6.1 Over zeeën en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma 

1. Terugblik + Inventarisatie voorkennis (10 min.) 

2. Uitleg ontstaan Nederlandse handel + Gouden Eeuw (15 min.) 

3. Zelf op onderzoek: werking VOC en WIC (15 min.) 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat de graanhandel, het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.
• Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en de WIC beschrijven.
• Je kunt uitleggen waarom er een wereldeconomie ontstond. 

Kenmerkende aspecten

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

Vragen??

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de regulieren les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees 6.1 goed door 
• Neem de lessonup 6.1 goed door en maak de vragen 
• Werk de leerdoelen 6.1 uit (zie achterin H6). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Wat waren ook alweer de eerste twee Europese landen die begonnen met ontdekkingsreizen en welk Europees land handelde als eerste met Azië?

1. Engeland en Spanje, Spanje
2. Portugal en Spanje, Portugal
3. Portugal en Spanje, Spanje
4. Engeland en Spanje, Engeland

Wat is het verband? 

1. Renaissance en Ontdekkingsreizen 
2. Renaissance en Reformatie 
3. Reformatie en ontdekkingsreizen 

Raad het begrip 

1.  Overzeese expansie (8P) 
2. Concurrentiestrijd (6P) 
3. Paus (4p)
4. Verdeling wereld (2p) 

• = Verdrag van Tordesillas 

Opdracht wereldkaart (rest van de les)

De Republiek is in de 17e eeuw een van de rijkste landen ter wereld. Dit komt grotendeels door de wereldhandel. 

Voor je ligt een wereldkaart. 

1. Kleur de gebieden in waar de Republiek koloniën had, of aan handel deed. 
2. Bij die wereldhandel van de Republiek passen veel begrippen. Plaats de volgende begrippen (of het nummer) op de juiste plaats: 1. Moedernegotie, 2. VOC, 3. WIC. 4. Factorijen, 5. Transatlantische slavenhandel, 6. Driehoekshandel, 7. Stapelmarkt, 8. Staten-Generaal  
3. Klaar? Zoek een andere kleur en kleur de gebieden in die handen waren van Portugal en Spanje. 

Tijdvak 6 

• Tijd van regenten en vorsten
• 1600-1700
• Belangrijkste onderwerpen

1. Gouden Eeuw 
2. De Republiek 
3. Absolutisme 
4. Wetenschappelijke Revolutie

Gouden Eeuw?

Oorzaken Gouden Eeuw 

1. Moedernegotie: Handel in graan en hout met het Oost-zeegebied 
2. Val van Antwerpen (1585): Kennis, geld en arbeidskracht komt naar Amsterdam 
3. Verzwakking concurrentie: Frankrijk en Spanje in Oorlog, China trekt zich terug. 
4. Unieke kenmerken Republiek en Handelscompagnieën: Relatief veel vrijheid 

Moedernegotie 

Moedernegotie = Handel in graan met het Oostzeegbied 

Maar ook: Moeder van alle handel in de Republiek 

Want: Alle andere handel wordt betaalt met de opbrengsten van de handel met het Oostzeegebied 

Moedernegotie 

Gevolgen moedernegotie

1. Handel met Azië en Amerika kon worden betaald. 
2. Meer boeren konden zich specialiseren = Commerciële Landbouw
3. In Amsterdam ontstond een Stapelmarkt: Doorvoer naar Europa 
4. De Republiek werd centrum wereldhandel. Verovering Antwerpen (grootste handelsstad op dat moment) Hielp ook erg. Daardoor verdween concurrent en kwam veel kennis en arbeidskrachten naar Amsterdam. 
5. Ontstaan handelskapitalisme: Ondernemers investeren hun winsten weer in hun bedrijf, om zo het bedrijf uit te breiden. 

Opdracht 

1. Lees op blz. 107 de tekst onder de kopjes 'VOC' en 'WIC'. 

2. Vervolgens kijk je de video's en maak je de vragen op de volgende pagina's. 

3. Zorg dat je aan het einde minstens het volgende weet: 

- Waarom Nederland met Azië ging handelen?

- Waarom de VOC nodig was om dit een succes te maken?

- Wat zo uniek was aan de VOC? 

- Waarin de VOC en WIC van elkaar verschillen?

Waarom wilde de Republiek graag naar Azië toe?

Ondanks dat de Republiek al snel een hoofdrol ging spelen in de handel in Azië, leverde deze handel in het begin weinig op. Hoe kwam dat?

Hoe loste de Republiek het in de voorgaande vraag benoemde probleem op?

Benoem zoveel mogelijk unieke kenmerken van de VOC en leg aan de hand van deze kenmerken uit waarom de VOC ook wel een 'staat in een staat' werd genoemd?

In 1621 wordt ook de WIC opgericht. Noem twee overeenkomsten en drie verschillen met de VOC.

Leerdoelen check

• Je kunt uitleggen dat de graanhandel, het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.
• Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en de WIC beschrijven.
• Je kunt uitleggen waarom er een wereldeconomie ontstond. 

KA's: 

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.