Les 5, deel 2/3: Fermenteren

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 5: Fermenteren

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

            weet je meer over het nieuws;

            weet je meer over het fermenteren van voedsel;

       

            kun je de tekst samenvatten door van elke alinea in één zin

            het belangrijkste te vertellen.

            kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

Fermenteren:

oma's keukentechniek is terug

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

bron

Bron: Trouw (30/1/2017, door J. Terpstra)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’. In de volgende slides gaan we de alinea's een voor een langs.

Wat ga je in deze tekst lezen over fermenteren denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat heeft het introductiefilmpje met deze tekst te maken, vind je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Fermenteren: oma's keukentechniek is terug

Fermenteren, een oude techniek om groenten langer te bewaren, is terug. Zelf zuurkool, yoghurt of augurken maken is eenvoudig, gezond en een energiezuinige oplossing voor voedselverspilling.

de titel en de inleiding

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze inleiding staat dat fermenteren een oude techniek is om groenten te bewaren. Hoe denk je dat die techniek werkt?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hoe komt het dat je minder eten verspilt door te fermenteren? Leg uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

In de inleiding staat dat fermenteren een techniek is om groenten langer te bewaren. Dan hoe je het dus minder snel weg te gooien omdat je het langer kunt eten. Daardoor verspil je minder.

de eerste alinea

Experimenteren

Tanja Stevens (41) uit Maastricht is voedingsdeskundige en geeft fermenteerworkshops. Thuis experimenteert ze er dagelijks op los. "Gefermenteerd eten is gezond en leuk om te maken." Ze schenkt melkkefir door een zeef in een glazen fles. "Dit is de kefir, een zuur en lichtbruisend melkdrankje dat ik maak door een yoghurtplantje (zie figuur 1) bij rauwe melk te doen." Aan de witte vloeistof voegt ze citroen- en sinaasappelschil toe. "Zo smaakt het naar yokidrink. Het is heel gezond. Mijn kinderen zijn er dol op." Haar experimenten worden steeds gekker, geeft ze lachend toe. Op de keukenkastjes staat een heus laboratorium, de koelkast staat vol met potten en achter het gordijn in de huiskamer staan vissenkoppen te rotten. "Ik had teveel vis. In dit huis wordt niets verspild”. 

de workshop

Betekenis: de korte cursus waarin je dingen leert door ze te doen

de deskundige

Betekenis: iemand die veel van iets weet

het nieuws

de tekst

terugblikken

klik hier voor de betekenis van de oranje woorden

heus

Betekenis: echt

figuur 1

Weetje: In deze alinea wordt gesproken over een yoghurtplantje. Maar op de afbeelding zie je dat het helemaal niet op een plantje lijkt! Het is dan ook geen echt plantje, maar een soort bacteriekorrels.

Bespreeksuggestie(s):

• Hebben de leerlingen wel eens kefir gedronken? Hoe smaakte het?
  

Hoe zou jij thuis kunnen experimenteren met fermenteren?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Beschrijf in je eigen woorden waarom jij wel of niet zou fermenteren.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede alinea

de bacterie

Betekenis: het hele kleine levende wezen dat je alleen met een microscoop kunt zien

Rotten

Fermenteren is het laten rotten van groenten, fruit, zuivel, vis of vlees. Dat rotten moet je goed in de gaten houden. Het klinkt vies, maar bijna iedereen eet dagelijks gefermenteerde producten: brood, kaas, bier, chocola, zure haring, parmaham en Aziatische producten zoals sojasaus zijn allemaal gefermenteerd. Ze zijn tot hun huidige vorm, geur, kleur en smaak gekomen met behulp van bacteriën, schimmels en gisten. Zo is zuurkool niets anders dan witte kool met zout: bacteriën op de kool maken van de aanwezige suikers melkzuur. Ook bij olijven en in alcoholische dranken als cider, bier en wijn doen bacteriën het werk. "Het is een soort toveren", zegt Stevens. "Je weet nooit welke smaak er uitkomt."

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na de inleiding heb je verteld hoe jij denkt dat fermenteren werkt. Klopt jouw uitleg met de informatie in deze alinea? Leg uit wat er wel of niet klopte.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Gefermenteerd of niet?
Klik op de hotspots. Sleep ze vervolgens naar de juiste plek. Weet je het niet? Zoek het dan op!

de tekst

het nieuws

terugblikken

wel gefermenteerd

niet gefermenteerd

sojasaus

spinazie met ei en aardappels

ijs

speculaasjes

bier

kwark

de derde alinea

Duizenden jaren oud

De techniek zelf is al duizenden jaren oud. "Fermentatie is één van de oudste technieken om levensmiddelen te conserveren", zegt hoogleraar Eddy Smid van de Wageningen Universiteit. "Nog voordat er schrift was fermenteerden mensen al. Toen mensen gingen leven van de landbouw bewaarden ze zo het overschot aan groenten", zegt Smid. Tijdens het koloniale tijdperk maakte fermenteren overzeese verre reizen succesvol: zuurkool hield vitamine C vast, waardoor de bemanning geen scheurbuik kreeg. "Fermenteren is een vergeten techniek van onze oude moeder of oma die een wintervoorraad aanlegde", zegt Weij. "In de jaren zestig verdween het uit onze keuken. Nu is het weer terug, en ik denk niet dat het nog verdwijnt."

het levensmiddel

Betekenis: dat wat gegeten of gedronken wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

conserveren

Betekenis: zorgen dat het langer bewaard kan worden zonder te bederven

het overschot

Betekenis: wat nog over is

Klik hier en luister mee!

Bespreeksuggestie(s):

• Hoe maakte fermenteren verre overzeese reizen vroeger succesvol? Wat heeft dat met zuurkool te maken?
  

In het introductiefilmpje werd scheurbuik al benoemd,
maar wat is scheurbuik eigenlijk?

1. scheurbuik is een ziekte die ontstaat als je te lang geen vitamine A binnenkrijgt
2. scheurbuik is een ziekte die ontstaat als je te lang geen vitamine B binnenkrijgt
3. scheurbuik is een ziekte die ontstaat als je te lang geen vitamine C binnenkrijgt
4. scheurbuik is een ziekte die ontstaat als je te lang geen vitamine D binnenkrijgt

Waarom verdwijnt gefermenteerd voedsel niet meer denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de vierde alinea

Gezond?

Er wordt wel beweerd dat gefermenteerd eten erg gezond is. Klopt dit ook? Volgens Smid zijn veel gefermenteerde producten inderdaad gezonder dan rauwe producten. "Fermentatie verrijkt producten met nieuwe voedingsstoffen en zorgt ervoor dat mineralen als ijzer en calcium beter opgenomen worden door ons lichaam. Ons voedsel is tegenwoordig sterk bewerkt. Nooit eerder aten we zoveel steriel voedsel." Hoe goed dat voor mensen is, is nog de vraag. Volgens Smid zijn er nog weinig studies gedaan, maar zijn er zeker aanwijzingen dat consumptie van bepaalde bacteriën juist bijdraagt aan de gezondheid.

bewerken

Betekenis: aanpassen om het beter geschikt te maken voor iets anders

het nieuws

de tekst

terugblikken

steriel

Betekenis: zonder bacteriën

bijdragen aan

Betekenis: meehelpen aan

Waarom is veel gefermenteerd voedsel gezonder dan rauwe producten

volgens de hoogleraar?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De hoogleraar zegt dat door fermentatie nieuwe voedingsstoffen in voedingsmiddelen ontstaan en dat het ervoor zorgt dat mineralen als ijzer en calcium beter opgenomen worden door ons lichaam.

Wat denk jij, zou je fermenteren ook een voedselhype kunnen noemen?

Leg uit waarom je dat wel of niet vindt.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

                     Maak een samenvatting van de tekst door van elke alinea in één zin (in eigen woorden)

       te vertellen wat de belangrijkste informatie is.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hoe doe je dat?

Stel jezelf steeds de vraag: wat is het belangrijkste dat deze alinea vertelt over het kopje van de alinea (en wat heeft dat te maken met de titel van de tekst)?

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan vertellen wat fermenteren is en wat de voordelen

zijn van fermenteren.

Ik kan voorbeelden noemen van gefermenteerd voedsel.

Ik kan de tekst samenvatten door van elke alinea in één zin
            het belangrijkste te vertellen.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken