Afl. 5: Geen weg terug

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introduction

Over de Bersiap-periode, standplaatsgebondenheid, oorlog of onderhandelen, propaganda en de Bersiap in het nieuws. N.a.v. de NTR de serie Indonesia Roept! waarin presentator Hans Goedkoop het spoor van zijn grootvader. Rein van Langen volgt, ging een aantal docenten aan de slag met deze serie om er heldere lessen met fragmenten bij te maken. Aflevering 5: Geen weg terug

Indonesia Roept!

aflevering 5: 'Geen weg terug'

Mark Hagenaars

In deze les staat de 'Bersiap-periode' uit aflevering 5 'Geen weg terug' centraal.

De kennis over deze periode in de geschiedenis wordt uitgelegd, waarna de standpunten vanuit Nederlandse en Indonesische kant worden bekeken. De link met de actualiteit wordt ook gelegd naar aanleiding van de discussie over de term 'bersiap'. Aan het einde van de les staan nog een aantal kijktips/fragmenten die ook goed te gebruiken zijn bij dit onderwerp.

(Bij fragment 4. Beeldvorming, begin je eerste met de slides)

Deze les gaat over aflevering 5 'Geen weg terug'  van de TV-serie 'Indonesia Roept!'.

Inhoud

slides	onderwerp
3-7	Bersiap-periode
8-11	Standplaatsgebondenheid
12-16	Oorlog of onderhandelen
17-19	Propaganda
20-21	Bersiap in het nieuws

Je kunt alle opdrachten met de leerlingen doorlopen in een les, maar je kunt er ook voor kiezen om te oefenen met bepaalde vaardigheden en/of de geschiedenis te koppelen aan de actualiteit. De opdrachten zijn lost van elkaar te gebruiken.

• weet je wat de Bersiap-periode was
• kun je je verplaatsen in de standpunten van de Nederlanders en Indonesiërs tijdens deze periode
• weet je welke vormen van propaganda werden gebruikt in deze periode
• snap je dat de Bersiap-periode nog steeds een rol speelt in de actualiteit.

Aan het einde van de les...

De leerdoelen van de les staan hier kort op een rijtje gezet.

 Wat weet je al over de 'Bersiap-periode'?

Wat weten de leerlingen al van de 'Bersiap-periode' uit de onderbouw? 

Bekijk het fragment uit de serie 'Indonesia Roept!' over de Bersiap-periode.

Bersiap-periode

Op deze slide wordt de kennis over de 'Bersiap-periode' bijgespijkerd.

Waarom ontstond de 'Bersiap'-periode?

Een kijkvraag over het fragment over de 'Bersiap-periode'.

Wie waren er slachtoffer van de Bersiap-periode?

1. Molukkers
2. Japanners
3. Indische Nederlanders
4. Chinezen

Een kijkvraag over het fragment over de 'Bersiap-periode'.

Bersiap-periode [historische vergelijking]

In de Bersiap-periode rekenden de Indonesiërs af met het oude Nederlandse bestuur. In de geschiedenis is het vaker dat de bevolking in opstand kwam tegen het oude bestuur. Maak de juiste combinaties.

De Franse koning Lodewijk XVI wordt tijdens de Franse Revolutie onthoofd door revolutionairen. Er komt een einde aan het ancien regime.

In de Engelse kolonie Brits-Indë komt de Indiase bevolking met veel geweld in opstand tegen de langdurige Britse overheersing. 

De Roemeense communistische leider Ceausescu wordt door de bevolking geëxecuteerd. Het communisme in Roemeniè verdwijnt.

Met deze slide wordt aan de leerlingen getoond dat het met geweld afzetten van de bevolking tegen het 'oude bestuur' niet voor het eerst tijdens de 'Bersiap-periode' gebeurde.

Bekijk het fragment uit een aflevering van 'Andere Tijden' over de ervaringen van Nederlanders tijdens de bersiap.

 (bron: Andere Tijden VPRO 2018)

Standplaatsgebondenheid

 (bron: Andere Tijden VPRO 2018)

De ervaringen van Nederlanders tijdens de 'Bersiap-periode' komt aan bod.

Hoe hebben Nederlanders de bersiap-periode ervaren? Licht je antwoord toe met voorbeelden uit het fragment

Vraag over het fragment over de ervaringen van de Nederlanders tijdens de 'Bersiap-periode'

Bekijk het fragment uit de serie 'Indonesia Roept!' over de ervaringen van Indonesiërs tijdens de bersiap.

Standplaatsgebondenheid

De ervaringen van Nederlanders tijdens de 'Bersiap-periode' komt aan bod.

Hoe hebben Indonesiërs de bersiap-periode ervaren? Licht je antwoord toe met voorbeelden uit het fragment

De ervaringen van Indonesiërs tijdens de 'Bersiap-periode' komt aan bod.

In maart 1946 stuurde Nederland vrijwilligers naar Indonesië om de orde te herstellen. Vanaf september 1946 werden dienstplichtigen gestuurd. Bekijk het fragment uit de serie 'Indonesia Roept!'

Oorlog of onderhandelen

De ervaringen van Nederlanders tijdens de 'Bersiap-periode' komt aan bod.

Vind jij het terecht dat Nederland soldaten stuurde naar Indonesië?

Leg je antwoord uit.

Ja

Nee

Een 'eigen mening' vraag voor de leerlingen. Deze biedt mogelijk een opstapje naar een klassikale discussie over het onderwerp.

In Nederland werd er gediscussieerd of de strijd moest worden voortgezet of dat er onderhandeld moest worden. Bekijk het fragment uit de serie 'Indonesia Roept!'

Oorlog of onderhandelen

De ervaringen van Nederlanders tijdens de 'Bersiap-periode' komt aan bod.

Oorlog of onderhandelen

Zet de omschrijvingen in de juiste kolom.

Oorlog

Onderhandelen

Schermerhorn

'Indië verloren, rampspoed geboren'

generaal Spoor

Tijgerbrigade

Sjahrir

Met deze slide wordt aan de leerlingen getoond dat het met geweld afzetten van de bevolking tegen het 'oude bestuur' niet voor het eerst tijdens de 'Bersiap-periode' gebeurde.

Oorlog of onderhandelen [actualiteit]

Bekijk dit item (NOS 01-06-2024) van het NOS Jeugdjournaal. Noem een overeenkomst met de 'Bersiap'-periode.

Met deze opdracht wordt de link met de actualiteit/heden gelegd.

Tijdens de bersiap-periode zetten de Nederlanders en Indonesiërs propagandamateriaal in. Bekijk het fragment uit het Nederlandse polygoonjournaal (B&G 1946).

Propaganda

Een slide over het gebruik van propaganda tijdens de 'Bersiap-periode'.

Tijdens de bersiap-periode zetten de Nederlanders en Indonesiërs propagandamateriaal in. Bekijk het fragment uit de serie 'Indonesia Roept!'.

Propaganda

Bedenk een reden voor zowel de Nederlanders als de Indonesiërs om propaganda in te zetten tijdens de bersiap-periode

Er is tegenwoordig nog veel te doen over de term 'Bersiap'. Sommige mensen vinden de term racistisch.

Bekijk hierover het volgende fragment 

Bron: Met het oog op morgen

NOS 12-01-2022)

Is 'bersiap' een racistische term?

Bersiap in het nieuws [actualiteit]

Met deze opdracht wordt de link naar de actualiteit gelegd.

Vind jij de term 'bersiap' racistisch? 

Leg je antwoord uit.

Ja

Nee

Een 'eigen mening' vraag voor de leerlingen. Deze biedt mogelijk een opstapje naar een klassikale discussie over het onderwerp.

Meer fragmenten / kijktips

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home

- Mei Li Vos - Bersiap [Verborgen Verleden]

- Hoe werd Indonesië onafhankelijk? [NPO Kennis]

- Onze Jongens op Java - Bersiap [Onze Jongens op Java]

- Indonesia Roept! in de klas [SchoolTV]

Schooltv Indonesia Roept! in de klas

Aflevering 1: De kolonie Nederlands-Indië (9.57 min)

Aflevering 2: De onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië (9.56 min)

Aflevering 3: Indonesië Onafhankelijk (9.56 min)