Persoonsvorm tegenwoordige en verleden tijd

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

De stam van een werkwoord

Om de stam van een werkwoord te maken, heb je de infinitief (het hele werkwoord, ook wel de meervoudsvorm) van het werkwoord nodig. 

De infinitief is hoe je het woord in een woordenboek zou opzoeken, bijvoorbeeld: lopen, fietsen, vergeten, beginnen, begrijpen, enzovoorts.

Om de stam te maken, haal je –en eraf.

Je krijgt dan soms vreemde woorden, bijvoorbeeld: lop, fiets, verget, beginn, begrijp.

Stam of ik-vorm

De ik-vorm wordt soms ook wel de aangepaste stam genoemd.

lop > loop

fiets > fiets

verget > vergeet

beginn > begin

begrijp > begrijp

Bepaal of de volgende woorden de stam of de ik-vorm van het werkwoord zijn. Sleep ze naar de juiste kant. 

stam

ik-vorm

reiz

dep

bakk

telefoneer

klev

pas

step

miss

bev

breek

Persoonsvorm verleden tijd - de regels

Onderwerp	Regel	Voorbeeld
ik / ... jij?	ik-vorm	Ik maak mijn huiswerk. Maak jij je huiswerk?
jij ...	ik-vorm+t	Jij maakt je huiswerk.
Hij / zij / het / u	ik-vorm+t	Hij maakt zijn huiswerk. Het maakt niet uit.
wij / zij / jullie	infinitief	Wij maken ons huiswerk. Jullie maken jullie huiswerk.

De smurfregel

Als je het lastig vindt om de regel te onthouden, gebruik dan de smurfregel.
Vervang het werkwoord dat op een t-klank eindigt door een ander werkwoord - zoals "smurfen", dat niet op een t-klank eindigt. 
Bij het lezen van de zin zal een hoorbare t-klank op de aanwezigheid van een eind-t in de spelling wijzen. 
Word(t) eens volwassen! → Smurf eens volwassen!
 Je hoort geen t, je schrijft dus geen t; de zin wordt dan Word eens volwassen!
Word(t) je broer straks opgehaald? → Smurft je broer..., Wordt je broer...

• 
  

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: Je (leiden) me niet zo gemakkelijk om de tuin!

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: Ik (branden) van verlangen om het nieuws te horen.

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: Wat (worden) jij later?

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: De paarse lucht (duiden) op onweer.

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: De orkaan (bewegen) zich in de richting van Hawaï, waar de Amerikaanse president op dit ogenblik (vertoeven)

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: Is het goed als we je door dit doolhof (leiden)?

Vul de persoonsvorm tegenwoordige tijd in: Het vuur (branden) niet goed

Bepaal of de volgende woorden de stam of de ik-vorm van het werkwoord zijn. Sleep ze naar de juiste kant. 

stam

ik-vorm

belov

reis

beginn

presenteer

kled

pas

zit

wiss

schrijv

fotografeer

Wanneer krijg je in de tegenwoordige tijd bij een persoonsvorm alleen de ik-vorm?

1. Als je/jij achter de persoonsvorm staat
2. Als je/jij vóór de persoonsvorm staat
3. Als hij/zij/het achter de persoonsvorm staat
4. Als hij/zij/het vóór de persoonsvorm staat

Persoonsvorm verleden tijd - de regels

Onderwerp	Regel	Voorbeeld
ik / ... jij?	ik-vorm+te ik-vorm+de	Ik maakte mijn huiswerk. Maakte jij je huiswerk?
jij ...	ik-vorm+te ik-vorm+de	Jij maakte je huiswerk.
Hij / zij / het / u	ik-vorm+te ik-vorm+de	Hij maakte zijn huiswerk. Het maakte niet uit.
wij / zij / jullie	ik-vorm+ten ik-vorm+den	Wij maakten ons huiswerk. Jullie maakten jullie huiswerk.

Hoe weet je nou of het +de of +te is?

't kofschip

• Als je de stam hebt van een woord, kijk je naar de laatste letter.
  
• Als die letter in ‘t kofschip zit, krijg je + te(n) als uitgang.
  
• Zit de laatste letter er niet in, krijg je +de(n) als uitgang.
  
    Ik (stofzuigen) gisteren mijn slaapkamer.
          stofzuigen > stofzuigen
          g is geen medeklinker in ‘t kofschip
          ik stofzuigde gisteren mijn slaapkamer.

De hond van de buren (keffen) de hele dag.

        Keffen > keffen

        f is een medeklinker in ‘t kofschip

        De hond van de buren kefte de hele dag.

William Shakespeare (leven) van 1564 tot 1616.

        leven > leven

        v is geen medeklinker in ‘t kofschip

        William Shakespeare leefde van 1564 tot 1616.

Onregelmatige werkwoorden

Niet alle werkwoorden van de Nederlandse taal zijn regelmatig.

Onregelmatige werkwoorden (sterke werkwoorden)

Helaas zit hier geen regel aan.

Loop - liep

Zie - zag

Vul het werkwoord in de verleden tijd in:
Jij (besteden) . . . daar écht te weinig aandacht aan.

Opdrachten

Studiereader > Starttaal Compact (3F) > Instellingsexamens > Opbouwopdrachten > Taalverzorging > Spelling