P1 HV1 wk47-2 (5) H25 alinea-indeling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

• Lezen
• Uitleg - H25 alinea-indeling
• Aan de slag!

Aan het einde van deze les...

... kan ik goede alinea's schrijven waarin zinnen elkaar logisch opvolgen.

Stil lezen

Herhaling

• H41 slot

Hoe zat het ook alweer? 

De aandacht trekken (inleiding)

Hoe maak je als schrijver de lezer direct nieuwsgierig?

• Stel een vraag. 
  Eet je ook het liefst iets dat niet gedood hoeft te worden voordat het op jouw bord beland?
• Geef een voorbeeld.
  Je hebt vlees nodig om voldoende ijzer en eiwitten binnen te krijgen. Dit is één van de fabels die er bestaan over het moeten eten van vlees. 
• Kom met een (opmerkelijk) feit.
  Zelfs veel topsporters eten tegenwoordig een plantaardig dieet. 
• Vertel een anekdote.
  Mijn zusje bekeek ooit een documentaire over een veemarkt. Dit vond ze zo zielig voor de dieren dat ze vanaf dat moment alleen nog maar vleesvervangers heeft gegeten. 

H41 Slot 

Het slot van een tekst bestaat uit één alinea. Hierin geef je een samenvatting van het middenstuk. Je komt terug op wat je in de inleiding hebt geschreven. Je rondt je tekst zo logisch af. 

• Geef je een mening met argumenten? Het slot bevat dan een conclusie.
• Schrijf je over een gebeurtenis? Dan vat je dit samen in het slot.
• Stel je een probleem centraal? Noem in het slot de belangrijkste oplossing. 
• Begon je met een vraag? Dan geef je in het slot het antwoord. 

Uitsmijter

In het slot staat nooit nieuwe informatie. Maar, alleen een samenvatting of conclusie is saai. Daarom kiezen schrijvers vaak voor een verrassende 'uitsmijter' als slot. 

- een vraag die de lezer aan het denken zet:

Wat zullen onze achterkleinkinderen ervan vinden dat wij nog vlees aten?

- een prikkelende stelling:

We kunnen dus wel zeggen dat de bio-industrie zijn taak niet zo goed vervulde. 

- een oproep om iets te doen of juist te laten:

Dus waar wacht je nog op? Teken die petitie!

Let op: niet elke tekst heeft een slot. Nieuwsberichten bijvoorbeeld. 

H25 Alinea-indeling 

Hoe schrijf je een goede inleiding?

Elke alinea heeft een:

• openingszin
• een kern
• een slot

De opening bevat een korte inleiding van het onderwerp in die alinea. Dat is de kernzin: die maakt de lezer duidelijk wat hij in die alinea kan verwachten. Daarna volgt er uitleg, een voorbeeld of iets anders. De laatste zin in meestal een samenvatting of conclusie. 

Kernzin

Let op: de kernzin staat niet altijd vooraan in een alinea. 

Soms begint de schrijver juist met een voorbeeld en noemt daarna pas het onderwerp. Dat zorgt voor afwisseling in de tekst en maakt de lezer extra nieuwsgierig. 

• Maak niet alle zinnen even lang, maar varieer in zinslengte.
• Herhaal niet steeds dezelfde woorden, maar zoek synoniemen. Zie voorbeeld blz. 104
• Gebruik verwijswoorden. Het moet duidelijk zijn naar wie of wat een verwijswoord verwijst. Zie voorbeeld blz. 104

Stap 1: Lees de onderstaande alinea's 

Alinea 1:

Plasticvervuiling is een groot probleem voor het milieu. Elk jaar belandt er miljoenen kilo’s plastic in de oceanen. Hierdoor sterven veel dieren, zoals vissen en schildpadden, omdat ze het plastic inslikken of erin verstrikt raken. Bovendien duurt het honderden jaren voordat plastic afbreekt.

Alinea 2:

Een gezonde levensstijl begint met voldoende beweging. Veel mensen denken dat je uren moet sporten, maar dat is niet waar. Al met een halfuur wandelen per dag verbeter je je gezondheid. Dit helpt niet alleen om fit te blijven, maar ook om stress te verminderen.

Stap 2: Schrijf een kernzin voor elke alinea

• Werk samen met je partner.

• Vat elke alinea samen in één duidelijke kernzin. Gebruik geen details, maar houd het kort en krachtig.

Voorbeeld kernzin:

Bij een tekst over schooldruk: 

Steeds meer jongeren ervaren stress door hoge verwachtingen op school.

Stap 3: Presentatie en feedback

• Deel je kernzinnen met de klas (of wissel uit met een ander tweetal).
• Bespreek samen welke kernzinnen goed de alinea samenvatten en waarom.

Tip: De kernzin moet direct duidelijk maken waar de hele alinea over gaat!

Het resultaat

Hier zijn de kernzinnen die passen bij de alinea's uit de opdracht:

Alinea 1:

Plasticvervuiling veroorzaakt ernstige milieuproblemen en bedreigt het leven in de oceanen.

Alinea 2:

Een gezonde levensstijl kan al bereikt worden door dagelijks een korte tijd te bewegen.

Aan de slag!

Keuze:

Kijk je huiswerk na. 

Vraag feedback van een ander duo op je slot. 

Maak je huiswerk.

Ben je klaar? Ga verder met de PO. 

Je werkt in stilte, 

je kunt geen vragen stellen. 

Je werkt in stilte, 

je kunt vragen stellen. 

Je mag overleggen met jouw buur, doe dit zachtjes. 

Huiswerk: maken H25 opdr. 1 t/m 4

Afsluiting

Aan het einde van deze les...

... kan ik goede alinea's schrijven waarin zinnen elkaar logisch opvolgen.

Volgende les

• H26 zinsverbanden