H1, §3: Informatie beoordelen

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdstuk 1, §3:

Informatie beoordelen

Deltion ICT Lyceum

2024-2025

Vorige les

▸ Introductie Burgerschap

▸ H1, §2: Kritische denkvaardigheden

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

▸ Weet je hoe je informatiebronnen op betrouwbaarheid checkt.

▸ Kun je uitleggen wat nepnieuws is, waarom mensen het delen en hoe je het kunt herkennen.

▸ Begrijp je hoe informatie mensen (op een verkeerde manier) kan beïnvloeden.

Waar haal jij
je informatie vandaan?

Bespreek:

• Waar haal jij je informatie vandaan?

• Gebruik jij verschillende bronnen om iets te achterhalen?

Misleidend nieuws

Er komt elke dag in veel verschillende vormen nieuws op ons af. Soms kan deze informatie misleidend zijn.

Dat kan expres worden gedaan om bijvoorbeeld mensen te beïnvloeden of soms wordt er ook wel eens een foutje gemaakt.

Leg uit: Er zijn veel verschillende vormen van nieuws. Deze kunnen misleidend zijn. Bijvoorbeeld propaganda die wordt ingezet om mensen te manipuleren, activisten presenteren alleen de feiten

die bij hun verhaal horen, of nepnieuws.

De verschillende vormen van nieuws kunnen bewust fout zijn (desinformatie) of onbewust (misinformatie).  

Wat is
nepnieuws?

Nepnieuws is misleidende en onjuiste informatie, die wordt verspreid om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden.

Het is een vorm van desinformatie.

Bespreek met de studenten wat nepnieuws is.

Nepnieuws is informatie die expres verkeerd of misleidend is gemaakt om mensen te laten geloven dat het waar is. Het ziet eruit als echt nieuws, maar is vaak verzonnen of verdraaid. Mensen maken nepnieuws vaak om invloed uit te oefenen, bijvoorbeeld om geld te verdienen, verwarring te zaaien, of mensen op een bepaalde manier te laten denken. Het is belangrijk om kritisch na te denken en bronnen te controleren voordat je iets gelooft of deelt.

Gevolgen van nepnieuws

Bekijk de introductie van het nieuwsartikel en de grafiek op de slide.

Vraag de studenten:

• Waarom is medische desinformatie een probleem voor artsen?

• Nemen jullie weleens medisch advies aan van iemand op sociale media?

• Hoe kun je beoordelen of iemand betrouwbare informatie deelt?

Achtergrondinformatie:

Artsen hebben regelmatig last van desinformatie in de spreekkamer, blijkt uit een onderzoek onder 670 artsen dat werd uitgevoerd door de NOS en artsenfederatie KNMG. Meer dan de helft

van de ondervraagde artsen heeft wekelijks te maken met patiënten die naar een doktersafspraak komen met fabels over medische ingrepen of medicijnen. Bij een op de zes artsen is dat dagelijks of meerdere keren per dag. Het ontkrachten van nepnieuws en het gesprek daarover aangaan met de patiënt zorgt voor een nog hogere werkdruk, zeggen artsen. De meeste desinformatie gaat rond over vaccinaties, allergieën, anticonceptie en vitamines. Negen op de tien respondenten zegt zich zorgen te maken over berichten met medische desinformatie op sociale media, omdat het tot gevaarlijke situaties kan leiden. Bijvoorbeeld patiënten die doktersadviezen negeren of behandelingen weigeren.

❛Ik zie het meteen als een bericht nepnieuws is.❜

Bespreek de stelling:

Zien de studenten meteen of een bericht nepnieuws is? En hoe zien zij dat?

Test je kennis!

Quiz
Maak de quiz 'Hoe zie je of een bericht betrouwbaar is?' van NPO Kennis.

Ga naar: https://npokennis.nl/story/691/

npokennis.nl

Herkennen van nepnieuws

Bekijk de afbeelding op de slide. Hierop staan verschillende tips die je kunt gebruiken om nepnieuws te herkennen.

---

Tips

1: Kijk naar de bron: is deze bekend of klinkt de URL of naam van de site vreemd? Een vreemde URL kan namelijk verwijzen naar nepnieuws.

2: Check of je het nieuwsverhaal ook ergens anders kunt vinden. Als je een verhaal niet bij andere nieuwsbronnen terugvindt, of bij geen enkele andere bron die je vertrouwt, kan het nepnieuws zijn.

3: Ga na of het verhaal een duidelijke boodschap én een duidelijk doel heeft. Nepnieuws speelt vaak in op vooroordelen die mensen hebben. Als een verhaal vreemd is én een duidelijk doel heeft (zoals het benadelen van een bepaalde groep), wees dan voorzichtig.

Technieken

Er zijn verschillende technieken die gebruikt worden om mensen online te beïnvloeden en te overtuigen. De makers of verspreiders van nepnieuws spelen slim in op onze vooroordelen en meningen door deze te bevestigen. Vaak doen zij dit om geld te verdienen, of om bijvoorbeeld de politiek te beïnvloeden. Het herkennen van deze technieken is een belangrijke vaardigheid.

Artificiële
Intelligentie

Steeds vaker kritisch kijken door de komst van kunstmatige intelligentie.

https://www.news.com.au/technology/online/elon-musks-new-chatbot-grok-shows-how-badly-ai-can-go-wrong/news-story/f54e858c5e693dd440a4c5893a287f2c

Aan de slag!

Opdracht 9: Veel informatie
Maak opdracht 9 vanaf bladzijde 18
in je werkboek.

Geef twee tips over hoe je info op betrouwbaarheid kunt checken.

Waarom delen mensen
nepnieuws?

Volgende les

▸ H1, §4: Je mening vormen 

Succes deze week, en
tot de volgende les!