(3havo/vwo) H7 een weerbarstige natuur paragraaf 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 1 H7
  
• maken opdracht 1,2,4,5,6,7,8,9
  
• nabespreken paragraaf 1
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

• wat de oorzaken zijn van het koude klimaat in Rusland
  
• wat de belangrijkste bodemsoorten zijn in Rusland en welke eigenschappen ze hebben
  
• wat permafrost is en hoe je in permafrostgebieden toch kunt bouwen
  
• welke transportproblemen Rusland over water en over de weg heeft

www.thetruesize.com

uitleg/aantekeningen

Klimaat

• Het klimaat is ongunstig.
• Koude winters, warme zomers (landklimaat, Df).
• Op sommige plekken wordt het nooit warmer dan 10 graden celsius. 

Klimaat

Kou wordt veroorzaakt door:

• Geen warme golfstroom meer.
• Oeral en Kaukasus in het zuiden
• 55 graden NB - 75 graden NB: weinig zonuren in het noorden

Bodem: op de Taiga

Podzol (zwarte/witte laag):

• Onstaat in naaldbossen
• Weinig verdamping, veel neerslag
• Zuur water wordt tegen gehouden door oerbank
• Grond wordt onvruchtbaar door hoge zuurgraad

Aantekeningen B112 Bodemsoorten:

Podzol ontstaat in naaldwouden.

Naalden hebben hoge zuurgraad, bij vergaan ontstaat zure humus. Het zure water lost voedingsstoffen op. 

De uitgespoelde voedingsstoffen en mineralen klitten dieper in de bodem samen in een keiharden laag: oerbank

Bodem: op de Taiga

Oerbank (onderste zwarte laag):

• Dekzand 
• Regenwater spoelt plantenresten en mineralen (bijvoorbeeld ijzer) de bodem in
• Reactie tussen zure plantenresten en mineralen zorgt voor harde bodemlaag: Oerbank

Bodem: ten zuiden van de Taiga

Zwarte Aarde/tsjernozem: 

• Vruchtbare lossbodem 
• Evenwicht tussen neerslag en verdamping
• Weinig uitspoeling, mineralen worden weggespoeld
• Plantenresten zorgen voor vruchtbare landbouwgrond.

B112: zwarte aarde

Steppegebied groeit veel gras met lange wortelstelsels.

Daar onwwikkelt zich een dikke, zwarte humuslaag met vruchtbare bodems.

Toendra: Winter

Toendra: Zomer

Permafrost

Zomer

Winter

gras, mos en lage struikjes

niet bevroren grond

altijd bevroren ondergrond

sneeuw

bevroren 

grond

permafrost in de winter 

permafrost in de zomer 

• in de zomer ontdooit de bovenkant
• smeltwater zakt niet weg, dus moerassig

• wegen, kusten, huizen verzakken
• Russen spreken over rasputitsa

Bevroren plantenresten komen door het smeltende ijs meer in aanraking met zuurstof en gaan ontbinden. Gevolg extra CO2 komt vrij die de planten eerder hadden opgenomen!

zelfstandig werken

lezen paragraaf 1 H7 een weerbarstig klimaat
maken opdracht 1,2,4,5,6,7,8,9
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 104/105
  
• werkboek blz. 129/130/131
  

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

Stelling:
Rusland heeft een warme zomer door de invloed van de warme golfstromen op de Atlantische en Stille Oceaan.

1. Juist
2. Onjuist

De winters in Rusland zijn koud omdat...

1. ...zuidelijke bergketens de tropische lucht uit het zuiden tegenhouden.
2. ...Rusland te ver van de Atlantische Oceaan af ligt om invloed te hebben van de warme golfstroom
3. ...Omdat oostelijke bergketens de invloed van de Atlantische Oceaan tegenhouden.
4. ...een deel van Rusland te weinig zonuren maakt.

Waarom beperkt de akkerbouw zich tot het zuiden van Rusland?

1. Door mineralen uit de oerbank is de grond daar vruchtbaar
2. De grond is daar vruchtbaar door de zwarte aarde
3. De grond is daar vruchtbaar door plantenresten in de podzolbodem
4. De boeren wilden niet in het noorden gaan wonen omdat ze het daar te koud hadden

De toendra is erg moerassig omdat...

1. het smeltwater in de zomer niet wegspoelen door de bevroren onderlaag.
2. er door intensieve veeteelt geen gras meer is om vocht uit de bodem op te nemen.
3. het smeltwater in de zomer niet weg kan spoelen door de oerbank.
4. er het hele jaar door meer neerslag valt dan er verdampt.