Hoofdpijn en hersenletsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Hoofdpijn 

& 

Hersenletsel

Hoofdpijn (thuisarts)

Hoofdpijn kan door veel dingen komen. 

(Zoals slecht slapen, veel cafeïne of vaak pijnstillers nemen)

Aanvallen van hoofdpijn kunnen door migraine komen.

Meestal is de oorzaak van hoofdpijn niet ernstig.

Soms kunt u zelf iets doen aan de oorzaak.

Bij veel hoofdpijn kunt u af en toe een pijnstiller nemen, zoals paracetamol .

Bel uw huisarts voor een afspraak als u vaak hoofdpijn heeft.

3 meest bekende vormen

1. Spanningshoofdpijn

2. Migraine

3. Clusterhoofdpijn

Spanningshoofdpijn

Symptomen

De pijn zit aan beide kanten van uw hoofd of rondom uw hoofd.

- De pijn voelt drukkend, knellend of als een strakke band om uw hoofd.

- De pijn kan een half uur tot een paar dagen duren.

- De spieren van uw schouders, nek en schedel kunnen gevoelig zijn.

- U kunt last hebben van fel licht of hard geluid.

- U heeft misschien minder zin in eten, maar u bent meestal niet misselijk.

- Als u zich inspant of actief bent, wordt de pijn niet erger.

Het lukt meestal wel om door te gaan met uw bezigheden.

Frequentie

-  komt regelmatig terug. 

- Hoe vaak verschilt per persoon: tussen 1 dag en 15 dagen in 1 maand.

Bij chronische spanningshoofdpijn > 15 dagen in 1 maand. En dit minstens 3 maanden per jaar 

- Spanningshoofdpijn komt vooral voor bij volwassenen. Soms al bij kinderen vanaf 6 jaar.

Op oudere leeftijd komt het minder vaak voor.

Oorzaak

Hoe spanningshoofdpijn ontstaat weten we niet precies.

Meerdere oorzaken samen:

- Door de hoofdpijn kunt u gespannen zijn.

- Spanning, stress en gespannen nekspieren en schouderspieren kunnen ervoor zorgen dat de hoofdpijn blijft of erger wordt.

Wanneer u bij hoofdpijn te vaak pijnstillers gebruikt, kan dat extra hoofdpijn geven.

Adviezen

- niet gevaarlijk 

- Probeer actief te blijven en door te gaan met uw werk en normale activiteiten

Een gezonde leefstijl kan u helpen om met de hoofdpijn om te gaan

-voldoende slaap

- bespreek spanningen met naasten of huisarts Bespreek zorgen en spanningen met een naaste of met uw huisarts.

- voldoende rust nemen, tijd voor ontspanning maken 

- gezond eten

- voldoende beweging 

Toch te grote belemmering?

Helpen de adviezen en korte tijd pijnstillers slikken niet genoeg? 

Heeft u nog vaak hoofdpijn waarbij u niet kunt doorgaan met uw normale activiteiten?

Andere maniere om met de pijn om te gaan na gesprek met de huisarts

1. Oefentherapie (spieren ontspannen tijdens hoofdpijn)

2. Psycho-somatische oefentherapie (ontspanning oefenen, andere gedachten) 

3. Gedragstherapie (leren anders reageren op moment van pijn) 

4. Psychologische hulp bij problemen, angst of depressie

Stress, zorgen, angst en somberheid maken het lastiger om met pijn om te gaan.

Gesprekken met de praktijkondersteuner-ggz of met een psycholoog kunnen hierbij helpen. 

Migraine

Migraine

Een aanval kan een halve dag tot drie dagen duren.

- De pijn is bonzend, meestal aan één kant van het hoofd.

- Vaak is er ook sprake van misselijkheid en overgeven.

- extra gevoelig zijn voor prikkels zoals geluid, licht en geur

 - visusklachten

Kort voor de aanval zijn soms schitteringen, flitsen of golvende beelden zien.

Migraine is geen hoofdpijn

- Migraine is niet een gewone hoofdpijn, het is een hersenaandoening. 

- De gevoeligheid voor migraine komt vaak in families voor en is voor een gedeelte erfelijk.

Sommige dingen lokken aanvallen uit op vaste momenten. Als vrouw kun je vaak een aanval krijgen in de periode waarin je ongesteld bent.

Migraine is vaak een aandoening die niet opvalt. Een migraine patiënt trekt zichzelf namelijk terug, omdat het normale leven even niet vol te houden is.

Soorten Migraine

1. Menstruele migraine. Oorzaak mogelijk door flinke daling oestrogeen

2. Migriane met aura 

Aura voordat migraine begint (lichtflitsen, vlekjes) Begint klein, binnen paar minuten groter. Soms tintelingen/gevoelloosheid in arm/mond

3. Chronische migraine

Ernstige migraine (helft van de maand hoofdpijn)

Meestal gaat dit samen met het slikken van teveel pijnstillers of speciale medicijnen tegen migraine (triptanen). Deze medicijnen zijn bedoeld voor gebruik bij een acute aanval.

4 fasen

1. waarschuwingsfase (1 op de 5) 

ruim van tevoren aan. (paar dagen tot vlak van te voren)  Dit kunnen voortekenen van een migraineaanval zijn:

Veel gapen

Hevige vermoeidheid, of juist overactiviteit

Eetbuien: je krijgt bijvoorbeeld zin in snoep, chocola of chips

Prikkelbaarheid, sombere gevoelens

Vocht vasthouden
 

Fase 2 Aura fase

-  kortdurende neurologische storingen. 

- Je zicht is verstoord, je handen of vingers tintelen, je ervaart krachtverlies of spraakstoornissen. 

Een aura ontstaat meestal geleidelijk en duurt gemiddeld tien minuten tot een uur. De verschijnselen verdwijnen wanneer de hoofdpijn komt opzetten.

Fase 3 Hoofdpijn fase

 - soms geleidelijk, soms meteen heftig 

-   misselijkheid en/of braken

- overgevoeligheid voor licht, geluid en geuren. 

 De hoofdpijnfase van een onbehandelde migraineaanval kan 4 tot 72 uur duren.

Fase 4 Herstel fase

De hoofdpijn neemt af. 

- in slaap vallen

- wakker worden met lichte hoofdpijn 

 Veel mensen zijn dan nog een paar dagen vermoeid en prikkelbaar. 

Het kan één tot twee dagen duren voor je helemaal hersteld bent van een migraineaanval.

Kinderen & migraine

Klachten: misselijkheid en overgeven. 

- minder last van hoofdpijn. 

Duur aanval: 2 uur of minder.

Schatting 1 op de 10-30

Clusterhoofdpijn

Cluster Hoofdpijn

- heel heftige pijn aan 1 kant van uw hoofd. 

- komt in aanvallen. 

blijven tijdens een periode van weken tot maanden terugkomen. 

Deze periode is een cluster

Daarna blijven de aanvallen langere tijd weg. 

Tot er weer een periode met hoofdpijn-aanvallen begint.

Clusterhoofdpijn komt weinig voor. Het komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Vooral tussen de leeftijd van 20 en 40 jaar.

Andere symptomen

aan de kant waar de hoofdpijn zit: 

- een rood of tranend oog

- een verstopte neus of loopneus

- een dik of hangend ooglid

- een kleinere pupil (de zwarte stip in het midden van uw oog)

- veel zweten op uw voorhoofd en gezicht

- een onrustig gevoel, niet stil kunnen zitten

- niet kunnen doorgaan met waar u mee bezig was

Bij clusterhoofdpijn bent u niet misselijk. U hoeft ook niet over te geven.

Aanval

Een aanval kan 15 minuten tot 3 uur duren.

Hoe vaak de aanvallen komen kan verschillen: van 1 keer in de 2 dagen, tot 8 keer op een dag.

Vaak komen de aanvallen rond een vaste tijd, zoals aan het eind van de middag of begin van de nacht.

Veel mensen hebben elk jaar 1 of 2 perioden met aanvallen. Bijvoorbeeld in het voorjaar en najaar.

Naast clusterhoofdpijn kunt u ook last hebben van angst of depressie.

Oorzaak

Oorzaak onbekend

Triggers:

- alcohol drinken

- medicijnen die uw bloedvaten wijder maken (nitraten)

- histamine (stofje dat vrijkomt in uw lichaam als u ergens overgevoelig voor bent)

- lange vliegreizen

- hoog in de bergen zijn

Behandeling 

Bij een eerste aanval van clusterhoofdpijn stuurt de huisarts u naar het ziekenhuis voor behandeling.

Om de aanval te stoppen: 

1. extra zuurstof

2. het medicijn sumatriptan 

Vaker aanvallen

Verwijzing neuroloog 

eventueel thuisbehandeling aanleren

-  zuurstof-behandeling thuis 

- zelf sumatriptan toedienen 

- sumatriptan-neusspray

Welke hoofdpijn komt het vaakst voor?

1. Medicatieovergebruikshoofdpijn (MOH)
2. Migraine
3. Spanningshoofdpijn
4. Clusterhoofdpijn

Wanneer mensen de hoofdpijn tijdens migraine een cijfer moeten geven dan scoort migraine gemiddeld tussen de 6 en 7 ( 0 = pijn vrij, 10 is ondragelijk)

1. waar
2. niet waar
3. weet ik niet

Goed:

 Spanningshoofdpijn: 2 – 5

Medicatie afhankelijke hoofdpijn: 4 – 8

Migraine: 6 – 7

Clusterhoofdpijn: 8 – 10 (10+)

Eenzijdige hoofdpijn, die aanvalsgewijs optreedt en zit vooral in of achter het oog. Een aanval duurt 15 minuten tot 3 uur. Er is geen sprake van aura.
Noem je.....?

1. Spanningshoofdpijn
2. Migraine
3. Clusterhoofdpijn
4. Medicatieovergebruikshoofdpijn

Hersenletsel

Hersenletsel is letsel in je hersenen waardoor je vaak minder goed kunt functioneren in je leven.

○ aangeboren

○ niet-aangeboren

Aangeboren hersenletsel

Bij aangeboren hersenletsel is er vóór of rond de geboorte schade ontstaan in de hersenen. 

 De ontwikkeling van het kindje verloopt daarna vaker moeizaam. Dit kan zo zijn op allerlei gebieden.

Bijvoorbeeld

- ontwikkelingsprobleem tijdens de zwangerschap (door infectie; CMV, rode hond, toxoplasmose) Of bijvoorbeeld zika virus en microcefalie

- infecties tijdens de geboorte (GBS > hersenvliesontsteking)

- aangeboren aandoeningen (mindere ontwikkeling hersenen of delen ontbreken) bijv spina bifida 

- zuurstoftekort bij de bevalling 

- vroeggeboorte (meer kans op hersenbloedingen/infarcten)

- drugs / medicijn gebruik moeder (denk aan FASD) 

- ziekte moeder (PE/HELLP, mindere doorbloeding van hersen kind) 

- Na geboorte; kernicterus, shaken baby syndroom

Foetaal alcohol syndroom

Zika - virus 

Shaken baby syndrome

Jaarlijks 40 baby's

Kernicterus

Overmaat aan stof bilirubine waardoor hersenbeschadiging

Niet aangeboren hersenletsel

 elke afwijking of beschadiging van de hersenen die na de geboorte is ontstaan.

- Traumatisch  - niet traumatisch

Hersenletsel kan verschillende oorzaken hebben, maar leidt altijd tot een breuk in de levenslijn. Door deze breuk is er sprake van een veranderd leven. Er is een tijd van vóór en een tijd na het hersenletsel.

Jaarlijks worden ongeveer 140.000 Nederlanders getroffen door hersenletsel.  

Voorbeeld oorzaken

 herseninfarct

ongeluk

tumor

hartstilstand

hersenbloeding 

door operatie 

Traumatisch hersenletsel

Bij traumatisch hersenletsel is het letsel ontstaan door een oorzaak buiten het lichaam. 

Voorbeelden zijn: een val van een trap, een botsing in het verkeer of een harde klap op het hoofd bij een vechtpartij. Voorbeelden hiervan zijn een hersenschudding of een hersenkneuzing.

De oorzaken kunnen als volgt worden ingedeeld

Zonder schedelletsel:

(Verkeers)ongeval; val; zwaar voorwerp tegen het hoofd; klap tegen het hoofd; shaken baby-syndroom.

Met schedelletsel:

Binnendringen van botgedeeltes als gevolg van schedelbreuk;

binnendringen van een voorwerp, zoals een kogel, steekwapen of ijzeren voorwerp.

Niet-traumatisch hersenletsel

ontstaat door een proces in het lichaam. Voorbeelden:

Beroerte/Cerebro Vasculair Accident (CVA): herseninfarct (afsluiting bloedvat); hersenbloeding; 

infectie: hersenen (encefalitis); hersenvliezen (meningitis); bloed (sepsis);

gezwel/tumor;

vergiftiging/intoxicatie (drugs, alcohol);

zuurstofgebrek (hypoxie/anoxie), ten gevolge van: hartstilstand; reanimatie; bijna-verdrinking; afsluiting luchtpijp; rookvergiftiging;

epilepsie;

waterhoofd/hydrocephalus;

stofwisselingsaandoeningen;

Covid-19 (coronavirus)

Symptomen

 problemen geven in 

geheugen

taal

aandacht

visuele vaardigheden

 intelligentie

motoriek

emoties

 eigenlijk op vrijwel ieder gebied van je functioneren. 

behandeling

Als je hersenletsel hebt, dan ga je vanuit het ziekenhuis naar huis of word je doorverwezen naar een Centrum voor Revalidatie als UMCG Beatrixoord. Hier word je geholpen om op alle gebieden weer zo zelfstandig mogelijk aan de maatschappij deel te nemen.

 

Het komt geregeld voor dat er gedragsproblemen ontstaan door hersenletsel. Lentis heeft voor deze mensen een expertisecentrum, het Centrum voor Neuropsychiatrie waar behandeling is voor de gedragsproblemen, ambulant, deeltijd en in een kliniek, en daarnaast gewerkt wordt aan je herstel van de hersenschade. Er wordt ook gespecialiseerde diagnostiek gedaan bij hersenschade.

Iemand loopt hersenletsel op door een klap op het hoofd. Van welke vorm van hersenletsel spreken we dan?

1. Traumatisch hersenletsel
2. Niet traumatisch hersenletsel

Niet aangeboren hersenletsel wordt onderverdeeld in traumatisch hersenletsel en niet traumatisch hersenletsel. Hoe ontstaat niet-traumatisch hersenletsel?

1. oorzaak ligt buiten het lichaam
2. door een proces in het lichaam
3. er is geen duidelijke oorzaak