1.3 Zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Basisstof 3: 

Het zenuwstelsel

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw en signaalverwerking van verschillende typen neuronen beschrijven.
2. Je kunt de bouw, functies en werking van het zenuwstelsel beschrijven.

Centrale zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit  de hersenen en de ruggenmerg

Perifeer zenuwstelsel

Zenuwen vanuit het ruggemerg.

Deze verbinden het hele lichaam aan het centraal zenuwstelsel.

Perifeer zenuwstelsel

Animaal en autonoom zenuwstelsel 

Bewuste reacties door animale zenuwstelsel

(maar ook reflexen).

Onbewuste processen door autonoom zenuwstelsel.

(werking van organen)

Autonoom zenuwstelsel

Animaal zenuwstelsel

Doelwitweefsels

Gladde spieren, klieren en hartspier

Doelwitweefsels

Dwarsgestreepte spieren

Prikkels en impulsen

            Prikkel

            Impuls

Begrippen

• Zintuigcellen noemen we een receptoren: ontvangen prikkel uit milieu en zetten die om in een impuls

• Zenuwcellen noemen we conductoren: geleiden impulsen
  
  
• Spieren en klieren noemen we effectoren: reageren op de impuls

Soorten neuronen

a = sensorisch neuron

b = schakelneuron
c = motorisch neuron

1 = zintuigcellen
2 = spiercellen

Onderdelen van neuronen

• Cellichaam: met celkern

• Dendriet: uitloper die impulsen ontvangt

• Axon (neuriet): uitloper die impulsen van het cellichaam af leidt

Myelineschede

• Cellen van Schwann = onderdeel van myelineschede
• stevigheid zenuwweefsel, beschermen en voeden neuronen, handhaven homeostase weefselvloeistof 
• Versnellen impulssnelheid

BiNaS 88A

Cellulaire plasticiteit

myelinisatie: aanmaak myelineschede rondom uitlopers: impulsoverdracht gaat veel sneller. Synaptogenese is daarna niet meer mogelijk.

Gliacellen

Gliacellen = ondersteunende cellen 

   10¹¹ neuronen +10¹² gliacellen

• cellen van Schwann
• astrocyten (bloed hersen barriere)

Van sensor tot effector

Impulsoverdracht

De impulsoverdracht van zenuwcel naar zenuw-, spier- of kliercel gebeurt met neurotransmitters.

Deze neurotransmitters worden losgelaten in de synaptische spleet waarna zij zich binden aan receptoren van de doelwitcel en daar de Na+ kanalen open gaan.

In de hersenen ligt de grijze stof aan de buitenkant, witte stof binnenin.

In het ruggenmerg ligt de grijze stof binnenin en de witte stof aan de buitenkant.

Grijze en witte stof

Witte stof: 

Uitlopers (isolerend laagje zorgt voor witte kleur)

Grijze stof: 
Schakelcellen en cellichaam bewegingscellen

Spinale ganglia

Aan de rugzijde (dorsaal) komen de

sensorische neuronen binnen. De celkernen ervan liggen nog buiten

het ruggenmerg in de spinale ganglia (ev: ganglion).

= verdikking van sensorische zenuw)