§6.1 communisme en kapitalisme

Schrijf enkele woorden op waar jij aan denkt bij de geschiedenis van Rusland:

5.1: De Koude Oorlog - oriëntatie

De Koude Oorlog

 §6.1 communisme en kapitalisme

In deze les kun je 6 punten verdienen

Hierna: leerdoelen.

Leerdoelen

Aan het eind: 

1. ken je de geschiedenis van het communisme uit de Sovjet-Unie (nu: Rusland)

2. weet je te omschrijven welke rol Jozef Stalin speelt in de Sovjet-Unie (nu: Rusland)

3. begrijp je waar de (huidige) ruzie tussen de Verenigde Staten en Rusland vandaan komt (lees: Koude Oorlog);

+. weet je welke rol de woorden Nicolaas II en collectivisatie spelen in deze les.

Leerdoel 1: Communisme in Rusland

Eeuwenlang heeft het grootste land ter wereld Rusland een tsaar, zeg maar een koning of keizer.

Maar de laatste tsaar (Nicolaas II) wordt in 1917 afgezet (februarirevolutie), omdat het volk boos op hem is vanwege veel armoede, hongersnoden en het volk wil niet meer in de Eerste Wereldoorlog (WOI) vechten. 

Een burgerregering neemt tijdelijk de macht over, maar blijft ook vechten in de WOI (1914-'18), waarna de communisten de macht grijpen. De communisten verjagen de burgerregering (oktoberrevolutie) en vermoorden de tsaar en zijn familie. 

Hierna: vervolg wat zijn communisten?

Communisten willen een gelijke verdeling van macht en bezit. De leider van de communisten is Wladimir Lenin en belooft het volk vrede, brood en land.

Lenin geeft Rusland in 1922 een nieuwe naam: de Sovjet-Unie. Lenin verandert de maatschappij enorm en voert nieuw bestuursvorm in: het communisme. Hierin wordt alle bezit (fabrieken, grond, geld, enzovoort) eigendom van de staat, en dus niet van het volk! 

In 1924 sterft Lenin, wie wordt zijn opvolger?

Hierna: filmpje Wie is Stalin? - Clipphanger (+ 1 min)

Добрый день (Dobryy den'), ook wel 'Goedendag' in het Russisch. Mijn naam is dus Jozef Stalin. In 1924 volg ik Lenin op als dictator van de Sovjet-Unie (nu: Rusland).

Ik ga door waar Lenin is gebleven. Alle kleine boerderijen voeg ik samen tot megaboerderijen (collectivisatie).

De industrie verbeter ik door een planeconomie in te voeren, waarin de regering (ik dus) de economie bepaalt via vijfjarenplannen. In deze vijfjarenplannen is van te voren vastgesteld hoeveel er geproduceerd moet worden.

Leerdoel 2: 

Ik, Jozef Stalin, gebruik terreur (gewelddadig gedrag) om mijn zin door te drijven, waardoor ik 23 miljoen mensen vermoord!!

Ik gebruik ook indoctrinatie en propaganda voor mijn doelen.

• Indoctrinatie: onder dwang aanleren van een bepaalde mening;
• Propaganda: Sterke en eenzijdige reclame maken voor personen of politieke ideeën.

Nadat mijn land, de Sovjet-Unie, in de Tweede Wereldoorlog wordt aangevallen door nazi-Duitsland, ga ik samenwerken met de Geallieerden (o.a. de VS, EN, FR en CAN). 

Uiteindelijk winnen wij, samen met de andere Geallieerde landen, de Tweede Wereldoorlog.

Hierna: uitleg leerdoel 3. 

Sovjet-Unie (communisme)	De Verenigde Staten (kapitalisme)
- Dictatuur (bijv. dictator Jozef Stalin en één partij) - Planeconomie (de staat bedenkt 5-jaren- plannen die behaald moeten worden, middel is collectivisatie ) - Bijna geen verschillen tussen rijk en arm - Geen persvrijheid ( censuur ) en geen vrijheid van meningsuiting - Bedrijven zijn in bezit van de staat die alles bepaald	- Gekozen leider (democratie, meerdere partijen) - Vrijemarkteconomie (concurrentie - vraag en aanbod) - Grote verschillen (rijk en arm) - Wel persvrijheid (censuur) en vrijheid van meningsuiting; - Bedrijven in bezit van eigenaar die het bedrijf zelf het hebben opgebouwd.

Hierna: kaart Europa na de WOII.

De vriendschap met de Geallieerden is na de oorlog direct voorbij. Sterker nog, de VS wordt onze grote vijand, want:

De Amerikaanse president wil dat alle bevrijde Europese landen democratisch en kapitalistisch worden, maar ik (Stalin) wil dat aan de Duitse oostgrens juist de landen communistisch worden.

Kortom, wij verschillen van mening welke politieke ideologie (bestuursvorm) het beste is voor de landen in Europa.

Maar wat is het verschil tussen het kapitalisme (Verenigde Staten) en het communisme (Sovjet-Unie)?

Leerdoel 3: 

Het gevolg is een Koude Oorlog (1945- 1989/ 1991), waarin Europa wordt verdeeld in een kapitalistisch Westblok en een communistisch Oostblok met als grens het IJzeren Gordijn. 

De kapitalistische landen krijgen van de VS Marshallhulp om hun land weer op te bouwen na de oorlog. 

Hierna: filmpje Wat is de Koude Oorlog? - High Speed History (0:50)

Twee uitspraken:

1. Communisten willen gelijkheid in macht en bezit.

2. Lenin (zie plaatje) was de leider van Rusland in 1922, het jaar waarin het land een nieuwe naam krijgt: 'de Sovjet-Unie'!

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Twee uitspraken:

1. Lenin is de opvolger van Stalin (zie plaatje)

2. Stalin maakte voor de landbouw megaboerderijen en vijfjarenplannen voor de industrie.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Twee uitspraken:

1. Lenin sterft in 1924, dat is de 19e eeuw / 20e eeuw.

2. Lenin was wel / niet de leider van de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

1. 1. 19e eeuw, 2. wel
2. 1. 19e eeuw, niet
3. 1. 20e eeuw, 2. wel
4. 1. 20e eeuw, 2. niet.

Twee uitspraken:

1. Kapitalisme / Communisme is een economisch systeem dat gebaseerd is op vrijemarkteconomie, waarbij mensen in particuliere ondernemingen streven naar winst.

2. De Koude Oorlog begon in 1945 en is ook wel een politieke / godsdienstige oorlog. 

Hierna: sleepvraag.

1. 1. kapitalisme, 2. politieke
2. 1. kapitalisme, 2. godsdienstige
3. 1. communisme, 2. politieke
4. 1. communisme, 2. godsdienstige.

Sleep de woorden en begrippen naar de juiste Sovjet-leider:

Hierna: filmpje IJzeren Gordijn - Clipphanger (± 1:30)

Lenin

Stalin

23 miljoen mensen gedood!

Hij sticht de Sovjet-Unie

megaboerderijen

Hij laat de tsaar vermoorden

terreur

vrede, brood en land

vijfjarenplannen

februari-revolutie

indoctrinatie

Sleep de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde:

Hierna: Evaluatie Hashtag (#)- opdracht

Europa wordt in tweeën gesplitst, namelijk een kapitalistisch Westblok en een communistisch Oostblok.

Stalin vecht in de Tweede Wereldoorlog tegen Adolf Hitler

De Februari- revolutie in Rusland vindt plaat. 

De Berlijnse Muur wordt gebouwd. 

De Sovjet-Unie valt uit elkaar. 

Evaluatie opdracht: Hashtag! 

Welke 'hashtags' passen volgens jou bij deze les? 

Noem er minimaal vijf / zes: 

5.1: De Koude Oorlog - oriëntatie

De Koude Oorlog

 §6.1 Communisme vs. Kapitalisme

In deze les kun je 16 punten verdienen

Leerdoelen

Aan het eind: 

1. weet je te benoemen welke rol de Korea-oorlog (1950-1953) binnen de Koude Oorlog speelt;

2. kun je omschrijven hoe de Cuba-crisis (1962) in de Koude Oorlog verliep;

3. weet je welke oorzaken en gevolgen zijn op te sommen over de Vietnamoorlog (1955-1975).

+. weet je welke rol de woorden Truman, 'het rode gevaar', Derde Wereldoorlog, Roosevelt en de domino-theorie spelen in deze les.

Hierna: wereldkaart.

Korea-oorlog (1950-1953) 

De Cuba-crisis (1962)

De Vietnamoorlog (1955-1975)

Drie gebeurtenissen tijdens de Koude Oorlog (1945-1989/ '91)

De Koude Oorlog (1945-1989 / '91) is een periode van politieke spanning tussen de Verenigde Staten (kapitalisme) en de Sovjet-Unie (communisme).

In 1949 wordt China communistisch, gevolg eenderde van de wereld is nu een communist.

Wanneer in 1950 het communistische Noord-Korea het kapitalistische Zuid-Korea aanvalt, stuurt de Amerikaanse president Truman Amerikaanse soldaten naar Korea. De Sovjet-Unie stuurt géén soldaten.

Officieel zijn Noord- en Zuid-Korea nog steeds in oorlog! 

Leerdoel 1 / conflict 1: Korea-oorlog

Hierna: uitleg leerdoel 2. 

Leerdoel 2 / conflict 2: Cuba-crisis

In 1959 wordt Cuba communistisch met als leider Fidel Castro. Cuba ligt 'maar' 140 km van de VS, zodat het 'rode gevaar' (= het communisme) nu wel erg dichtbij de VS komt. 

Via spionagefoto's komt de VS erachter dat de Sovjet-Unie (= SU) atoomraketten op Cuba plaatst die gericht zijn op de VS.

Als de VS dreigt met een atoomoorlog haalt de SU na twee weken de raketten weg uit Cuba en is ternauwernood een Derde Wereldoorlog voorkomen.

Hierna: uitleg leerdoel 3. 

Leerdoel 3 / conflict 3: Vietnamoorlog

In 1955 valt het communistische Noord-Vietnam het kapitalistische Zuid-Vietnam aan, waarna de VS bang wordt voor de domino-theorie: gaan nu alle landen in Azië vallen voor het communisme? 

Dat moet worden voorkomen, gevolg: de VS helpt vanaf 1964 Zuid-Vietnam.

De VS verliest de Vietnamoorlog, waardoor Vietnam communistisch wordt. 

Hierna: sleepvraag.

Sleep de namen van de conflicten naar de juiste afbeelding:

Hierna: uitleg kijkopdracht

Vietnamoorlog (1955-1975)

Koreaoorlog (1950-1953)

Cuba-crisis (1962)

1. Met welk doel kwamen de Verenigde Staten (VS), de Sovjet-Unie (SU) en Groot-Brittannië in februari 1945 bij elkaar in de Conferentie van Jalta?

2. Tijdens de Conferentie van Jalta is de stemming nog positief, maar tijdens de Conferentie van Potsdam (juli 1945) is de stemming grimmig en kil. Waarom?

3. Noem twee / drie kenmerken die de Verenigde Staten (VS) wilden invoeren in West-Europa:

4. Noem twee kenmerken die de Sovjet-Unie (SU) wilde invoeren in Oost-Europa: 

5. Wat is het doel van de containmentpolitiek (1947) van de VS? 

6. Op welke manier probeert de VS ervoor te zorgen dat veel landen in West-Europa kapitalistisch (i.p.v. communistisch worden? 

7. Met welke reden voert Stalin de Blokkade van (West-)Berlijn (1948) in? 

8. Hoe reageerden de Amerikanen op deze Blokkade van Berlijn? 

9. In 1949 gaat Oost-Duitsland ook wel de DDR heten. Waarom klopt deze afkorting DDR eigenlijk niet?

10. Hoe heet de militaire organisatie van de westerse (kapitalistische) landen die in 1949 is opgericht?

11. Hoe heet de tegenhanger (zie vraag 10) van deze militaire organisatie die in  1955 wordt opgericht? 

12. Leg in eigen woorden uit hoe de zwaarst bewapende grens ter wereld tussen Noord- en Zuid-Korea is ontstaan:

13. Leg in eigen woorden uit welke rol de wapenwedloop speelt tijdens de Koude Oorlog: 

14. Welke gebeurtenis uit 1962 wordt genoemd, waardoor de wereld twee weken lang op de rand van een atoomoorlog heeft gebalanceerd? 

15. Welke rol speelt de domino-theorie bij het ontstaan van de Vietnamoorlog (1955-1975)? 

16. In welk jaartal houdt de Sovjet-Unie op te bestaan, waarna het land Rusland gaat heten?

Hierna: film De Koude Oorlog - Claudio Ruffin (± 12 min).

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welk logo hoort bij het onderwerp van deze les?

1. Logo 1
2. Logo 2
3. Logo 3
4. Logo 4

Welke drie landen werden genoemd als winnaars van 

de Tweede Wereldoorlog? 

Hierna: sleepvraag. 

1. Duitsland, de Sovjet-Unie en Groot-Brittannië
2. De Verenigde Staten, Duitsland en Groot-Brittannië
3. De Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Duitsland
4. De Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en Groot-Brittannië

Je ziet een afbeelding van de Conferentie van Jalta (feb 1945).

Sleep de namen en vlaggen naar de juiste personen:

Hierna: sleepvraag.

W. Churchill

J. Stalin

F. Roosevelt

Hierna: enkele quizvragen.

Het Oostblok

Het Westblok

Democratisch

Kapitalistisch

Vrijheid

Dictatuur 

Communistisch

In de WOII bevrijd door de Verenigde Staten

In de WOII bevrijd door de Sovjet-Unie

Twee uitspraken:

1. Tijdens de Koude Oorlog vertrouwden / wantrouwden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie (nu: Rusland) elkaar. 

2. De Sovjet-Unie heeft in de Tweede Wereldoorlog Europa bevrijd van Nazi-Duitsland vanuit het westen / oosten.

1. 1. vertrouwden, 2. westen
2. 1. vertrouwden, 2. oosten
3. 1. wantrouwden, 2. westen
4. 1. wantrouwden, 2. oosten

Twee uitspraken:

1. De containment-politiek is ingevoerd door de Sovjet-Unie (nu: Rusland) / de Verenigde Staten.

2. Direct na de Tweede Wereldoorlog geeft de Verenigde Staten aan landen in West-Europa Marshallhulp met als doel dat zij communistisch / kapitalistisch worden.

1. 1. de Sovjet-Unie, 2. communistisch
2. 1. de Sovjet-Unie, 2. kapitalistisch
3. 1. de Verenigde Staten, 2. communistisch
4. 1. de Verenigde Staten, 2. kapitalistisch

Twee uitspraken:

1. Het doel van de containment-politiek van de Verenigde Staten is het indammen van het kapitalisme. 

2. De containment-politiek is bedacht door de Amerikaanse president Roosevelt

Hierna: sleepvraag. 

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Bekijk de kaart over de Duitse deling (1947). 

Sleep de vlaggen van de landen die een deel van Duitsland direct na de Tweede Wereldoorlog bezetten:

Wie is de bedenker van de Blokkade van Berlijn (1948)?

1. Lenin
2. Stalin
3. Gorbatsjov
4. Chroesjtsjov

Twee uitspraken:

1. Een oorzaak / gevolg van de Blokkade van Berlijn was de inzet van een luchtbrug naar Berlijn.

2. In 1949 gaat Oost-Duitsland heten de DDR / BRD

1. 1. oorzaak, 2. DDR
2. 1. oorzaak, 2. BRD
3. 1. gevolg, 2. DDR
4. 1. gevolg, 2. BRD

Welke soldaten hebben niet meegedaan in

de Korea-Oorlog (1950-1953)?

1. Soldaten uit de Sovjet-Unie
2. Soldaten uit China
3. Soldaten uit de Verenigde Staten
4. Soldaten uit Korea

Twee uitspraken:

1. 'De Korea-oorlog is nog niet voorbij, want Noord- en Zuid-Korea hebben officieel nog geen vrede gesloten.' Deze zin is een feit (objectief) / mening (subjectief).

2. Een oorzaak / gevolg van de domino-theorie is het ontstaan van de Vietnam-oorlog

1. 1. feit, 2. oorzaak
2. 1. feit, 2. gevolg
3. 1. mening, 2. oorzaak
4. 1. mening, 2. gevolg.

Twee uitspraken:

1. Een oorzaak / gevolg van de bouw van de Berlijnse Muur (1961) is het stoppen van de mensenmassa die van Oost- naar (het vrijere) West-Berlijn vluchtten.

2. Een oorzaak / gevolg van de Cuba-crisis (1962) is dat de wereld 2 weken lang op de rand van een atoomoorlog balanceerde (Derde Wereldoorlog).

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. oorzaak
4. 1. gevolg, 2. gevolg

Bij welk antwoord staan de leiders van de Sovjet-Unie (nu: Rusland) in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later)?

Hierna: sleepvraag.

1. Stalin - Chroesjtsjov - Gorbatsjov
2. Stalin - Gorbatsjov - Chroesjtsjov
3. Chroesjtsjov - Stalin - Gorbatsjov
4. Gorbatsjov - Chroesjtsjov - Stalin

Sleep de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde:

Hierna: inleveren antwoorden kijkvragen.

De Amerikaanse president zet de containment-politiek in 

om het communisme in te dammen.

Jozef Stalin (leider Sovjet-Unie) voert de Blokkade van Berlijn in.

De NAVO wordt opgericht.

De Sovjet-Unie komt ten einde

Conferentie van Potsdam vindt plaats.

Lever hieronder in de antwoorden op de kijkvragen.

De kijkvragen staan (nogmaals) onder de punaise.

1. Met welk doel kwamen de Verenigde Staten (VS), de Sovjet-Unie (SU) en Groot-Brittannië in februari 1945 bij elkaar in de Conferentie van Jalta?

2. Tijdens de Conferentie van Jalta is de stemming nog positief, maar tijdens de Conferentie van Potsdam (juli 1945) is de stemming grimmig en kil. Waarom?

3. Noem twee / drie kenmerken die de Verenigde Staten (VS) wilden invoeren in West-Europa:

4. Noem twee kenmerken die de Sovjet-Unie (SU) wilde invoeren in Oost-Europa:

5. Wat is het doel van de containmentpolitiek (1947) van de VS?

6. Op welke manier probeert de VS ervoor te zorgen dat veel landen in West-Europa kapitalistisch (i.p.v. communistisch) worden?

7. Met welke reden voert Stalin de Blokkade van (West-)Berlijn (1948) in?

8. Hoe reageerden de Amerikanen op deze Blokkade van Berlijn?

9. In 1949 gaat Oost-Duitsland ook wel de DDR heten. Waarom klopt deze afkorting DDR eigenlijk niet?

10. Hoe heet de militaire organisatie van de westerse (kapitalistische) landen die in 1949 is opgericht?

11. Hoe heet de tegenhanger (zie vraag 10) van deze militaire organisatie die in 1955 wordt opgericht?

12. Leg in eigen woorden uit hoe de zwaarst bewapende grens ter wereld tussen Noord- en Zuid-Korea is ontstaan:

13. Leg in eigen woorden uit welke rol de wapenwedloop speelt tijdens de Koude Oorlog:

14. Welke gebeurtenis uit 1962 wordt genoemd, waardoor de wereld twee weken lang op de rand van een atoomoorlog heeft gebalanceerd?

15. Welke rol speelt de domino-theorie bij het ontstaan van de Vietnamoorlog (1955-1975)?

16. In welk jaartal houdt de Sovjet-Unie op te bestaan, waarna het land Rusland gaat heten?