Les 5: Straf + Jeugdstrafrecht

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Criminaliteit

Maatschappijleer BK3 - Les 5

Leerdoelen

1. Je kent de verschillende straffen en maatregelen die verdachten opgelegd kunnen krijgen (R)

2. Je kunt uitleggen wat het jeugdstrafrecht is en welke straffen er voor jongeren gelden (R)

3. Je weet wat het doel van bureau Halt is (R)

Straffen

In Les 4 hebben we gezien dat de rechter verschillende straffen kan opleggen:

• Gevangenisstraf: een verdachte moet de gevangenis in als hij een gevaar is voor de samenleving of iets heeft gedaan wat heel erg is
• Geldboete: soms moet een verdachte een schadevergoeding betalen aan zijn slachtoffers of aan de overheid
• Taakstraf: in plaats van gevangenisstraf of een geldboete moet de verdachte een taak uitvoeren: een werkstraf
• Hechtenis: een celstraf van maximaal een jaar. Je krijgt dit soms voor overtredingen en verblijft dan in een Huis van Bewaring, en niet in de gevangenis

Bijkomende straffen

Naast de vier hoofdstraffen zijn er ook bijkomende straffen mogelijk:

• Verlies van bepaalde rechten (kiesrecht, ontslag als advocaat, niet meer mogen dienen in het leger)
• Verbeurdverklaring: de dader verliest het eigendom van de voorwerpen
• Openbaar maken van de uitspraak als straf

Een bijkomende straf kan in combinatie met een hoofdstraf of in combinatie met een andere bijkomende straf worden opgelegd. 

Maatregelen

Ten slotte is er nog een soort 'straf', naast de hoofdstraffen en de bijkomende straffen: de maatregel. Er is een aantal maatregelen in het Nederlandse strafrecht, zoals:

• Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis, ter beschikking stelling (TBS)
• Onttrekking aan het verkeer
• Schadevergoeding
• Plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders (ISD)

Naar een tbs-kliniek, en dan?

TBS betekent 'Ter beschikkingstelling' en is een maatregel die de rechter kan opleggen naast een gevangenisstraf.

TBS is een maatregel die alleen wordt opgelegd aan mensen die zware misdrijven hebben gepleegd en een psychische stoornis hebben. Zij worden ook wel ontoerekeningsvatbaar genoemd. Zij moeten dan eerst psychische hulp krijgen voor ze terug in de maatschappij mogen. Dit noemen we resocialisatie.

Tbs

Ter beschikking stelling

Ontoerekeningsvatbaar

Resocialisatie

Levenslang

In Nederland is de doodstraf officieel afgeschaft in 1983, maar de laatste persoon is in 1860 ter dood is veroordeeld.

Wel kennen we in Nederland de levenslange gevangenisstraf. Dit betekent ook echt levenslang, kijk maar in het filmpje!

Levenslang

Hoe lang duurt in Nederland een levenslange gevangenisstraf?

1. Ongeveer 25 jaar
2. Je hele leven lang

Wat vind jij? Moet je bij een levenslange gevangenisstraf de kans krijgen (om na 25 jaar) weer vrij te komen?

Jeugdcriminaliteit

Als je een strafbaar feit pleegt en je bent onder de 18 jaar, noemen we dit jeugdcriminaliteit. Vaak plegen jongeren ander soort misdrijven dan volwassenen. Denk maar aan vernieling door verveling. Ook zijn jongeren zich niet altijd even bewust van de gevolgen van het plegen van een strafbaar feit. Daarom kiest het Openbaar Ministerie er ook voor om er anders mee om te gaan. 

Voor kinderen en jongeren gelden andere regels dan voor volwassenen. Voor kinderen tussen de 12 en 18 jaar geldt het jeugdstrafrecht, voor kinderen jonger dan 12 jaar is er zelfs geen straf. 

Een straf is afhankelijk van leeftijd

Tot 12 jaar	Geen vervolging . Een kind onder de 12 jaar kan niet door een rechter worden vervolgd. De politie spreekt de ouders van het kind wel aan. Als het gedrag van een kind uit de hand loopt, kan een gezinsvoogd toezicht houden op het kind.
12 - 18 jaar	Jeugdstrafrecht . Een kind onder de 18 dat geen extreem strafbaar feit heeft gepleegd, wordt berecht volens het jeugdstrafrecht.
18 jaar en ouder	Strafrecht . Voor iedereen boven de 18 jaar geldt het normale strafrecht.

Regels in het jeugdstrafrecht

Wanneer je volgens het jeugdstrafrecht voor de rechter komt, gelden er andere regels dan bij volwassenen: 

1. De rechtszaak vindt achter gesloten deuren plaats

2. De zaak wordt geleid door een kinderrechter

3. Er gelden andere straffen

4. De rechter kan een gezinsvoogd als maatregel opleggen

Waarom zou een kind onder de 12 geen straf kunnen krijgen?

Waarom is verveling een belangrijke
oorzaak van strafbaar gedrag onder jongeren?

Noem twee verschillen tussen het
jeugdstrafrecht en het gewone strafrecht

Waarom zouden jongeren vaker misdrijven plegen dan andere leeftijdsgroepen?

Wat is de reden dat de burgemeester ouders wil beboeten?

Hoe moet er volgens jou worden omgegaan met
kinderen die messen bij zich dragen?

Hoe werkt bureau Halt?

Bureau Halt is bedoeld als alternatief voor een rechtszaak en een eventueel bijkomende straf. Dit scheelt de jongeren een strafblad. Een straf van bureau Halt is bedoeld om te leren van fouten. Een Halt-straf bestaat uit vaste onderdelen:

1. Gesprekken tussen de jongere, ouders en de Halt-medewerker
2. Eventuele schade vergoeden
3. Aanbieden van excuses
4. Maken van leeropdrachten
5. Soms ook een werkopdracht

Als een jongere hieraan heeft voldaan, hoeft hij niet voor de rechter te komen. 

Ben je verplicht om mee
te werken aan een Halt-straf?

1. Ja, het is verplicht
2. Nee, het is een alternatief voor een rechtszaak

Wat is het voordeel van een
Halt-straf voor jongeren?

Welke straf heeft Daniel
gekregen van bureau Halt?

Wat is jeugdcriminaliteit?
Omschrijf dit in je eigen woorden.

Wat is een strafblad?

1. Een overzicht met strafbare feiten van de veroordeelde
2. Een overzicht met alle straffen in Nederland

Wat betekent TBS?

1. Te betere stande
2. Ter beschikking stelling

Wat betekent een levenslange gevangenisstraf in Nederland?

1. Gevangen voor je hele leven met een kans op vervroegde vrijlating
2. Gevangen voor drie keer 25 jaar
3. Gevangen voor 25 jaar
4. Gevangen voor je hele leven zonder een kans op vervroegde vrijlating

Wat betekent ontoerekeningsvatbaar?

1. Dat je niet snel een psychische ziekte zult krijgen
2. Dat het niet jouw schuld is als je een psychische ziekte krijgt
3. Dat een verdachte door ziekte niet wist wat hij/zij deed tijdens de misdaad
4. Dat jij nooit de rekening hoeft te betalen

Wat betekent resocialiseren?

1. Dat een veroordeelde heel asociaal gedrag laat zien
2. Dat een veroordeelde hulp krijgt om terug te kunnen keren in de maatschappij
3. Dat een veroordeelde hulp krijgt om meer vrienden te krijgen
4. Dat een veroordeelde hulp krijgt om minder vrienden te krijgen

Welke regel geldt NIET
voor het jeugdstrafrecht?

1. Een advocaat is verplicht
2. De rechtszaak is in het openbaar
3. Er kunnen speciale maatregelen opgelegd worden
4. De verdachte kan een gevangenisstraf opgelegd krijgen

Een jongen van 11 die via Instagram
mensen oplicht:

1. moet naar Halt
2. is niet strafbaar
3. komt voor de kinderrechter
4. valt onder het jeugdstrafrecht

Begrippen uit deze les

• TBS
• Ontoerekeningsvatbaar
• Resocialisatie
• Strafblad
• Jeugdstrafrecht
• Bureau Halt