4.3, 4.4 en 4.5

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.3, 4.4 en 4.5

Thema 4 Stevigheid en beweging

Schrijf de leerdoelen van deze les in je schrift.

BS 3

Je kan de bouw van een gewricht beschrijven.

BS 4

Je kan de bouw van een spier beschrijven

Je kunt de werking van spieren beschrijven en uitleggen wat antagonisten zijn.

padlet.com

Terugblik

• BS1 Ik kan de namen van botten benoemen
• BS1 Ik kan de 4 functies van het skelet noemen
• BS 2 Ik kan uitleggen hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven.
• BS 2 Ik kan uitleggen hoe been en kraakbeen is opgebouwd.
• BS 3 
• Je kunt de beenverbindingen beschrijven.
• Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven.
• Je kunt de werking van een kogelgewricht, een scharniergewricht en een rolgewricht beschrijven.

Wat wordt er beschermd door onze borstkas

1. maag en nieren
2. hart en longen
3. hersenen
4. darmen en maag

Welke functies heeft ons skelet?

1. vormgeven, bescherming, stevigheid
2. vormgeven, stevigheid, beweging
3. beweging, vormgeven,stevigheid, bescherming

Welk bestanddeel van de tussencelstof geeft de stevigheid (hardheid) aan botweefsel?

1. Collageen
2. Lijmstof
3. Kalkzout(en)
4. Kraakbeenweefsel

Succes !

vergroeiiing

naadverbinding

gewrichten

 kraakbeen

Botverbindingen 

Manieren waarop botten met elkaar verbonden kunnen zijn:

Opbouw van het skelet door beenverbindingen 

Een deel van het gewricht. De gewrichtskogel kan bewegen in de gewrichtskom.

Het andere deel van het gewricht. In de gewrichtskom beweegt de gewrichtskogel. 

De gewrichtskom en de gewrichtskogel zijn beide bedekt met een laagje kraakbeen. Hierdoor kunnen de botten soepel bewegen en wordt slijtage tegengegaan.

De binnenkant van het gewrichtskapsel geeft gewrichtssmeer af. Dat is een stroperige vloeistof die werkt als een soort smeervet. Hierdoor kunnen det botten soepel bewegen.

De twee botten van een gewricht zitten met het gewrichtskapsel aan elkaar vast. Het kapsel zorgt er onder andere voor dat de botten op hun plaats blijven zitten. 

Bij sommige gewrichten zitten er ook stevige kapselbanden om het gewricht heen. Deze kapselbanden helpen mee de botten op hun plaats te houden. 

Opbouw van een gewricht

Type gewrichten

Kogelgewricht:

- kogel van het ene bot draait in de kom van het andere bot

-beweging in verschillende richtingen, ook draaiende bewegingen

- schouder

Scharniergewricht:

- ene bot beweegt als scharnier ten opzicht van het andere bot

-alleen een beweging heen en terug

-elleboog

Video van een scharniergewricht

Gewricht

B4: Spieren 

Het skelet maakt beweging mogelijk. Daarvoor zijn ook spieren nodig. Spieren zitten aan je botten vast. Spieren en skelet zorgen samen voor bewegingen. Alle spieren samen vormen het spierstelsel. 

spieren

Hier zie je het spierstelsel.

Je ziet hier een kuitspier en botten in een been. De kuitspier zit met pezen vast aan de botten. De plek waar een pees aan een bot zit, heet aanhechtingsplaats. Een pees kan zich niet samentrekken en ook niet uittrekken. Een spier kan dat wel. Als de kuitspier zich samentrekt, wordt hij korter. Hij trekt dan de aanhechtingsplaatsen naar elkaar toe. Hierdoor ontstaat een beweging. 

Werking van een spier

Samentrekken van een spier:

• Spier wordt korter
• Spier wordt dikker
• De afstand tussen 2 aanhechtingsplaatsen wordt kleiner
• Er vindt veel verbranding plaats (meer zuurstof en brandstof nodig voor de verbranding in de spier)

Antagonisten             tegengestelde spieren

Biceps = armbuigspier

triceps = armstrekspier

Waar zitten pezen?

1. Tussen 2 gewrichten
2. Tussen botten en spieren
3. Tussen gewrichten en spieren
4. Tussen 2 spieren

Spieren met een tegengestelde werking noem je.....

1. Synergisten
2. Willekeurige spieren
3. Onwillekeurige spieren
4. Antagonisten

4.5 GEZOND BEWEGEN 

Spiervezels vormen samen een ..

1. pees
2. vezel
3. spierstelsel
4. spierbundel

Als je een spier samentrekt, wordt de spier....

1. korter en dikker
2. langer en dunner
3. korter en dunner
4. langer en dikker

Mieke zegt: 'ik heb een spier die nooit moe wordt'. Kan dit? Zo ja: Wat voor een spier is dit?

1. Nee, spieren worden op een bepaald moment moe
2. Ja, dit is een hartspier
3. Nee, dit komt alleen bij insecten voor
4. Ja, dit is een skeletspier

Leerdoelen 4.5  Gezond bewegen

   - Je weet dat spieren sterker worden door training.

   - Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is

      voor je gezondheid.

   - Je weet hoe je blessures kunt voorkomen

Motorische geheugen: Beweging is opgeslagen

Geautomatiseerde beweging: Beweging die je kan uitvoeren zonder na te denken

Conditie: Langer en sneller bewegen

Coördinatie: verschillenden spieren werken goed samen

Een slechte coördinatie

Spieren trainen

Waarom is het goed om meerdere sporten te doen?

Hoe ontstaat spierpijn?

Spierpijn

In een werkende spier ontstaan afvalstoffen. Als de afvalstoffen niet genoeg worden afgevoerd door het bloed ontstaat spierpijn. 

Spierblessures

Spierpijn

Kleine beschadigingen in de spieren

Meer trainen -> sterkere spieren -> minder snel beschadigd

Spierkramp en spierscheuring 

Spierkramp:  een spier trekt zich plotseling heel sterk samen.

Je moet stoppen met de beweging. Ga je door dan kan de spier scheuren. 

Een plotselinge spierscheuring = een zweepslag

Spierblessures

RSI

Hoe kun je blessures
voorkomen?

Voorkomen blessures

1. Kleding en beschermende middelen

2. Intapen

3. Warming-up

4. Rek oefeningen

5. Cooling-down

Waar hebben we het over gehad?

   - Je weet dat spieren sterker worden door training.

   - Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is

      voor je gezondheid.

   - Je weet hoe je blessures kunt voorkomen

Normtempo 4.5

Schrijf de leerdoelen van deze les in je schrift.

• Je kan vier beenverbindingen beschrijven.
• Je kan de bouw van een gewricht beschrijven.
• Je kan de werking van een kogelgewricht en een scharniergewricht beschrijven.
• Je kan de bouw van een spier beschrijven
• Je kunt de werking van spieren beschrijven en uitleggen wat antagonisten zijn.
•  Je weet dat spieren sterker worden door training.
•  Je kunt uitleggen dat lichaamsbeweging goed is voor je gezondheid.
• Je weet hoe je blessures kunt voorkomen

AAN DE SLAG

Fluisterend overleg