7.3 + 7.4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Democratische rechtsstaat

Mensenrechtendilemma

Vandaag!

• Nakijken opdracht 7
• De geschiedenis van de democratische rechtsstaat
• De inrichting van de democratische rechtsstaat
• Aan de slag!

Opdracht 7

1) Omdat via het recht iedere burger (ongeacht de culturele of religieuze verschillen) gelijk is aan de wet en daarom één.

 

2) Het lijkt er op dat Indonesië een monoculturele samenleving nastreeft door een wet die vooral op religie is gebaseerd. Maar ook suggereert de bron dat Indonesië een democratische rechtsstaat is (staat zelfs letterlijk in alinea 3).

Opdracht 7

3)  Respect voor de staat en recht, belangeloze taakvervulling door ambtsdragers en dat burgers zichzelf beheersen en elkaar menselijk behandelen, ongeacht etnische of religieuze achtergrond.

Opdracht 7

4) Dat is twijfelachtig te noemen omdat Ahok is beschuldigd door een groep religieuze leiders waardoor het OM een strafzaak heeft geopend en eiste twee jaar celstraf voorwaardelijk. In 2017 werd Ahok strenger gestraft dan de eis en moest twee jaar in de gevangenis zitten. Hij ging niet in hoger beroep.

 

Aan de andere kant heeft de regering (bondgenoot van Ahok) zich niet met de rechtszaak bemoeit.

Geschiedenis van de rechtsstaat

Romeinse recht 

• Gold voor 10 % van de bevolking
• Ongeschreven tot het gecodificeerd werd

Gewoonterecht

• Per stam verschillende regels
• Gebaseerd op gewoontes
• Onvoorspelbaar

Geschiedenis van de rechtsstaat

Uitbereiding van het rechtssysteem met kerkelijke wetten

• Gebaseerd op de bijbel 
• Ongeschreven dus nog steeds onvoorspelbaar
• Elite bepaalde de straffen

Magna Carta (1215)

• 63 artikelen om de macht van de Engelse koning te beperken 
• Engelse koningen dienden zich afzijdig te houden van kerkelijke benoemingen
• De koning mocht niet meer zomaar belasting innen. Dit moest in overleg met baronnen 
• De baronnen controleerden de koning
• Elke vrije man had recht op rechtsbescherming en een eerlijk proces
• Ook de koning was ondergeschikt aan de wet

1814 invoering grondwet

• Grondwet was duidelijk voor alle burgers en rechters
• Professionele rechters
• Juridische opleiding verplicht
• De wet staat centraal  

Meer voorspelbaarheid!

Kenmerken rechtsstaat

1. Grondrechten
   
2. Machtenscheiding
   
3. Legaliteitsbeginsel
   
4. Onafhankelijke rechtsspraak
   

Legaliteitsbeginsel

1. Alles wat de overheid doet moet gebaseerd zijn op de wet. 
2. Een wet mag niet met terugwerkende kracht worden toegepast 

Historische gebeurtenissen

• Invoering klassieke en politieke rechten
• Afschaffing slavernij (1863)
• Verdrag van Schengen (1995)
•  Universele verklaring rechten van de mens (1948)

Inrichting van de Democratische Rechtsstaat'

Democratische Rechtsstaat

Vrijheid

Orde

Orde

Mensenrechten dilemma

Mensenrechtendilemma

Om te voorkomen dat de overheid te machtig wordt is er een Grondwet met fundamentele rechten voor de burgers.

voorbeelden instituties 

• Grondwet met grondrechten 
• Trias politica 
• Legaliteitsbeginsel
• Onschuldspresumptie
•  etc

voorbeelden instellingen

• College voor de rechten van de mens
• Rechtbank
• Hoge raad

De overheid mag de grondrechten van burgers negeren in het belang van veiligheid

Beginselen van de rechtsstaat

Democratische wetten 

Machten scheiding

Grondrechten

Onschuldspresumptie

Legaliteitsbeginsel

Gelijkheidsbeginsel

Aan de slag!

Maak de volgende opgaven:

• Opdracht 11 op blz. 174
• Opdracht 14 op blz. 177

Criminaliteit verschilt per land en verschilt over de tijd heen! 

Voorbeeld tijd: vroeger was euthanasie strafbaar in Nederland 

 

Voorbeeld land: In Thailand is het gebruik en bezit van wiet strafbaar, in Nederland niet.