H3.4 Een nieuw geloof

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Grieken en Romeinen

Geschiedenis - Basis 1

Wat weet jij nog van:
de Grieken en Romeinen?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je de begrippen bisschop, christen en paus. (R)

...weet je hoe het Romeinse Rijk aan zijn einde kwam. (T1)

...kan je uitleggen wat er overbleef van de Romeinen. (T1)

...je kent de vier vragen waardoor je kan weten of een bron betrouwbaar is. (R)

Wat is wat?

Dikgedrukt = een begrip

schuin = moeilijk woord

uitleg van begrip

Hierin staat de uitleg van het begrip. Schrijf het begrip en de betekenis op in je schrift.

uitleg van moeilijk woord

Hierin staat de uitleg van het moeilijke woord. Schrijf het op in je schrift.

uitleg

Hierin staat de uitleg over een bepaald onderwerp.

Een nieuw geloof...

• In Palestina woonden vooral Joodse mensen. Zij geloofden in één god.
• Volgens sommigen was Jezus Christus de (beloofde) verlosser van al het kwaad. Dus ook van de Romeinen...
• Deze volgelingen noemen we christenen. 

christen

Een volgeling van Jezus Christus. Christenen geloven net als de joodse en islamitische mensen in één god.

volgeling

Iemand die de ideeën steunt van iemand anders. Bijvoorbeeld: een volgeling van Jezus Christus.

Verspreiding van het christendom

In het begin was christen worden erg gevaarlijk. Doordat het niet de staatsgodsdienst was van de Romeinen. Het raakte toch snel verspreid door:

1. de goede wegen
2. de vrede die heerste in het Rijk. 
3. goede organisatie. De bisschop was de leider in een gebied. De belangrijkste bisschop was (en is) die van Rome, hij werd later de paus genoemd.

bisschop

Leider van de christenen in een bepaald gebied.

paus

Leider van alle christenen. Hij is de bisschop van Rome en de belangrijkste bisschop.

Mensen konden dus vrij reizen.  

00:41

Op hoeveel manieren heeft Nero geprobeerd zijn moeder te vermoorden?

1. 1 manier, was meteen gelukt.
2. 2 manieren, ze was een hardnekkig mens.
3. 3 manieren, ze wist steeds te ontsnappen.
4. 4 manieren, Nero moest echt zijn best doen.

03:12

Waarom zou Nero dan toch ontkennen dat hij de brand heeft aangestoken?

1. Dat was goed voor zijn populariteit.
2. Dat was goed voor de mensen die er woonden.
3. Dat was slecht voor zijn populariteit.
4. Dat was slecht voor de mensen die er woonden.

03:46

Leg uit waarom de twee mensen kritiek hebben op Nero en later niet meer.

03:12

Wie heeft de brand aangestoken en waarom?

1. Nero, hij wilde op die plek een paleis bouwen.
2. Nero, hij wilde op die plek huizen bouwen.
3. Christenen, die wilden daar een kerk bouwen.
4. De brand is per ongeluk aangestoken.

03:12

In welk jaar was deze grote brand van Rome?

1. 44 v.Chr.
2. 44 n.Chr.
3. 64 v.Chr.
4. 64 n.Chr.

00:41

Waarom wilde Nero van zijn moeder af?

1. Omdat ze te lief was.
2. Omdat ze zich overal mee bemoeide.
3. Omdat ze te lui was.
4. Omdat ze Nero probeerde te vermoorden.

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of wat iemand schrijft ook echt waar is? Je kan daarover vier vragen beantwoorden:

1. Is het een bron uit de tijd zelf?
2. Wie heeft de bron gemaakt en waarom?
3. Vertelt de schrijver wat er echt gebeurde? Of vertelt hij vooral wat hij er zelf van vindt?
4. Kun je de informatie ook in andere bronnen vinden?

Bron 17

Een Romeinse historicus schreef: ‘In 64 brandde de helft van Rome af. Sommige mensen zeiden dat keizer Nero de brand had aangestoken. Hij wilde plaatsmaken voor een nieuw paleis. Gauw gaf Nero de christenen de schuld. Hij liet hen zwaar straffen. Ze kregen beestenvellen aan, zodat wilde honden hen verscheurden. Of ze kregen de vuurdood:

’s avonds werden ze aangestoken als straatverlichting.’

Komt bron 17 uit de tijd zelf?
(dus komt deze bron uit 64 n.Chr)

Wie heeft bron 17 gemaakt en waarom?

Vertelt de schrijver van bron 17 wat er echt gebeurde? Of vertelt hij vooral wat hij ervan vindt?

Zou je de informatie uit bron 17 ook in andere bronnen kunnen vinden?

Waarom liet keizer Nero de christenen vervolgen?

Welke twee dingen zouden in deze bron echt gebeurd zijn?

1. Nero had de stad zelf aangestoken.
2. In 64 n.Chr. was er een grote brand in Rome.
3. De christenen werden zwaar gestraft.
4. De christenen vonden de vuurdood niet erg.

Bron 17 is betrouwbaar als je wilt weten...

1. ...wie de schuld had aan de brand.
2. ...hoe Nero de christenen behandelde.
3. ...wat sommige Romeinen van het christendom vonden.
4. ...wat sommige christenen van het Romeinse geloof vonden.

Bron 18

Een Romein schreef over de christenen: ‘Keizer Nero liet christenen straffen. Dat waren een soort mensen van een nieuw, boosaardig geloof.’

Komt bron 18 uit de tijd zelf?

Wie heeft bron 18 gemaakt en waarom?

Vertelt de schrijver van bron 18 wat er echt gebeurde? Of vertelt hij vooral wat hij ervan vindt?

Zou je de informatie uit bron 18 ook in andere bronnen kunnen vinden?

Hoe noemt de schrijver van bron 18 het christendom?

Wat wil de schrijver hiermee vertellen?

1. Wat hij zelf vindt van het christendom.
2. Wat voor soort geloof het christendom is.

Bron 18 is betrouwbaar als je wilt weten...

1. ...wie de schuld had aan de brand.
2. ...hoe Nero de christenen behandelde.
3. ...wat sommige Romeinen van het christendom vonden.
4. ...wat sommige christenen van het Romeinse geloof vonden.

Bron 19

Geheime tekens

Christenen kwamen in het geheim bij elkaar. Met tekens, zoals deze vissen, lieten ze elkaar weten dat ze er waren.

Bron 19 is betrouwbaar als je wilt weten...

1. ...hoe de christenen elkaar in het geheim ontmoeten.
2. ...hoe de Romeinen elkaar in het geheim ontmoeten.
3. ...dat vissen in het patroon werden gebruikt.
4. ...dat Romeinen vloeren hadden.

De volksverhuizingen

Invasie van andere volkeren

Het Romeinse Rijk wordt gesplitst

In 395 kwam het Romeinse Rijk in grote problemen terecht. 

(1) Vanuit het oosten vielen vreemde volkeren aan, o.l.v. de Hunnen. 

Het gevolg hiervan was dat het Romeinse Rijk werd verdeeld in twee delen.

Het Romeinse Rijk wordt gesplitst

In 395 werd Romeinse Rijk verdeeld in twee delen:

West-Romeinse Rijk	Rome bleef hoofdstad Latijn was de belangrijkste taal.
Oost-Romeinse Rijk	Constantinopel werd hoofdstad. Grieks was de belangrijkste taal.

Het Romeinse Rijk wordt gesplitst

In 395 kwam het Romeinse Rijk in grote problemen terecht. 

(2) Iedere nieuwe keizer zorgde voor meer ruzie, moord en verraad. 

(3) Hierdoor werden de grenzen van het Romeinse Rijk zwakker, omdat het leger steeds vaker in Rome moest worden ingezet. 

De volksverhuizingen

Invasie van andere volkeren

Bron 20: Vandalen plunderen Rome in 455 (schilderij uit 1836)

Wat is er gebleven?

Vanaf 497 bestond het West-Romeinse Rijk niet meer. Maar niet alle kennis verdween:

• Het beton (mensen konden koepels en bogen blijven bouwen).
• Het christendom 
• Latijnse taal (werd de taal van de kerk en geleerden)

Wat is er gebleven?

Het Oost-Romeinse Rijk bleef nog 1000 jaar bestaan. Daar werden veel boeken van de grote Griekse en Romeinse geleerden bewaard. Mensen zouden eeuwen later deze boeken weer gaan lezen.

Begrippen uit deze les

• christen
• bisschop
• paus

Jaartallen uit deze les

• 64 n.Chr.: grote brand van Rome 
• 395 n.Chr.: het Romeinse Rijk wordt in twee stukken verdeeld (Oost- en West-Romeinse Rijk)
• 497 n.Chr.: het West-Romeinse Rijk wordt geplunderd en kwam ten einde
• 1453: het Oost-Romeinse Rijk valt uiteen

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.