H8.1 Niet-westerse kunst & Jazz

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

8.1 Niet-westerse kunst als inspiratiebron en Jazz

Op de omslagafbeelding zie je Duke Ellington. 

Wat draagt vanaf 1900 bij aan de populariteit van volkskunst uit verre landen? Noem één oorzaak.

- Ver reizen wordt makkelijker.

- Nieuwe musea geopend waarin kunst uit de kolonies te zien is

Waarom is de naam primitieve kunst voor volkskunst vanuit onze huidige blik op de wereld achterhaald?

Primitieve kunst benadrukt het idee dat het westen superieur is aan de 'verre landen' en de volkskunst die daar gemaakt wordt. 

Westerse kunstenaars haalden uit verschillende verre landen hun inspiratie. 

Bijvoorbeeld uit volkskunst, zoals Afrikaanse maskers, schilden en beelden --> die lijken te verwijzen naar 'onzichtbare oerkrachten', maar ook uit de Native Amerikaanse cultuur.

In de volgende dia zie je een filmpje met een korte uitleg over Demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso, waarbij deze invloed goed te zien is.

0

Afrikaanse maskers en Picasso

• Les demoiselles d'Avignon
• Voorloper kubistische stroming
• Bordeel met vrouwen
• Sterk vereenvoudigde vormen
• Geen logische verhoudingen van ledematen
• Meerdere perspectieven tegelijk belicht

Pablo Picasso
Les demoiselles d'Avignon (1907)

Het tentoonstellen van Picasso en zijn 'primitieve' werken nu

• Relatief nieuw museum Musée du quai Branly 
• Niet westers georiënteerde presentatie van werken uit Amerika, Oceanië, Afrika en Azië
• Volgend filmpje: Gesprek / review over tentoonstelling Picasso Primitif. 
• Moeilijkheden rondom hedendaagse discussie over gestolen kunst uit de koloniale periode. 

Het relatief nieuwe museum Musée du quai Branly exposeert op een niet westers georiënteerde wijze werken uit Amerika, Oceanië, Afrika en Azië.

In het volgende filmpje zie je een gesprek / review over de tentoonstelling Picasso Primitif. De vrouw bespreekt ook de moeilijkheden die de tentoonstelling met zich meebrengt in de hedendaagse discussie over gestolen kunst uit de koloniale periode. 

Is de kunst van Picasso cultural appropriaton?

Maak de volgende vragen:

12, 23

12. Het expressionisme is op zoek naar emotioneel geladen kunst waarin intuïtie en rechtstreekse uitdrukking van gevoel de rol van verstand overneemt. In de westerse wereld beschouwt men de niet-westerse kunst als primitief (niet gecultiveerd) eerlijk en expressief. In zekere zin (ook al is het oordeel discriminerend) waarderen de expressionisten dit.

23. - Wat vormgeving betreft is het een expressionistisch werk omdat het snel, expressief en met veel kleur geschilderd is.

- Wat inhoud betreft handelt het schilderij over een typisch expressionistisch onderwerp: de nachtkant van het bestaan; en geeft het schilderij uitdrukking aan de innerlijke onrust (emotie, angst, opwinding) van de schilder Picasso.

Huiswerk voor volgende week: 

Lees 164

Jazz en de weg naar Europa

Op de afbeelding zie je een foto van de Harlem Hellfighters. Dit is het enige zwarte regiment van het Amerikaanse leger dat ten tijde van de WOI naar Europa wordt gestuurd. Toevallig zit er in dit regiment een goede componist en voor vertrek zoekt hij meer muzikanten van Afro-Amerikaanse en Afro-Puertoricaanse achtergrond, waarmee hij de Harlem Hell Fighters vormt.

Het begint allemaal in...

New Orleans, USA

In Storyville

Zie het volgende filmpje voor uitleg 

-->

Op de afbeelding zie je een foto van de Harlem Hellfighters. Dit is het enige zwarte regiment van het Amerikaanse leger dat ten tijde van de WOI naar Europa wordt gestuurd. Toevallig zit er in dit regiment een goede componist en voor vertrek zoekt hij meer muzikanten van Afro-Amerikaanse en Afro-Puertoricaanse achtergrond, waarmee hij de Harlem Hell Fighters vormt.

Belangrijk om erbij te vertellen: 

Hoewel de zwarte gemeenschap dus de grondlegger is van de Jazz, was de eerste opname van een witte band: de Dixieland jazzband. 

Opname apparatuur was alleen beschikbaar voor de witte bevolking, dus het grootste gedeelte van de opnamen van jazz van bijvoorbeeld Louis Armstrong, is veel later opgenomen dan het geschreven is!

Het begin van een nieuwe stijl: Jazz

Storyville

1897-1917

Storyville is dus in 1897 opgericht door de heer Story, om zaken als prostitutie en gokken onder controle te houden. 

In de wijk ontstonden meerdere bordelen, voor zowel de armen als de rijken. Zwarte en witte bordelen bestonden naast elkaar, maar als zwarte man mocht je geen klant zijn. Het publiek bestond uit witte mannen. 

In de wijk waren allerlei 'zondelijke' dingen te vinden, die door Story en de gemeente gedoogd werden, zoals een bordeel, een saloon, een casino, etc. 

In deze bordelen werd gezocht naar entertainment, muzikanten. Bekende en minder bekende zwarte jazzmuzikanten kregen een kans om hun muziek te spelen voor een publiek en speelden soms de hele dag/nacht door, alsof het sfeermuziek is. 

Door deze optredens ontstond er een levendige scene voor muzikanten en kreeg Jazz de kans om te ontstaan! 

Bron afbeelding: https://musicmap.info/

Vanuit de ragtime en de stride ontstond in New Orleans Jazz. De zwarte bevolking creëerde een geheel nieuwe stijl van muziek in de wijk Storyville, een voormalig red light district in de stad. 

Omdat segregatie een groot ding was in Amerika op dat moment, is het ondenkelijk dat Jazz wordt geluisterd of dat er überhaubt platen worden gemaakt (LP's). Niet lang na het ontstaan van Jazz ontstaat er een volledig mannelijke witte band genaamd Dixieland Jazz. Zij maakten een licht verteerbare vorm van Jazz, dat door een groot publiek geluisterd werd.

In 1917 wordt het Franse leger versterkt met Amerikaanse troepen. 

Dit heeft een aantal gevolgen: 

Storyville, dat langs een station ligt, wordt in 1917 gesloten. De overheid wil niet dat de soldaten worden 'afgeleid' door zaken als prostitutie of gokken. 

Het 369ste regiment vertrekt naar Europa. Dit regiment, de 'Harlem Hell Fighters' is een volledig zwart regiment, met een componist en een groot aantal muzikanten als soldaten.

Storyville, dat langs een station ligt, wordt in 1917 gesloten.

Muzikanten kunnen niet
meer spelen in hun vaste
plekken en trekken uit de
stad. 

--> O.a. naar Chicago
Ontstaan Chicago Jazz

Louis Armstrong !

In de video is het nummer van Louis Armstrong en Billy Holiday te luisteren. Het is een fragment uit een film van 1947 over het moment dat Storyville moest sluiten.

Louis Armstrong

• 1901-1979
• Vertrekt naar Chicago vanuit New Orleans
• Nieuwe stijl! 
• Banjo en tuba vervangen door gitaar en contrabas
• Meer ruimte voor individuele solo's
• Luister volgende nummer-->

In dit nummer, Basin Street Blues (1928) is goed te horen dat er een contrabas in zit. 

De verschillende muzikanten hebben elk een improvisatiestuk tijdens hun solo. 

Dit improviseren is heel eigen voor jazz. Louis Armstrong doet dit zelfs met zang: dit heet scat.

In dit nummer zie je korte voorbeelden van het scatten: vocaal improviseren. 

Het 369ste regiment vertrekt naar Europa

1917

De Harlem Hell Fighters brengen Jazz naar Frankrijk!

Belangrijk is om hierbij te vertellen dat de Amerikaanse overheid deze groep écht als minder zag. Amerika wilde alle regimenten laten vechten vanuit de naam van Amerika, maar dit regiment mocht Frankrijk 'hebben'. Ze werden eigenlijk regelrecht de mislukking in gestuurd en waren het afvalputje van de Amerikaanse infanterie. 

Leden van dit regiment hebben heldhaftige en bijzondere prestaties geleverd tijdens de oorlog. Een iemand

Swing!

• Jaren 30: Jazzbands groter !
• Soms wel twintig muzikanten.
• Deze orkesten ontwikkelen een nieuwe stijl in Jazz: Swing.
• Achste noten afwisselend lang-kort gespeeld
  Zie het volgende filmpje voor voorbeeld --> 

Duke Ellington

• Grote orkesten --> behoefte aan geschreven muziek
• Ellington was een meester in het arrangeren voor een orkest
• Experiment met akkoordenschema's
• Vernieuwende klankkleur
• Uitgeschreven passages afgewisseld met solo's.
• Leidt orkest vanachter piano

Dit nummer, gemaakt in 1931, is van Duke Ellington. 

In dit filmpje is te zien dat Ellington zijn orkest leidt vanachter zijn piano. Mocht je meer willen zien van een concert van Ellington, kijk dan verder dan er in de les is getoond!

Cotton club

• Ellington vaste bespeler
• Regelmatige radiouitzendingen 
• --> Bekendste Afro-Amerikaan uit zijn tijd!

New Orleans Jazz / Dixieland

Chicago Jazz

Swing

Dixieland / New orleans Jazz

Chicago Jazz

Swing band

Dixieland: overwegend gespeeld door witte mensen.

New Orleans: overwegend gespeeld door Afro-Amerikaanse mensen.

Ritmesectie bestaat vooral uit banjo en tuba. 

Collectieve improvisaties

Dixieland is iets 'lichter' en 'makkelijker'

- (Overwegend) Afro-Amerikaanse bezetting

-In de ritmesectie spelen de gitaar en contrabas een rol

- Solo-improvisaties (waarvan de scat onderdeel is als invulling van een improvisaties van de zanger)

 

- Gespeeld door grote orkesten.

- Dansbare muziek (stuwend ritme door achtste noten die afwisselend lang en kort gespeeld worden --> syncope) 

- Instrumenten verdeeld in groepen (bijvoorbeeld blazerssectie, ritmesectie).

- Orkestleider speelt en dirigeert.

Dixieland / New orleans Jazz

Chicago Jazz

Swing band

Louis Armstrong

Original Dixieland Jazz Band

Muziekanalyse!

Jullie gaan vandaag een korte muziekanalyse schrijven. Deze opdracht vind je in Magister en Teams.

Onderwerp: Ella Fitzgerald en Duke Ellington
Video: volgende slide 

Josephine Baker

• Les Ballets Suédois wordt ontbonden
• Rolf de Maré haalt Revue Nègre uit Harlem (USA).
• Ster van het gezelschap: 
  Josephine Baker
• Charleston heel bekend!

The true stories of 10 of the most disputed objects at the British Museum

https://www.vice.com/en/article/3abdd3/unfiltered-history-tour-ten-disputed-artefacts-british-museum