Ruilen over de tijd H2 paragraaf 1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen paragraaf 2: de overheid ruilt over de tijd

• Je kunt uitleggen en berekenen hoe het begrotingssaldo, het financieringssaldo en de overheidsschuld met elkaar verband houden.
• Je kunt beschrijven met welke soorten inkomsten de overheid te maken heeft.
• Je kunt beschrijven met welke soorten uitgaven de overheid te maken heeft en daarbij de begrippen stroom- en voorraadgrootheden toepassen op de overheidsfinanciën.
• Je kunt uitleggen dat keuzes van de overheid gevolgen hebben voor de economische ontwikkeling van een land.
• Je kunt uitleggen dat een overheidstekort gezien kan worden als een vorm van uitgestelde belastingheffing.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

Net als gezinshuishoudens en bedrijven, heeft ook de overheid 

inkomsten en uitgaven.

De overheid maakt hiervan jaarlijks een begroting.

Jaarlijks tijdens Prinsjesdag informeert de overheid haar burgers 

hierover met behulp van de Miljoenennota.

Rijksbegroting: 
Overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van de overheid.

Miljoenennota:
Toelichting op de rijksbegroting.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

Sociale premies: 
Premies waarmee de sociale verzekeringen (uitkeringen) worden betaald.

Directe belastingen: 
Belastingen over winst, inkomen en vermogen.

Indirecte belastingen: 
Kostprijsverhogende belastingen (bv. btw).

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

Overheidsbestedingen: 
Uitgaven als beloning voor het gebruik van productiefactoren.

Overheidsoverdrachten: 
Uitgaven waar geen directe prestatie tegenover staat.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

De inkomsten en uitgaven zijn niet altijd gelijk aan elkaar. 

Dit creëert een begrotingssaldo:

Inkomsten > uitgaven = begrotingsoverschot

Inkomsten < uitgaven = begrotingstekort

Dit zijn de stroomgrootheden van de overheid.

Begrotingssaldo: 
Het verschil tussen de inkomsten en de uitgaven van de overheid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 2 op pagina 45 en opgave 6 en 7 op pagina 47 en 48.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

                                                         Uitgaven beperken (bezuinigen)

                                                                         of

                                                        Extra inkomsten zoeken

                                                         (belasting verhogen)

                                                                          of

                                                      Laten oplopen van de overheidsschuld

                                                  Stijging rentelasten van de overheidsschuld

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

                                                        Extra uitgaven mogelijk

                                                                         of

                                                        Extra aflossen op de overheidsschuld

                                                        Daling rentelasten van de overheidsschuld

Overheidsschuld: 
De totale schuld van de overheid.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

Berekenen overheidsschuld:

Bij een financieringstekort stijgt de overheidsschuld.

Bij een financieringsoverschot daalt de overheidsschuld.

Financieringstekort:

Het begrotingstekort – aflossingen

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

2.1       De overheid ruilt over de tijd

In economisch mindere tijden stijgt vaak de overheidsschuld.

Deze schuld is de voorraadgrootheid van de overheid.

Toch zal de overheid niet snel failliet gaan, ze mogen 

meestal extra geld lenen (via uitgifte staatsobligaties).

Deze extra leningen zorgen voor extra rentelasten en aflossingsverplichtingen in de toekomst:

Tekorten nu                            Hogere belastingen later

Uitgestelde belastingheffing:

Het begrotingstekort wordt gefinancierd met toekomstige belastinginkomsten.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Aan de slag

Maak opgave 12 en 13 op pagina 50 en 16 en 18 op pagina 51/52.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.