Les 4B: Klimaat en beweging - klimaatmigratie

• Woordenschat
• Nederlands
• +1
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

    Klimaat en beweging - klimaatmigratie

NB:

Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

    Waar denk jij aan bij 

    'klimaatmigratie'?

Hoe werkt het?

Tekst

Onderzoek

Woordenschat

Leestafel

Boekenclub

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Leerdoel bekijken

Wat gaan we doen?

• De leestafel
• De introductie op het onderwerp
• De tekst
• Het onderzoek
• Presenteren onderzoek
• Woordenschat
• De boekenclub
• Terugblik/afsluiting

Wat ga je deze les leren?

.

.

• Je kunt een nieuwsartikel vinden over het klimaat en dit in de groep bespreken.
  
• Je kunt vertellen wat het verschil is tussen 'weer' en 'klimaat'.
• Je leert tien nieuwe woorden en kunt ze toepassen.
  
• Je kunt meer vertellen over het klimaat en waarom mensen verhuizen vanwege het klimaat.
• Je doet onderzoek naar mensen die migreren vanwege klimaatverandering.
• Je kunt in verschillende debatvormen je standpunt ten aanzien van de stellingen met argumenten onderbouwen.
• Je kunt het bingospel spelen met de woorden van deze les en van les 4A.
• Je kunt beargumenteren waarom je het boek 'Dor' wel of niet wil lezen.
• Je kunt aangeven wat je geleerd hebt in deze les, waar je nog meer over wilt weten en/of wat je thuis gaat vertellen over deze les.

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt een geschikt nieuwsartikel vinden.

De leestafel

Zoek een interessant artikel om het over te hebben

of een artikel dat gaat over het klimaat of de klimaatcrisis.

Wat is een geschikt artikel?

Je kunt er je mening

over geven.

Voor iedereen interessant.

Niet te kort, 

maar ook niet te lang.

Je kunt er veel 

vragen over stellen.

Er komen door het

artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

Upload hier een foto

van jouw artikel.

Hoe vertel ik waar mijn artikel over gaat?

Welke zaken zijn nog meer van belang om te vertellen?

Om wie (of wat) gaat het?

Wat is er aan de hand?

Hoe is het in zijn werk gegaan?

Wat zou je hier nog meer over willen weten?

Waarom was dat?

Wanneer was dat?

Waar was dat?

Een gesprek voeren bij de leestafel.

Discussievragen

• Ben jij het daarmee eens?
• Ik vind dat toch vreemd, want…
• Nou dat weet ik nog niet zo zeker, want…
• Wie heeft er nog een ander argument?
• Is dat wel waar? Weet je dat zeker?
• Wat zegt die… in het artikel erover? Wat vind je daarvan?

Verdiepingsvragen

• Hoe kan het nou dat…?
• Wat ik niet snap is…?
• Wat zou er gebeuren als…?
• Zou iedereen…?
• Hou zou dat in de toekomst gaan / in het verleden gegaan zijn?
• Hoe zit dat eigenlijk in andere landen?

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt vertellen wat het verschil is tussen het klimaat en het weer.

De introductie op de tekst

Kijk naar het filmpje over het weer en het klimaat

klik hier om het filmpje te bekijken

Wat is het verschil tussen 'klimaat' en 'weer'?

Geef bij beide een voorbeeld.

De tekst: eerst even scannen! 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de tien woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

bron

Bron: Trouw (4/5/2020 door W. Schoonen)

Bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

Leerdoelen?

Leerdoelen:

• je kunt voorspellen waar de tekst over gaat.
• je kunt de hoofdzaken uit de tekst halen.
• je weet meer over klimaatmigratie.
  

Lees de hele zin. Ook de zin ervoor en erna zeggen vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

Wat kun je doen als je een woord niet begrijpt?

Waar denk je dat de tekst over zal gaan?

Maak de volgende opdrachten bij de tekst:

Lees de titel en de inleiding van de tekst.

• Wat zijn de ideale omstandigheden voor de mens om in te wonen?
• Wat verwacht je verder te gaan lezen? 
  

Lees alinea 1 t/m 3.

• Is er een verschil in de ideale omstandigheden om in te wonen en de ideale omstandigheden voor de economie?
• Wat gebeurt er momenteel waardoor veel zaken veranderen? Wat verandert er precies? Onderstreep dit in de tekst.

Lees de tekst uit.

• Hoe is volgens de tekst de situatie over 50 jaar?
• Wat moet de mens nu gaan doen?
  
  

figuur 1

De titel en de inleiding

De mens moet massaal gaan verhuizen voor een leefbaar klimaat

Leven gaat de mens het best af in gebieden met een jaargemiddelde temperatuur rond de 13 graden. Wil hij dat blijven doen, dan moet een flink deel van de wereldbevolking verkassen (figuur 1). De mens is kieskeurig in de temperatuur van zijn leefgebieden, altijd al geweest. Dat kwam eigenlijk als een verrassing uit de studie die een internationale ploeg onderzoekers onder leiding van de Wageningse hoogleraar Marten Scheffer publiceert in vakblad PNAS.

massaal

massaal - in grote aantallen

verkassen

verkassen - verhuizen

kieskeurig

kieskeurig - niet alles zomaar goed vinden

Wat zijn de ideale omstandigheden voor de mens om in te wonen?

Scheffer is van huis uit ecoloog, en weet dat ieder organisme zijn niche heeft. Maar dat de niche van de mens zo nauw kwam, wist hij niet. “Mensen wonen overal, in de meest uiteenlopende temperaturen en klimaatomstandigheden. We zijn niet te beroerd om dingen uit te proberen, en we kunnen van alles maken – truien, kachels – om ons te beschermen tegen extremen. Maar verreweg de meeste mensen blijken te wonen in gebieden met een heel bepaalde temperatuur: 11 tot 15 graden gemiddeld over een jaar.” De onderzoekers keken voor de zekerheid ook naar andere factoren, zoals neerslag, maar niets leverde zo’n duidelijk relatie op als die tussen de mens en zijn omgevingstemperatuur. Scheffer: “Dan vraag je je af: is dat toeval? En neem je een kijkje in de archeologie: was het in de Middeleeuwen ook al zo? En nog verder terug. En dan blijkt dat de niche van de mens al zesduizend jaar dezelfde is.” Dus ondanks alle technologie is het temperatuurgebied waarin de mens het best gedijt nog steeds hetzelfde. “Daar steekt een fundamenteel kenmerk van de mens in.”

 Alinea 1

de ecoloog

de ecoloog - een wetenschapper op het gebied van het klimaat

de niche

de niche - iets bijzonders dat voor een speciaal deel geldt

fundamenteel

fundamenteel - in de basis

 Alinea 2 en 3

Economie gedijt het best bij 13 graden

Dat vermoeden wordt bevestigd door onderzoek uit heel andere hoek, van economen. In een studie van vijf jaar geleden werd gekeken naar invloeden van klimaat en weer op de economie van honderden landen wereldwijd. En daar kwam precies hetzelfde optimum uit: bij een temperatuur rond de 13 graden gedijt de economie het best; in warmere jaren gaat het minder, in koudere ook. En dat zit niet alleen in de opbrengsten van de landbouw, zegt Scheffer, maar in de hele economie. De niche waaraan de mens al zo lang is gehecht, is hij nu aan het verstoren. De onderzoekers berekenden wat de klimaatverandering die al gaande is, zal betekenen over vijftig jaar: waar zal de mens dan gebieden vinden met een jaargemiddelde temperatuur tussen 11 en 15 graden? 

Door opwarming komen die gebieden over een halve eeuw dichter bij de polen te liggen, wat vooral op het noordelijk halfrond een fors effect is. Maar belangrijker: de totale menselijke niche krimpt doordat nu nog leefbare gebieden te heet worden; een effect dat zich in een ruime strook rond de evenaar voordoet.

fors

fors - groot, omvangrijk

Is er een verschil in de ideale omstandigheden om in te wonen en de ideale omstandigheden voor de economie?

Wat gebeurt er momenteel waardoor veel zaken veranderen? Wat verandert er precies? Onderstreep dit in je tekst.

 Alinea 4

Op de kaart (figuur 2) zijn – in zwart – de gebieden te zien waar de gemiddelde

jaartemperatuur op dit moment boven de 29 graden ligt. Gearceerd zijn de gebieden

waar het in 2070 zo warm zal zijn. Die extreme hitte is nu nog voornamelijk beperkt tot delen van de Sahel. Over vijftig jaar heerst die in een brede strook die loopt van Zuid-Amerika tot het noorden van Australië. Scheffer: “Als we klimaatveranderingen niet weten in te perken, zal extreme hitte gaan heersen in een gebied waar een derde van de mensheid woont.” Als de niche die hij nodig heeft om te kunnen voortbestaan verschuift, zal de mens de druk voelen mee te verhuizen. Het is nog lastig om te voorspellen wat dat precies zal betekenen, maar de onderzoekers waarschuwen dat klimaatmigratie veel omvangrijker zal worden dan gedacht. Een voorzichtige schatting zegt dat in de komende halve eeuw 1,5 miljard mensen door klimaatverandering worden gedwongen te migreren. Scheffer: “Een klimaatmigratie op die schaal is ongelooflijk. Op dit moment leven 250 miljoen mensen buiten het land waar ze zijn geboren. En de meesten van hen zijn geen klimaatvluchtelingen.” 

figuur 2

gearceerd

gearceerd - gemarkeerd

inperken

inperken – niet meer laten worden

de klimaatmigratie

de klimaatmigratie - het verhuizen vanwege een klimaatverandering

 Alinea 5

Met die conclusie betreden de onderzoekers een politiek mijnenveld. En dat hebben ze gemerkt. “Het heeft de nodige moeite gekost om dit gepubliceerd te krijgen”, zegt Scheffer. “Klimaatmigratie is lang een hete aardappel geweest. Maar je moet dit onder ogen zien. En de wetenschap moet er duidelijk over zijn en niet op kousenvoeten gaan lopen.” De dreigende massamigratie zou een extra reden moeten zijn om alles op alles te zetten en klimaatverandering te beperken, zeggen de onderzoekers, ook voor politici die zich niet druk willen maken over de verandering van eigen klimaat.

Hoe is volgens de tekst de situatie over 50 jaar?

Wat moet de mens nu gaan doen?

• In groepjes van vier ga je verder op zoek naar argumenten bij de stellingen (zie onderzoeksblad).  
   
• Zoek nog meer argumenten vóór en tegen de stelling. 
   
• Bespreek goed wie wat gaat opzoeken.
   
• Bespreek steeds wat jullie gevonden hebben en/of
   jullie het goede argumenten vinden om te
   gebruiken in een debat.

Het onderzoek

Leerdoel?

Leerdoel: Je vindt argumenten voor en tegen de stellingen.

Nog even de stellingen op een rij. 

Ze staan ook op ook het onderzoeksblad dat je de vorige les heb gekregen!

Klimaatverandering is alleen een probleem voor toekomstige generaties

Iedereen moet een bijdrage leveren aan de oplossingen voor het klimaatprobleem

De klimaatcrisis is een verzinsel

Er moet een wereld-klimaatregering komen die het klimaatprobleem oplost

Jullie gaan als twee teams debatteren in vaste rollen.

Eén team is voor de stelling, het andere team is tegen de stelling. Deze rollen blijven tijdens het hele debat gelijk.

Als je iets wil zeggen ga je staan. De gespreksleider geeft aan wie er aan het woord is.

• Stelling I: Klimaatverandering is alleen een probleem voor toekomstige generaties

 

• Stelling II: Iedereen moet een bijdrage leveren aan de oplossingen voor het klimaatprobleem

Het debat - stelling 1&2 
Vaste rollen debat

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt in verschillende debatvormen je standpunt ten aanzien van de stellingen met argumenten onderbouwen.

Bij een lijndebat is er een denkbeeldige lijn die het vak vóór en het vak tegen van elkaar scheidt. Je kiest een positie die past bij je mening.  Als je op de lijn gaat staan, ben je neutraal.

Tijdens het debat mag je je verplaatsen als je door een argument overtuigd wordt. De gespreksleider vraagt toelichting en bepaalt wie het woord heeft.

• Stelling III: De klimaatcrisis is een verzinsel

• Stelling IV: Er moet een wereldklimaatregering komen die het klimaatprobleem oplost

Het debat - stelling 3&4

Lijndebat

• Maak een bingokaart op wit papier met
   daarin vier rijtjes van vier (= 16) vakjes. Schrijf daarin 16 woorden van deze les én de vorige les, in willekeurige volgorde.
   
• Luister goed naar de omschrijvingen en
   kruis het juiste woord aan.
   
• Heb je een horizontaal of verticaal rijtje vol: BINGO!

Woordenschat - Bingo!

Leerdoel?

Leerdoel: Je oefent met de woorden van de tekst van deze les en van les 4A.

Klik op de spinner voor de omschrijvingen

De boekenclub

Bekijk het boek ‘Dor’ en lees de achterflap.

Klik op de afbeelding om hem te vergroten.

Leerdoel?

Leerdoel: Je kiest een boek uit op basis van de achterflap.

Zou je dit boek willen lezen? Waarom wel/niet?

Afsluiting en terugblik

Noem drie dingen die je deze les geleerd hebt.

Noem twee dingen
waar je nog meer over wil weten.

Wat ga jij thuis vertellen over deze les?