplicht wederkerend werkwoord= wg

zich aanstellen

zich bemoeien.

zich ergeren.

zich gedragen.

zich uit de voeten maken.

zich ontfermen.

zich schamen.

zich uitsloven.

Toevallig wederkerend werkwoord= lv

wegen

opmaken

vermaken

snijden

irriteren

beseffen

Hij verdedigt zich met zijn vuisten!
Is 'zich verdedigen' een

TIP!

Kun je zeggen 'ik verdedig jou'?

Ja? --> toevallig wederkerend werkwoord

Nee? --> verplicht wederkerend werkwoord

1. toevallig wederkerend werkwoord
2. verplicht wederkerend werkwoord

Joost sluit zich aan bij de klimaatactivisten.
In deze zin staat een:

1. verplicht wederkerend werkwoord
2. toevallig wederkerend werkwoord

Welke zinnen hebben
meer dan 1 persoonsvorm?

1. Omar wil vanavond naar de nieuwste James Bond film, maar zijn vrienden willen niet mee
2. Als de kaartverkoop begint, staat een lange rij mensen al uren te wachten.
3. Ik geef een seintje wanneer je aan de beurt bent.
4. Die belangrijke toets is vandaag

Leerdoel van deze les:

Ik kan hoofd- en bijzinnen herkennen in samengestelde zinnen.

enkelvoudige en samengestelde zinnen

enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

samengestelde zin: zin met meer dan 1 persoonsvorm

Wat voor zin is dit?

Marlies koopt sieraden. Julia koopt nieuwe schoenen.

1. twee losse zinnen
2. samengestelde zin

Kenmerken samengestelde zinnen

- meer dan 1 zin

- meer dan 1 persoonsvorm

- herken je aan een voegwoord

[Cynthia neemt drinken mee] en [Levi zorgt voor broodjes]

De twee zinnen in een samengestelde zin worden meestal verbonden met...

11

1. een werkwoord
2. een lidwoord
3. een voegwoord
4. een zelfstandig naamwoord

 H4 grammatica zinsdelen

Een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin + een hoofdzin (HZ + HZ) of een hoofdzin + een bijzin (HZ + BZ of BZ + HZ). 

Hoofdzin

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar,

er passen geen andere zinsdelen tussen.

De persoonsvorm staat voor in de zin (1e of 2e plaats)

Bijzin

Tussen onderwerp en persoonsvorm kúnnen andere zinsdelen staan (bijv. het woordje 'niet')

De persoonsvorm staat vaak achterin de bijzin.

Tim pakt limonade, omdat hij dorst heeft.

1. hoofdzin, bijzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, hoofdzin
4. bijzin, bijzin

Hoofdzin of bijzin

Een hoofdzin is zonder bijzin of andere hoofdzin ook een goede zin. De woorden staan op de goede plek.

Een bijzin is zonder hoofdzin geen goede zin. De woorden staan niet op de goede plek.

Omdat ik jarig ben,

moet ik vanmiddag boodschappen doen.

hoofdzin

bijzin

Uitleg hoofdzin en bijzin

Een samengestelde zin kan op drie manieren voorkomen:

- twee hoofdzinnen (nevenschikking)

- een hoofdzin en een bijzin (onderschikking)

- een bijzin en een hoofdzin (onderschikking)

In een hoofdzin staan het onderwerp en de persoonsvorm naast elkaar. In een bijzin niet.

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. bijzin + hoofdzin
2. hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + bijzin
4. hoofdzin + bijzin

Kenmerken hoofdzin

Kenmerken bijzin

pv + ow staan naast elkaar 

pv + ow zijn gescheiden 

verbonden door onderschikkend voegwoord

zin begint met nevenschikkend voegwoord

zin kun je vaak wel zelfstandig gebruiken

zin kun je vaak niet zelfstandig gebruiken

En nu.....

Havo: H5 - startopdr., opdr. 1 t/m 3 

VWO: H4 - startopdr., opdr. 1 t/m 4

of NN Online alle opdrachten van jouw leerroute

Klaar?

Nieuwsbegrip/lezen

Ik snap het! Ik wil zelf aan de slag.

Ik wil samen opdrachten maken.

Ik wil extra uitleg.

Skatend op het schoolplein kwam Henry ten val.

1. 1x HZ
2. 2x HZ
3. BZ + HZ
4. HZ + BZ

Wat heb je hier?

Hij mag altijd eerst, tenzij hij voetbaltraining heeft.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ

Conclusie:
Ik weet wat enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn.

1. alleen enkelvoudige zinnen
2. alleen samengestelde zinnen
3. enkelvoudige en samengestelde zinnen

Ik kan hoofd- en bijzinnen herkennen in samengestelde zinnen.

Heb je dit leerdoel behaald?

1. Ja, dit leerdoel heb ik behaald.
2. Dit leerdoel heb ik deels behaald.
3. Nee, dit leerdoel heb ik niet behaald.

Huiswerk

Maandag 15  maart: 

Havo: H5 - startopdr., opdr. 1 t/m 3

VWO: H4 - startopdr., opdr. 1 t/m 4

of

NN Online: alle opdr. van jouw route