Paradigma's

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Benaderen vanuit de paradigma's

Maatschappelijke verschijnselen aanschouwen door een wetenschappelijke bril.

Structuur versus actoren

Verklaren vanuit structuur

Sommige wetenschappers vinden dat structuur de beste verklaringen kan bieden voor kwesties in de maatschappij. Ze kijken op macroniveau naar de samenleving. Het conflict-paradigma en het functionalisme-paradigma horen hier bij.

 

Een structuur-paradigma herken je als een maatschappelijk verschijnsel wordt verklaard alsof de inrichting van de samenleving het gedrag van actoren bepaalt: structuur bepaalt individueel gedrag. Voorbeeld: waarom is er criminaliteit? Omdat door machtsverschillen in de samenleving de machthebbers hebben bepaald wat wel en wat niet legaal is. Structuur bepaalt gedrag.

Verklaren vanuit actoren

Wetenschappers die meer op actoren gericht zijn, kijken op microniveau naar het gezamenlijke gedrag van individuen of groepen. Het rationele-actor-paradigma en het sociaal-constructivisme-paradigma zijn gericht op actoren in plaats van op de structuur.

Een actor-paradigma herken je als een maatschappelijk verschijnsel wordt verklaard alsof

het gedrag van actoren de inrichting van de samenleving bepaalt: individueel gedrag bepaalt structuur. 

Voorbeeld: waarom is er criminaliteit? Omdat sommige individuen daar meer voordeel in zien dan zich aan de wet te houden. Gedrag actoren zorgt voor een maatschappelijk verschijnsel.

Consensus versus conflict

Verklaren vanuit conflict

Sommige wetenschappers zijn van mening dat conflicten de achterliggende basis zijn van een samenleving. Zij worden ook wel conflictsociologen genoemd en je ziet hen terug in het rationele-actor-paradigma en in het conflict-paradigma.

 

Als een maatschappelijk verschijnsel wordt verklaard vanuit conflicten rondom belangen, gaat het om het denken vanuit conflictparadigma of rationele-actor-paradigma.

Verklaren vanuit consensus

Daar tegenover staan sociologen, die consensus zien als basis van de samenleving. Zij richten zich op een stabiele toestand in de samenleving is. Conflict is een uitzondering of teken dat structuren of relaties niet goed functioneren. Hierbij passen het sociaal-constructivisme-paradigma en het functionalisme-paradigma.

 

Als een maatschappelijk verschijnsel wordt verklaard vanuit de consensus (overeenkomst) over wat mensen normaal vinden, gaat het om het sociaal-constructivisme-paradigma of het functionalisme-paradigma.

Paradigma's in het kort

Rationele-actor-paradigma (actor en conflict)

Actoren streven zoveel mogelijk hun eigenbelang na. Bij het maken van keuzes gaan ze voor de meeste voordelen en minste nadelen voor henzelf. Oftewel: kosten- batenanalyse. Geldt ook voor organisties en staten. 

Sociaal-constructivisme-paradigma / interactionisme-paradigma (actor en consensus)

Gedrag van mensen wordt bepaald door hoe zij (gezamenlijk) de werkelijkheid zien, wat ze denken dat waar is. Al het menselijk handelen en menselijke interactie is gebaseerd op interpretatie. De sociale werkelijkheid wordt gebouwd door onze eigen definities en meningen. Sociale ongelijkheid komt dan ook door het beeld dat we over bepaalde groepen hebben.

Paradigma's in het kort

Functionalisme-paradigma (structuur en consensus)

De samenleving als geheel is een systeem, waarbinnen alles met elkaar samenhangt. Een verstoring betekent geen stabiliteit meer en dat moet dan weer gevonden worden. Gemeenschappelijke morele overtuigingen en sociale instituties zijn sociale stabilisatoren. Alle actoren hebben een passende taak om de samenleving draaiende te houden. De ene taak is minder belangrijk dan de andere , daardoor is daarvoor minder beloning en is er sociale ongelijkheid. Deze ongelijkheid heeft dus een functie. Het verschil in beloning wordt meestal ook gewoon als eerlijk gezien.

Conflict-paradigma (structuur en conflict)

Conflictsociologen gaan uit van machtsverschillen in de samenleving: de machtigen zullen hun eigen belangen beschermen en vergaren bezit. Ongelijkheid in de samenleving is er altijd en conflicten hierover leiden tot veranderingen. De conflicten gaan over dat de ene groep meer macht heeft dan de andere en dat wordt gezien als ongelijk. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld criminaliteit: een conflict waarbij een arme groep op illegale wijze probeert te verkrijgen wat een rijke machtige groep voor zichzelf heeft geclaimd.

Macroniveau