2021 H5 Netl inleiding middeleeuwen week 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

INLEIDING MIDDELEEUWEN

Wat zijn de hoofdkenmerken van de die 'Middeleeuwen' wordt genoemd? 

Wat heeft het motto "Memento mori" te maken met het leven in de Middeleeuwen? Hoe zie je dit motto terug in de kunst?

Devies = motto = kernspreuk

Memento mori is een Latijnse spreuk van paus Gregorius de Grote  en het devies van de trappistenorde. In de kunst is memento mori terug te zien in Vanitas-schilderijen. 

Vanitas is Latijn voor 'ijdelheid' (oorsprong: protestants-christelijk --> aansporing om zich te richten op het eeuwige leven).

Adriaen van Utrecht

Vanitas: Stilleven met boeket en schedel, 1642.

Vanitas is een thema in de kunst

een visualisatie van de leegheid, de zinloosheid en de tijdelijkheid van het bestaan

• schedels
  
• gedoofde kaarsen
  
• verwelkte bloemen
  
• zeepbellen
  
• vergane boeken

Memento mori en carpe diem (renaissance) gaan met elkaar in gesprek.

Bedenk dat u sterfelijk bent!

In de middeleeuwen bereidden mensen zich vooral voor op de dood. De kerk hamerde erop dat mensen sterfelijk waren en na hun dood veroordeeld zouden worden. 

Memento mori is een aansporing om ernstig te leven, rechtvaardig te zijn, naastenliefde te tonen en goede werken te doen. 

De middeleeuwse samenleving

Geestelijk (regulier/seculier)

Adel + ridders (feodale stelsel 'eercultuur'

Boeren + arbeiders (burgerij, handel, productie)

symboliek (in getallen, beelden, kleuren)

LITERATUUR MIDDELEEUWEN

GENRES LITERATUUR

ridderromans

liederen

dieren (dieren als mensen / parodie)

geestelijke letterkunde

KAREL EN ELEGAST

kleine roman in verzen

voor 1325 ontstaan

eenvoudig maar spannend slot

humor

beknoptheid (1400 regels)

beginregels: "Fraeye historie ende al waer"

Moraal: trouw aan God en heer wordt beloond en ontrouw gestraft

LANSELOET VAN DENEMARKEN

Middelnederlands toneelstuk (oudste abele spelen)

952 regels

tweede helft 14e eeuw (Brabant?)

hoofs taalgebruik (Sanderijn, zie fragment op literatuurgeschiedenis.nl)

onhoofse woorden (Lanseloet)

standenverschillen

Noteer tot slot de antwoorden op de vragen:

1. Wat zijn de hoofdkenmerken van de die 'Middeleeuwen' wordt genoemd? 
   
2. Wat heeft het motto "Memento mori" te maken met het leven in de Middeleeuwen? 
   
3. Hoe zie je dit motto terug in de kunst?