Analyse Film: het Kuleshov effect en camerastandpunten

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Film

Begrippen van deze les:

Kuleshov-effect, shot, associaties, montage, geluid, sfeer, cameravoering

Shots

- Overzicht, medium, close-up, super close-up.

Montage

-Kuleshov-effect, ritme

Hoe kan je door het filmen en knippen van beelden een verhaal vertellen?

 

Cameravoering

Hoe kan je de camera gebruiken om een verhaal te vertellen? Kort gezegd: hoe film je?

Geluid

Welke muziek kies je voor welke sfeer? Wat is het effect?

Camera

De camera neemt ons als kijker mee het verhaal in. Hij bepaalt wat we wél zien en wat we niet zien. 

Een best belangrijke rol die camera dus.

Leg aan de leerlingen uit dat in het filmen je gebruik kunt maken van verschillende shots en perspectieven. Ook kun je spelen met bewegingen.

In de volgende slide gaan jullie hier dieper op in.

Shot

Cameragebruik /Camera-afstand/camerabeweging

• Total shot, medium shot close-up, over-shoulder, extreme close-up.

• Camerastandpunt: hoog, laag, normal

• Camerabeweging: opvallend met veel beweging of onopvallend.

Totaal shot

Een totaalshot laat de gehele locatie/ruimte zien.

Als er personen in het shot te zien zijn, dan zien we ze van top tot teen.

Medium shot

Bij een medium shot kom je iets dichterbij in het beeld.

Je ziet beter wat personen denken en voelen in dit shot. 

Extra informatie om te vertellen bij het medium shot (belangrijk):

Bij een medium shot zie je nog steeds elementen van de achtergrond. Dialogen of interviews worden vaak in een medium shot gefilmd.

Close-up

Bij een close-up zie je van dichtbij wat er gebeurd. 

In een emotionele scène of als er iets spannends gebeurt is een close-up ideaal om te gebruiken. 

Leg uit dat bij een emotionele scène of een spannende scène je als kijker er niet meer omheen kan en dat je wordt  meegenomen in datgene wat er gebeurt.

Bewegingen

Tijdens het filmen kun je met de camera ook bewegingen maken.
De pan en de tilt.

De tilt beweging is een beweging waarbij je de camera verticaal beweegt.

De pan beweging is een beweging waarbij je de camera horizontaal beweegt.

Perspectieven

Kikkerperspectief

Hierbij film je vanuit een laag standpunt. Datgene wat je filmt lijkt hierdoor groter, machtiger.

Vogelperspectief

Hierbij film je vanuit een hoog standpunt. Datgene wat je filmt lijkt daardoor kleiner, banger.

Ritme

Ritme is heel belangrijk bij montage. De duur van een shot en zijn relatie tot andere shots veroorzaakt een psychologisch effect op de kijker. In bijv. Westerns is het gebruikelijk om te beginnen met lange shots die steeds korter worden; dit zorgt voor spanningsopbouw. Bij een zeer kort shot neemt de kijker slechts de meest in het oog springende elementen op.

Muziek

zie welk effect het heeft als de muziek anders is

Shots

Stel je interviewt iemand over de markt,
dan kun je met verschillende shots
afwisselen tussen de persoon die vertelt
en beelden van de markt. 

Hierdoor wordt het heel visueel voor de
kijker en soms draagt het ook bij aan de
sfeer die je neer wilt zetten.

 

Shots helpen je om jouw verhaal te vertellen. 

Extra uitleg slide:

Een afwisseling van shots in één scène kan je helpen om het beeld niet statisch te laten worden. Daarnaast kan je het ook heel bewust inzetten om het verhaal te ondersteunen. 

Kuleshov effect

Kuleshov (1899-1970) deed een experiment om aan te tonen dat de kracht van het verhaal in de montage ligt.

Hij filmde het gezicht van een acteur met een neutrale uitdrukking. Hier achteraan monteerde hij een aantal andere beelden. Een bord soep, een meisje in een doodskist en een aantrekkelijke vrouw op een bank.

Daarna stelde hij de kijkers de vraag welke uitdrukking ze zagen op het gezicht van de acteur.

Kuleshov effect

Zagen ze eerst de acteur en daarna het bord soep – Honger.

De acteur en daarna het meisje in de kist? – Verdriet.

De acteur en daarna de aantrekkelijke vrouw? – Lust.

Het shot van de acteur veranderde niet, zijn uitdrukking bleef steeds hetzelfde, maar het publiek vult zelf in welke emotie ze zien. Dit noem je het Kuleshov effect.

Probeer nu zelf: 

Zoek een basisfoto, zoals de foto van Kuleshov.

Deze persoon voelt iets, dit beeld je uit met de tweede foto.

Zoek nu 4 foto's die de volgende begrippen uitbeelden:

Honger, liefde, verrassing & angst

Duur: 10 minuten

Shots

Lev Kuleshov was een Russische filmmaker die experimenteerde met montage als kunstvorm. Volgens hem ligt de kracht van een verhaal vertellen, in de montage.

Hiervoor heb je dus veel shots nodig! Liever teveel shots dan te weinig.

In de les montage komen we nog terug op de Russische filmmaker, maar zorg dat de leerlingen genoeg beeldmateriaal schieten tijdens het filmen.

Geef als tip mee dat ze allerlei shots kunnen maken van de omgeving waar ze zijn, shots, van de persoon die ze interviewt en van de onderwerpen waar iemand over vertelt. 

Cameravoering

Subjectief & objectief

De les duurt ongeveer 15 min. (exclusief doe-opdracht van ongeveer 10 min.)

We hebben kort perspectieven en shots behandeld.

In deze les ontdek je nu de rol van subjectieve en objectieve cameravoering op de filmbeleving.

Wat is cameravoering?

Leerdoel: In deze les ontdek je de rol van subjectieve en objectieve cameravoering op de filmbeleving.

Bespreek met de leerlingen het leerdoel van deze les: vandaag gaan we onze eigen scène filmen. We gaan aan de hand van verschillende filmfragmenten onderzoeken wat de rol is van cameravoering op de filmbeleving en of wij middels camerabeweging de filmbeleving kunnen sturen.

• Wie weet wat cameravoering is?(Cameravoering is de manier waarop de camerapersoon de camera hanteert (bijv. hand-held (uit de hand) of op statief)).

In deze les kijken we hoe verschillende cameravoeringen (subjectief en objectief) effect hebben op de kijkbeleving.

Welk gevoel kreeg je van deze scėne? Wat viel je op aan de cameravoering? Waarom heeft de maker voor deze stijl gekozen denk je?

Vragen over fragment: Children of Men

• Wat valt je op aan de cameravoering (cinematografie)? (de camera beweegt mee met de personages, er wordt niet in geknipt/gemonteerd.)
• Hoe noem je die techniek? (hand-held, long take )           
• Waarom heeft de maker hiervoor gekozen? (alsof je er zelf echt bij bent, alsof je meeloopt, documentaire-achtig, first person game, realistisch, maar ook spannend door schokken: je zit er midden in.)

Subjectieve cameravoering

Objectieve cameravoering

We zagen een voorbeeld van subjectieve cameravoering. Waar staat denk je objectieve cameravoering voor?

Informatie

De vorige scene is dicht op de huid gefilmd. Dit is een voorbeeld 'subjectieve cameravoering'. De camera staat letterlijk dichtbij de personages. Dit wordt vaak uit de hand (hand-held) gefilmd. Hiermee volg je de blik van het personage: zijn of haar subjectieve perspectief.

Dit staat tegenover een 'objectieve cameravoering', waarbij de camera afstandelijker 'observeert'. Hier wordt vaak een camera op statief voor gebruikt. Zo krijgt de kijker meer overzicht en een beeld van de context van de situatie.

Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering? Geef aan waarom.

Vragen over het fragment: Roma

• Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering? Geef aan waarom.

Objectiever dan Children of Men, maar discussie is hier mogelijk.

Je loopt niet mee met de personages. De camera filmt de actie meer van een afstand. Daardoor zie je meer van de omgeving. 

Wat is het gevolg van subjectieve cameravoering zoals in Children of Men op de kijkbeleving?

Wat is het gevolg van een meer objectieve cameravoering in Niets tussen op de kijkbeleving?

Wat is het verschil met het eerste fragment? Zou je de cameravoering in dit fragment subjectiever of objectiever noemen?

Vragen over het verschil tussen subjectieve en objectieve cameravoering

• Wat is het verschil met het eerste fragment? Zou je de cameravoering in dit fragment subjectiever of objectiever noemen?
• Wat is het gevolg van een meer objectieve cameravoering in Roma op de kijkbeleving?

Door middel van hand-held cameravoering in Children of Men is de kijker dichter op de personage en op de actie. De filmmaker wil dat jij in de film wordt getrokken en het beleeft vanuit het perspectief van de hoofdpersoon. Dit wordt een subjectieve cameravoering genoemd.

Meer afstand houden tot het onderwerp zoals in Roma wordt een objectievere cameravoering genoemd. Je beleeft het meer als neutrale toeschouwer. 

 Als filmmaker kun je dus kiezen hoe je je camera inzet. Wil je dat je publiek meeleeft? Dan is een subjectieve cameravoering beter, wil je dat je publiek echt toeschouwer is en geen kant kiest? Kies dan voor objectief. 

Shot

Een shot is ononderbroken scene / onderdeel van een film. 

Door het combineren van verschillende vormen van shots kunnen filmmakers verschillende gebeurtenissen en emoties benadrukken bij verschillende scenes.

Montage

Verschillende shots monteer je achteraf aan elkaar. Je kan er voor kiezen om een lang shot af te wisselen met een kort shot, een kort shot met een kort shot of om juist helemaal geen montage te gebruiken en alles aan één stuk te filmen.

Kuleshov-effect

Door als filmmaker verschillende beelden achter elkaar te monteren, associeert de kijker het eerste beeld met het volgende beeld. Dit effect werd door de heer Kuleshov uitgevonden rond 1918. 

Associaties

"Het onbewust verbinden van de ene gedachte met de andere" 

Sfeer

De sfeer in een film wordt door een heleboel factoren bepaald, waaronder het geluid, de lichtkleur van het beeld, de locatie van een scene en nog veel meer. De sfeer is heel belangrijk voor het soort film wat je wilt maken.

Cameragebruik /Camera-afstand/camerabeweging

• Total shot, medium shot close-up, over-shoulder, extreme close-up.

• Camerastandpunt: hoog, laag, normal

• Camerabeweging: opvallend met veel beweging of onopvallend.

MONTAGE

• Het aan elkaar plakken van shots

• Snelle opvallende montage of onopvallend?

• Hoe zijn de scènes aan elkaar geplakt; flashback? Afwisselende flashforward? Zijn er verschillende verhaallijnen? Is het verhaal chronologisch verteld?

MUZIEK EN GELUID

OVERIGE ASPECTEN

• kleur

• licht

• locatie

Montage

• Het aan elkaar plakken van shots

• Snelle opvallende montage of onopvallend?

• Hoe zijn de scènes aan elkaar geplakt;
Flashback? Afwisselende flashforward? Zijn er verschillende verhaallijnen? Is het verhaal chronologisch verteld?

Kort gezegd: hoe en wat film je?

THE END

In deze les hebben we gekeken naar de invloed van camerabeweging op de kijkbeleving van een film.

Geef een voorbeeld van een subjectieve cameravoering en een objectieve cameravoering. 

Terugkoppeling leerdoel

Het leerdoel in deze les was:

Je ontdekt de rol van camerabeweging op de filmbeleving. 

• Is dit gelukt? 
• Wat heb je geleerd over camerabeweging? 
• Wat neem je mee uit deze les als je zelf een film gaat maken?

Meer kijken of weten?

• Children of Men is te kijken via Pathé Thuis
• Roma is te kijken via Netflix.

Meer lessen over film? 

Alle online filmlessen van Eye Filmmuseum voor het vo vind je hier.

Bekijk hier het volledige aanbod van Eye voor het voorgezet onderwijs.

Of schrijf je in voor de mailing en ontvang iedere maand een gratis nieuwe filmles in je inbox.