DLW 21-05-18 Slaapstoornissen + Misbruik & verslaving

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 3

Programma van deze les

- Vragen van jullie

- Leerzame momenten uit de apotheek 

- Uitleg slaapstoornis.

- Uitleg verslaving en misbruik

Kennis samen delen

Lesdoelen van vandaag:

- Je weet hoe een slaapcyclus is opgebouwd

- Je kent verschillende slaapstoornissen

- Je kent de adviezen ten aanzien slaapstoornissen en medicatiegebruik van de NHG standaard

- Je kent de begrippen misbruik en verslaving

- Je weet wat te doen wanneer je signalen in de apotheek ziet die 

duiden op misbruik of verslaving.

 

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 Voert geïndividualiseerde farmaceutische patiëntenzorg uit

W1 - Neemt de zorgvraag aan

W2 - Voert medicatiebewaking uit

W3 - Verzorgt uitgifte van medicijnen

W4 - Geeft instructie over medicatiegebruik

W5 - Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie

Kerntaak 2 Verleent niet-receptgestuurde zorg aan de patiënt

W1 - Adviseert over gezondheid en preventie

W2 - Geeft zelfzorgadvies

Kerntaak 3 Biedt productzorg

W1 - Stelt voorgeschreven geneesmiddelen beschikbaar

W2 - Stelt op maat gemaakte geneesmiddelen beschikbaar

W3 - Zorgt voor logistiek en beheer

Kerntaak 4 Werken aan kwaliteit en deskundigheid

W1 - Werkt aan de eigen deskundigheid

W2 - Werkt aan bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

W3 - Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Wanneer spreken we over een gestoorde slaap?

Slaap- en kalmeringsmiddelen veel gebruikte gnm.

Psychofarmaca→ hypnotica, sedativa en anxiolytica

https://youtu.be/5vjPyo5gA4k

Bij diepe slaap rust het lichaam fysiek uit, hoewel tandenknarsen en slaapwandelen kunnen plaatsvinden.

Benodigde slaapuren

Men spreekt over een normale slaapduur tussen 

5 -10 uur/dag.

Teksthttps://www.npostart.nl/WO_NTR_4746984

Lichamelijke processen tijdens non-REMslaap: afname van polsslag, bloeddruk en ademhaling, stofwisseling en temperatuur dalen, immuunsysteem wordt gestimuleerd, piekproductie van groeihormonen en maximale celdeling.

Tijdens de REM-slaap halen hersenen de essentie uit ervaringen van overdag en integreren deze nieuwe ervaringen met oudere→ geeft inzicht.

https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/slaapproblemen-en-slaapmiddelen

Slaapstoornis boek: minimaal 3 weken/2 nachten + klachten overdag

psychisch probleem→vooral depressie en angst.

lichamelijke klachten→ pijn, jeuk, of lichamelijke ziekte als reuma, diabetes, schildklieraandoeningen, kanker.

Ademstilstanden kunnen vaak voorkomen gedurende de nacht en voorkomen dat iemand in een diepe slaap komt. De behandeling bestaat uit (indien nodig) afvallen, het vermijden van slapen in rugligging, en het vermijden van alcohol.

Narcolepsie heeft niets te maken met slaaptekort.

Adviezen bij langdurende slapeloosheid (NHG)

• stimuluscontrole: naar bed als u slaperig bent, sta op als het langer dan 15 minuten duurt voor u in slaap valt en ga naar een andere ruimte, doe iets rustigs en ga weer naar bed als u zich slaperig voelt.
  
• slaaprestrictie: beperk de tijd in bed tot de huidige gemiddelde slaapduur, vergroot de tijd in bed steeds met 15 minuten als de patiënt op 5 dagen 90% of meer van de tijd in bed slaapt;
  

     doe ontspanningsoefeningen;

• cognitieve therapie: probeer disfunctionele en negatieve 

      gedachten om te buigen.

10 slaaptips van Antoniusziekenhuis:

https://youtu.be/Hbe7ZONMwDU

langdurend= langer dan 3 weken, vaak meerdere oorzaken.

Slaapbevorderend werken: avondwandeling, warme douche of bad, glas warme melk.

Alcohol→ 1 tot 2 glazen, werkt slaapbevorderend, grotere hoeveelheden verstoren de slaap en geven verlaging van slaapkwaliteit. Overmatig drankgebruik (>10 glazen/dag) veroorzaken ernstige slaapproblemen.

Slaapmedicatie NHG

NHG: Slaapmiddelen zijn alleen geïndiceerd bij hoge lijdensdruk en/of ernstig disfunctioneren overdag.

-Schrijf kortdurend (eenmalig) een kortwerkend slaapmiddel voor:

  10 tot 20 mg temazepam (ouderen 10 mg), of 10 mg zolpidem (ouderen 5 mg)

- Geef max. 5 tot 10 tabletten, altijd in combinatie met voorlichting en adviezen.

- Schrijf geen andere middelen voor, zoals melatonine of valeriaan.

- Laat vervolgrecepten niet via de assistent herhalen.

NHG voorschrijven slaapmedicatie:

https://vimeo.com/99711858

Het ideale slaapmiddel

• Laat patiënt snel inslapen
  
• Laat patiënt doorslapen
  
• Tast niet de slaapcylci aan
  
• Geeft geen restverschijnselen

Geen enkel middel voldoet hieraan!

Benzodiazepinen

• Verlengen de slaaptijd met ± 1 uur
  
• Lichte slaap neemt toe
  
• REM-slaap neemt af
  
• Diepe slaap neemt af
  
• Effect na na 14 dagen wordt minder
  
• Bijwerkingen overdag
  

Advies: intermitterend gebruiken i.v.m. tolerantie en het risico op afhankelijkheid. 

Rebound effect: nachtmerries, geheugenstoornissen

Benzodiazepinen→ bij slapeloosheid, angst en spanning→ werken slaapopwekkend, kalmerend, angstonderdrukkend, spierverslappend.

Kortwerkende benzodiazepineagonisten, zoals temazepam en zolpidem, zijn bij slaapstoornissen middelen van eerste keuze. Bij kwetsbare ouderen zijn de kort- en snelwerkende benzodiazepineagonisten temazepam, zolpidem en zopiclon de middelen van eerste keuze. Oxazepam wordt niet aangeraden als slaapmiddel, vanwege de trage absorptie (ong. 2 uur). Flunitrazepam en midazolam worden ontraden vanwege een verhoogd risico op anterograde amnesie en onthoudingsverschijnselen.

Barbituraten door bijwerkingen, sterke gewenning en verslaving geen eerste keus→ kleine therapeutische breedte.

Er bestaan een hoop ‘wijsheden’ over slaap,

zijn ze waar of onwaar?

De uren slaap voor middernacht zijn de belangrijkste.

Elk mens heeft minimaal acht uur slaap nodig.

‘Al slaap je niet, dan rust je toch.’ (Als kinderen niet in slaap kunnen vallen.)

Vanavond vroeg naar bed, dan kun je vooruitslapen voor de volgende dag.

Waarom is het belangrijk om voorlichting te geven over de slaapcyclus?

Waarom is het zinvol om alleen kortwerkende slaapmiddelen voor te schrijven?

Wat is misbruik?

Wat is misbruik?

Misbruik

Misbruik = gebruik van medicijnen zonder dat er een medische aanleiding is.

Bijv. zelfzorgmiddelen, receptgeneesmiddelen van anderen,                                                  ondoordacht gebruikt van gnm die eerder voorgeschreven zijn.

Alleen door voorlichting is misbruik van geneesmiddelen te voorkomen.

Misbruik van alcohol of drugs: wanneer het gebruik van het middel leidt tot maatschappelijke en relationele schade, terwijl de kenmerken van afhankelijkheid (nog) niet aanwezig zijn.

Wat is misbruik?

Wat is verslaving?

Verslaving

Verslaving = voortdurende behoefte om een middel in te nemen of te gebruiken.

Een verslaving begint vaak met gewoontevorming.

Andere definitie: een onweerstaanbare behoefte om middelen te gebruiken, onafhankelijk van de lichamelijke behoefte.

De ene verslaving is de andere niet, afhankelijk van de kenmerken.

Wanneer een aangenomen gewoonte plezierig wordt gevonden, is het wegvallen ervan onplezierig→ men wil dat handhaven→ emotionele afhankelijkheid van de gewoonte (dit kan per persoon verschillen, het middel zelf speelt ook een rol)

Verslaving komt met name voor bij handelingen (of geneesmiddelen) die direct een plezierig effect geven (niet bij gereguleerde afgifte).

Niet alle verslavende middelen hebben lichamelijke afhankelijkheid tot gevolg. 

Onthoudingsverschijnselen weerhouden verslaafde ervan om te stoppen met het gebruik van het verslavende middel→ onthoudingsverschijnselen zijn meestal binnen enkele dagen verdwenen.

Bij kalmeringsmiddelen komt het soms voor dat patiënten 200% boven de gebruikelijke dosis gebruiken. Let dus goed bij signalen van eerder terugkomen. Noteer 'smoesjes' in het AIS.

Het normale dagelijks leven gaat op den duur een ondergeschikte rol spelen.

Indeling van drugs

Verdovend

Stimulerend

Waarnemingsveranderend

alcohol

slaapmiddelen kalmeringsmiddelen

opium

morfine 

heroïne 

GHB. 

hasj  

cafeïne

nicotine

MDMA (xtc)

cocaïne, 

4-FA 

speed

antidepressiva

paddo’s/truffels

lsd

ketamine 

hasj hoge sterkte

wiet hoge sterkte

https://www.knmp.nl/rekenmodules/benzos_html

Corticosteroïden: stopt natuurlijke bijnierfunctie, deze moet weer opgang komen= uitlsuipen bij langdurig gebruik.

https://www.brijder.nl/probleem/alcoholverslaving/alcoholverslaving-test

Goede voorlichting belangrijk omdat nachtelijke onrust en slapeloosheid niet bevorderlijk zijn voor de motivatie om te stoppen.

Bij het afleveren van nicotinepleisters geeft het AIS een CI-melding bij angina pectoris. Dus lever ik de nicotinepleisters niet af.

waar

niet waar

Ik (♀) gebruik 20 glazen alcohol per week, maar ik ben niet verslaafd, personen in mijn naaste omgeving drinken veel meer.

1. Deze mevrouw heeft gelijk.
2. Ze heeft gelijk, toch adviseer je haar om minder te drinken
3. Vrouwen zijn verslaafd bij meer dan 15 glazen alcohol per week
4. De omgeving is maatstaaf en dus bepalend

Het niet vergoeden van slaap- en kalmeringsmiddelen is een goede beslissing om misbruik en verslaving te voorkomen.

Mee eens

Neutraal

Oneens

Hoe zou jij het begrip emotionele afhankelijkheid omschrijven?

Geef twee voorbeelden van misbruik waarbij geen sprake is van verslaving?