GHZ sexualiteit GHZ

• verpleegkunde ghz
• MBO
• Studiejaar 1

SEKSUALITEIT IN DE GHZ

Welke ervaringen binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking heb jij omtrent 'Seksualiteit'?

Seksualiteit in de GHZ

Ook mensen met een verstandelijke beperking hebben het recht om op het gebied van seksualiteit eigen keuzes te maken. Seksualiteit en hoe ermee omgaan is een groeiproces en mensen met een beperking ervaren vaak verschillende problemen op het gebied van seksualiteit. Experimenteren en leren door ervaring is dus belangrijk.

Handelingsverlegenheid

Er is nog veel handelingsverlegenheid bij de (professionele) omgeving om met mensen met een verstandelijke beperking over seks te praten. Cliënten missen vaak positieve seksuele ervaringen, krijgen te maken met misbruik of vinden relaties moeilijk. Vaak wordt seksualiteit pas besproken na zo'n negatieve ervaring. Het is belangrijk om dit voor te zijn.

Belangrijke uitgangspunten bij Seksuele ontwikkeling en begeleiding daarbij

• Open communicatie:  maak en houd het onderwerp bespreekbaar.
• Stimuleren van gezonde ontwikkeling. De behoefte aan intimiteit en geborgenheid niet willen onderdrukken. 
• Voorlichting. Er zijn bijvoorbeeld veel spellen over intimiteit en seksualiteit. Na toestemming van ouders/verzorgers kan een begeleider of een andere professional die met een cliënt doen.
• Preventie: Onder preventie valt voorlichting, maar ook het in kaart brengen van risicovol gedrag. 

Voorlichting is belangrijk om de seksuele gezondheid te stimuleren.

Een seksuologe-psychologe kan  gesprekken voeren met cliënten, ouders en begeleiders, verzamelt informatie en adviseert over begeleiding en/of behandeling. Bij complexe vragen werkt ze samen met bijvoorbeeld een AVG-arts en een gedragswetenschapper.

De cijfers 

Onderzoek in 2011 toonde aan dat 61 procent van de vrouwen en 23 procent van de mannen met een beperking, lichamelijk, zintuiglijk of verstandelijk zijn misbruikt. Dit gebeurde binnen en buiten de instellingen, blijkt uit onderzoek van kenniscentrum voor seksualiteit Rutgers en het instituut voor kennis en aanpak van sociale vraagstukken Movisie.

https:

https:

Casus

Lisa is 19 jaar. Ze heeft ernstige meervoudige beperkingen en ligt op de douchebrancard. Zodra haar luier af is, gaan haar handen naar haar kruis. Ze zit aan zichzelf, obsessief en met zoveel kracht dat ze zichzelf zou kunnen beschadigen. Hoe reageer je daarop als begeleider? Geef je haar de ruimte? En hoe zorg je ervoor dat ze geen schade oploopt? 

Casus Pedro

Pedro is een vrolijke jongen van 15 en heeft een licht verstandelijke beperking. Hij komt uit een groot, warm gezin van 6 kinderen en thuis sliep hij vaak met zijn broertje of zusje in één bed. Nu woont hij sinds een jaar op de woongroep Zonneheuvel met 5 andere bewoners. 

Pedro heeft het erg naar zijn zin op de groep en heeft leuke contacten met de andere jongens en meiden. Maar ’s nachts zorgt hij voor onrust. Zodra het donker wordt en iedereen naar bed is, zoekt hij de andere bewoners op en kruipt bij een van hen in bed. ‘Even knuffelen’ zegt hij zelf. Een van de meiden bij wie hij vaak in bed kruipt heeft een vriend op een andere woongroep. Hij is hier niet van gediend.

Bespreken.. casus Pedro

In ieder geval begin je bij de cliënt. Je onderzoekt wat er precies gebeurd is, wat hem of haar drijft en je gaat met hem of haar in gesprek. Als dat niet mogelijk is - bijvoorbeeld in het geval van Lisa - ga je in gesprek met de naaste familie. Je probeert niet meteen door te schieten naar denken in risico’s maar bespreekt wat iemands wensen en behoeften zijn. Ieder mens heeft recht op een prettig leven en seks hoort daarbij. Zo staat het ook in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens - en dus ook van mensen met een verstandelijke beperking.

Vervolg casus Pedro

Dat neemt niet weg dat die risico’s er wel zijn. Maar door eerst te kijken naar iemands behoeften en welke betekenis bepaald gedrag heeft, maak je het niet meteen onnodig groot. Dat pas je aan op het niveau van wat hij aankan. Natuurlijk heb je ook te maken met beeldvorming. Ouders, familie en andere begeleiders hebben soms andere normen en waarden en kunnen gedrag op een andere manier ervaren. Maar ook zij willen uiteindelijk dat hun naaste goede zorg krijgt en gelukkig is. Aandacht voor seksualiteit hoort daarbij. De vraag is steeds: wanneer moet je iemand beschermen en wanneer kun je hem zichzelf laten ontdekken?  

 

Seksualiteit is een ‘voorzichtig’ onderwerp. Maar ook een belangrijk onderwerp dat we niet uit de weg kunnen gaan. Verken het met je cliënt. Hoe was het vroeger thuis? Werd erover gesproken of werd het genegeerd? Hoe gaat de omgeving ermee om? Cliënten missen vaak positieve seksuele ervaringen en vinden relaties moeilijk. Vaak wordt seksualiteit pas besproken na een negatieve ervaring. Het is belangrijk om dit voor te zijn. Maak duidelijk dat anderen grenzen hebben en hoe je daarnaar kunt luisteren. Maar ga niet voorbij aan de behoeften die iemand zelf heeft. Want ook mensen met een verstandelijke beperking hebben het recht om op het gebied van seksualiteit eigen keuzes te maken.

Interessante links

• https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/licht-verstandelijke-beperking/seksueel-grensoverschrijdend-gedrag-pas-op-de-grens
• https://www.youtube.com/watch?v=gpj4Ll0twaI