Eindpresentatie dinsdag 13 juni 2023

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

 Praktijkonderzoek

Door          :  Karin Gockel

Locatie     :  Zone.college Borculo

Datum       :  juni 2023

Inhoud

1. Aanleiding onderzoek
2. Burgerschap kerntaak onderwijs
3. Onderzoeksvraag en deelvragen
4. Het Zone.college in Borculo
5. Opbrengsten van het onderzoek
6. Aanbeveling
7. Vragen

*Op de slides staan diverse quotes afkomstig uit het praktijkonderzoek

Definitie van burgerschap

1. Aanleiding onderzoek

1. Sinds 2021 is de wet rondom burgerschapsonderwijs aangescherpt
2. De wettelijke opdracht burgerschap is een reactie vanuit de politiek, wetenschap en de samenleving. 
3. Maatschappelijke veranderingen vanuit de samenleving die hebben plaatsgevonden.
4. In Borculo hebben er diverse incidenten plaatsgevonden die te maken hebben met de toegenomen pluriformiteit en onverdraagzaamheid in onze samenleving.

*op de volgende slides zullen deze worden toegelicht

1. Wet burgerschapsonderwijs aangescherpt

2. Reacties politiek, wetenschap en samenleving

• In 2017 bleek uit een internationaal vergelijkend onderzoek (Munniksma, 2017) dat scholen in Nederland nog weinig aan burgerschap doen.
• Uit onderzoek van het ADKS (2021) kwam naar voren dat er grote verschillen in burgerschapscompetenties en betrokkenheid zijn tussen leerlingen uit gezinnen met lager en hoger opgeleide ouders en tussen vmbo-leerlingen en havo/vwo leerlingen.
• Een derde aanleiding volgt in 2022, leerlingen blijken uit een onderzoek minder kennis te hebben over onze democratie en rechtsstaat en mensenrechten (ADKS, 2022). 
• De vierde aanleiding is dat volgens onderzoek (SCP, 2021) Nederlanders zich best zorgen maken over de verharding in de samenleving. 

3. Maatschappelijke veranderingen

• De Nederlandse samenleving wordt sinds het begin van de eenentwintigste eeuw gekenmerkt door grote maatschappelijke veranderingen zoals toenemende globalisering, groeiende individualisering, een groeiende afstand tussen burger en politiek en toenemende pluriformiteit. 

• Van Gunsteren (1992) benoemde deze ontwikkelingen al lang geleden.  Investeren in burgerschap is volgens van Gunsteren dan ook ‘een verstandige voorbereiding op een onzekere, veranderlijke en verrassende toekomst’ (van Gunsteren, 1992).

4. Incidenten op het Zone.college in Borculo

Meer dan voorheen zien ook docenten leerlingen extreme uitlatingen doen in de klas (Eidhof, 2020):

• De afstand tussen burger en politiek is merkbaar op school. 
•  Een aantal docenten met een niet-westerse achtergrond konden hun werk als docent hier moeilijk verwezenlijken en moesten zelfs stoppen hierom. 
• Leerlingen stellen zich vaak niet verdraagzaam op jegens ‘de andere sociale groep’ en dit is niet bevorderlijk voor de sociale cohesie. 

2. Burgerschap kerntaak onderwijs

• Burgerschap is volgens Wilschut & Nieuwelink (2016) één van de kerntaken van het onderwijs geworden naast het reguliere curriculum. We zullen jongeren competenties moeten aanleren om hun weg te vinden in de huidige wereld.
• Die competenties zijn een belangrijke hulpbron voor mensen om zich in het sociale en politieke leven te kunnen redden, en onmisbaar voor het voortbestaan van een vitale, democratische samenleving (SLO, 2021).
• De school is immers een samenleving in het klein en kan zo een oefenplaats zijn waar leerlingen actief oefenen met vaardigheden die ze nodig hebben om succesvol deel te nemen aan de samenleving.
  

Oud-onderwijsminister Arie Slob (2018):

“Als mens word je nu eenmaal niet met een democratisch gen geboren. Als je de democratische rechtsstaat wilt behouden dan moet je er iets voor doen om deze door te geven” 

3. Onderzoeksvraag en deelvragen

Wat is er nodig op het Zone.college in Borculo om doelgericht en samenhangend te werken aan burgerschapsonderwijs?

• Wat is burgerschapsonderwijs? 

• Wat is de opdracht van de overheid? 

• Hoe kunnen scholen doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs vorm geven?

• Wat is de visie van het locatie managementteam op het Zone.college in Borculo omtrent burgerschapsonderwijs? 

• Wat wordt er al gedaan op het Zone.college in Borculo aan burgerschapsonderwijs? 

• Wat ontbreekt er nog op het Zone.college in Borculo aan burgerschapsonderwijs? 

4. Het Zone.college in Borculo

Het Zone.college

• Borculo is gelegen in de regio Achterhoek.
  
• Het is een school waar vooral één sociale groep domineert en homogeniteit de boventoon voert, de groep witte autochtone Nederlanders (98%)
• Er wordt vmbo onderwijs aangeboden in de groene sector
• Veel leerlingen hebben vanuit huis een agrarische achtergrond
  
• Ruim 350 leerlingen en ongeveer 60 medewerkers vormen samen de gemeenschap van het Zone.college Borculo. 
• Leerlingen komen grotendeels op de fiets en leggen gemiddeld een afstand van huis tot school af van 15 km.
• De school is populair ondanks de krimpregio die de Achterhoek is. Er is een lotingssysteem ingevoerd om het leerlingaantal aan te kunnen. 

5. Opbrengsten van het onderzoek

• Het burgerschapsonderwijs op het Zone.college in Borculo voldoet niet aan de eisen. Er wordt al wel heel veel (onbewust) gedaan in allerlei vaksecties en projecten, maar dit gebeurt niet op een bewuste, doelgerichte en samenhangende manier.
• Om burgerschapsonderwijs te implementeren op het Zone.college zal er meer bestuursverantwoordelijkheid  moeten komen en zal er formatie moeten worden vrijgemaakt om hiermee aan de slag te gaan.
• Medewerkers van het Zone.college in Borculo moeten geïnformeerd worden over de inhoud van de burgerschapswet. 
• Verder is in dit onderzoek expliciet naar voren gekomen om rekening te houden met een aantal ontwikkelingen in onze samenleving, met als belangrijkste de toegenomen pluriformiteit in onze samenleving. Op scholen met een homogene groep leerlingen moet het onderwijs erop toezien dat leerlingen in aanraking komen met andere culturele gedachten, gebruiken en uitingen (Kleijwegt, 2016).

6. Aanbeveling 

• Wil je op een doelgerichte en samenhangende manier burgerschapsonderwijs implementeren, dan zul je een visie moeten opstellen (wat voor school willen we zijn) , doelen opstellen, een curriculum vaststellen en de behaalde resultaten inzichtelijk maken door te meten en daarna eventueel je plan bijstellen.

• De aanbeveling is dat het LMT middels de PDCA-cyclus het hele team gaat informeren  over de inhoud van de burgerschapswet zodat een eerste stap gezet kan worden om kwaliteitszorg te waarborgen. 

7. Vragen?